br. 07-00-482/2015-02 datum: 15.12.2015.
MIŠLjENjE
Mišljenje je doneto u postupku povodom pritužbe S. s. o. K. protiv Opštinskog veća opštine Kula. U pritužbi je navedeno da je članom 14. Pravilnika o odobravanju, finansiranju programa/aktivnosti kojima se ostvaruje opšti interes u oblasti sporta u opštini Kula, propisano različito bodovanje za muške i ženske selekcije u okviru iste grane sporta i istog ranga takmičenja, odnosno, da se ženske selekcije neosnovano boduju sa manje bodova u odnosu na muške selekcije. U izjašnjenju Opštinskog veća navedeno je da različito bodovanje ženskih i muških klubova nije motivisano namerom da se izvrši diskriminacija, već potrebom da se omogući finansiranje na istom nivou kao i prethodnih godina kada finansiranje klubova nije bilo regulisano pravilnikom i da su kod muških i kod ženskih klubova bodovi različito određeni jer u istom rangu takmičenja muški i ženski klubovi nemaju isti broj utakmica, odnosno ženski klubovi imaju manji broj utakmica pa im je potrebno manje sredstava za finansiranje redovnih takmičarskih aktivnosti. U toku postupka utvrđeno je da se propisivanjem manjeg broja bodova za ženske klubove u odnosu na muške koji se takmiče u istom rangu takmičenja u istom sportu ne postižu ciljevi propisani pravilnikom (ostvarivanje opšteg interesa u oblasti sporta i unapređenje ženskog sporta), kao i da nema srazmere između preduzete mere i cilja koji se želeo ostvariti jer se cilj može ostvariti drugim merama kojima se ne narušava princip ravnopravnosti polova i ne krši zabrana diskriminacije. Poverenica za zaštitu ravnopravnosti dala je mišljenje da je propisivanjem različitog broja bodova za finansiranje takmičarskih aktivnosti za ženske i muške fudbalske i košarkaške klubove u članu 14. Pravilnika o odobravanju, finansiranju programa/aktivnosti kojima se ostvaruje opšti interes u oblasti sporta u opštini Kula od 26. marta 2015. godine, Opštinsko veće opštine Kula prekršilo odredbe Zakona o zabrani diskriminacije i preporučila Opštinskom veću opštine Kula da preduzme sve neophodne radnje i mere iz svoje nadležnosti kako bi uklonilo diskriminatorno bodovanje propisano u članu 14. Pravilnika kojim se određuje manji broj bodova za ženske fudbalske i košarkaške klubove koji se takmiče u istom rangu takmičenja kao i muški klubovi, kao i da ubuduće ne krši odredbe Zakona o zabrani diskriminacije.
1. TOK POSTUPKA
1.1. Poverenici za zaštitu ravnopravnosti pritužbom se obratio S. s. o. K. protiv Opštinskog veća opštine Kula zbog donošenja i primene Pravilnika o odobravanju, finansiranju programa/aktivnosti kojima se ostvaruje opšti interes u oblasti sporta u opštini Kula (u daljem tekstu: Pravilnik) od 26. marta 2015. godine, a zbog diskriminacije na osnovu pola i političkih ubeđenja.
1.2. U pritužbi je, između ostalog, navedeno:
– da je donošenjem ovog pravilnika Opštinsko veće opštine Kula diskriminisalo S. s. o. K;
– da je odredbom člana 4. stav 3. Pravilnika propisano kao jedan od uslova za finansiranje projekata, da nosilac programa prvenstvene utakmice kao domaćin igra u sportskom objektu koji se nalazi na teritoriji opštine Kula;
– da je propisivanjem ovog uslova diskriminisan S. s. o. K, jer sportski klubovi u njegovom sastavu, zbog zatvaranja sportskih objekata od nadležne inspekcije, moraju svoje takmičarske utakmice da igraju van teritorije opštine Kula;
– da je članom 14. ovog pravilnika propisano da muške i ženske selekcije u okviru iste grane sporta i istog ranga takmičenja nose različite bodove, odnosno, da se ženske selekcije neosnovano boduju sa manjom vrednošću boda u odnosu na muške selekcije, a samim time dobijaju i različiti iznos sredstava;
– da je davanjem bodovne prednosti muškim selekcijama izvršena diskriminacija ženskih selekcija, čime je načinjena nenadoknadiva šteta ženskim selekcijama tako što je određen manji iznos sredstava koja bi bila korišćena u danjem razvoju sportske aktivnosti;
– da postoji i diskriminacija zbog nepripadnosti političkoj stranci koja je na vlasti na teritoriji opštine Kula;
– da je prema S. s. o. K, kao sportskoj organizaciji koja okuplja sportska udruženja sa teritorije opštine Kula, izvršena diskriminacija koja predstavnja nejednako postupanje prema ženskim sportskim selekcijama na osnovu njihovog ličnog svojstva, što za posledicu ima nejednakost u šansama u odnosu na muške selekcije iz iste sportske grane, nejednako tretiranje ženskih sportskih selekcija, isključivanje, odnosno, dovođenje u podređen položaj u odnosu na muške sportske selekcije koje se nalaze u istoj, sličnoj ili uporedivoj situaciji.
1.3. U prilogu pritužbe dostavljen je Pravilnik o odobravanju, finansiranju programa/aktivnosti kojima se ostvaruje opšti interes u oblasti sporta u opštini Kula.
1.4. Poverenica za zaštitu ravnopravnosti sprovela je postupak u cilju utvrđivanja pravno relevantnih činjenica i okolnosti, u skladu sa čl. 35. st. 4. i čl. 37. st. 2. Zakona o zabrani diskriminacije, pa je u toku postupka zatraženo izjašnjenje opštinskog veća opštine Kula. Posebno je zatraženo da se Opštinsko veće opštine Kula izjasni koji su opšti interesi u oblasti sporta koje Opštinsko veće opštine Kula želi da ostvari ovim pravilnikom, iz kojih razloga je vrednost boda za ženske fudbalske i košarkaške klubove u I, II i III rangu takmičenja niža od vrednosti boda za muške klubove u istom rangu takmičenja, kao i iz kojih razloga je ova razlika u vrednosti boda propisana samo kod fudbalskih i košarkaških klubova, a ne i kod rukometnih i odbojkaških klubova, odnosno, kod drugih sportova.
1.5. U izjašnjenju D. T, predsednika Opštinskog veća opštine Kula, između ostalog, navedeno je:
– da je Opštinsko veće opštine Kula na sednici održanoj 26. marta 2015. godine donelo Pravilnik o odobravanju, finansiranju programa/aktivnosti kojima se ostvaruje opšti interes u oblasti sporta u opštini Kula;
– da je cilj pravilnika da se omogući ostvarivanje opšteg interesa u oblasti sporta, pre svega kroz finansiranje programa/aktivnosti definisanih u članu 2. – redovne takmičarske aktivnosti sportskih organizacija, podsticanje i stvaranje uslova za unapređenje sporta za sve, odnosno, bavljenje građana sportom, posebno dece, omladine, žena i osoba sa invaliditetom, finansiranje predškolskog i školskog sporta i organizovanje sportskih manifestacija u opštini Kula;
– da odredbe člana 4. stav 1. tačka 3. pravilnika, kojima je definisano da nosilac programa/aktivnosti mora da ima sedište na teritoriji opštine Kula i da prvenstvene utakmice kao domaćin igra u sportskom objektu koji se nalazi na teritoriji opštine Kula, nisu diskriminatorne i da „nije doneta u želji da se izvrši diskriminacija” već da građanima opštine Kula učini dostupnim sportske sadržaje na teritoriji opštine;
– da se finansiranjem sportskih klubova koji svoju aktivnost obavljaju na teritoriji opštine Kula (registrovani na teritoriji opštine Kula i igraju utakmice na domaćem terenu) građanima opštine omogućuje aktivno (treniranje, igranje za klub) i pasivno (prisustvo sportskim utakmicama) učešće u sportskim sadržajima. Takođe, ovom odredbom se sprečavaju zloupotrebe korišćenja budžetskih sredstava i pojava dvostrukog finansiranja jednog kluba od više jedinica lokalnih samouprava, u smislu da se pojedini klubovi samo fiktivno registriju na teritoriji opštine Kula a suštinski sportske aktivnost (treninge i utakmice) obavljaju na teritoriji druge opštine;
– da različito bodovanje ženskih i muških klubova nije motivisano namerom da se izvrši diskriminacija, već potrebom da se omogući finansiranje na istom nivou kao i prethodnih godina kada finansiranje klubova nije bilo regulisano pravilnikom;
– da je sistem bodovanja izvršen tako da se postojeća masa budžetskih sredstava namenjena finansiranju sporta raspodeli u približno istom obimu kao i prethodnih godina kako bi se klubovima omogućilo nesmetano funkcionisanje;
– da se može „steći utisak” da je u pitanju diskriminacija ako se stvar posmatra uopšteno na nivou: rang takmičenja – broj bodova, međutim „primenom propisanih bodova na konkretne slučajeve i uzimajući u obzir stvarno stanje dobija se sasvim druga slika”;
– da u opštini Kula postoji šest muških fudbalskih klubova od kojih se jedan takmiči u poslednjem (šestom) rangu takmičenja koji nosi 11 bodova, a ostalih pet u pretposlednjem (petom) rangu takmičenja, koji nosi 12,5 bodova i jedan ženski fudbalski klub koji se takmiči u drugom rangu takmičenja koji nosi 11 bodova;
– da u ženskom fudbalu postoje samo tri ranga takmičenja i u tom smislu se ne može povlačiti ekvivalent između muškog i ženskog fudbala, kao i da u opštini Kula u muškom fudbalu nema predstavnika u tri najviša ranga takmičenja koji nose najviše bodova, pa se ne može „desiti da se muškim klubovima isplati drastično veći iznos sredstava iz budžeta opštine u odnosu na ženske klubove”;
– da su kod muških i kod ženskih klubova bodovi različito određeni jer u istom rangu takmičenja muški i ženski klubovi nemaju isti broj utakmica, odnosno ženski klubovi imaju manji broj utakmica pa im je potrebno manje sredstava za finansiranje redovnih takmičarskih aktivnosti. Sličan princip se odnosi i na košarku;
– da u opštini Kula „postoji samo jedan odbojkaški klub i to ženski, pa je pravljenje razlike u vrednosti boda za muške i ženske klubove bespredmetno”;
– da kod rukometnih klubova postoji jedan ženski i tri muška kluba i da se ženski klub takmiči u istom rangu kao i muški klub i imaju isti broj odigranih utakmica u sezoni, zbog čega nije bilo potrebe za pravljenjem razlike između muških i ženskih klubova, jer su im potrebna ista sredstva za finansiranje redovnih takmičarskih aktivnosti;
– da je cilj opštine Kula da se muškim i ženskim klubovima odobri isti ili približno isti iznos sredstava kao i u prethodnim godinama, a koji je dovoljan da podmiri potrebe redovnog takmičenja;
– da od ženskih klubova nisu dobili nikakve primedbe u pogledu diskriminacije na osnovu pola, pa je „nejasno koji se članovi S. s. osećaju diskriminisani po navedenom osnovu”;
– da su navodi iz pritužbe da postoji diskriminacija zbog nepripadnosti vladajućoj političkoj stranci neosnovani jer ovim pravilnikom politička orijentacija i pripadnost ili nepripadnost određenoj političkoj stranci nisu predviđeni kao uslov za dobijanje sredstava iz budžeta opštine Kula;
– da pravilnik, kao i drugi opšti akt ne može u celosti zadovoljiti sve subjekte na koje se odnosi, ali i da ne predstavlja trajno/nepromenljivo rešenje za finansiranje klubova, da će svakako pretrpeti izmene u narednom periodu zbog čeka je svaka sugestija, primedba ili preporuka dobrodošla.
2. ČINjENIČNO STANjE
2.1. Odredbama člana 12. Pravilnika o odobravanju, finansiranju programa/aktivnosti kojima se ostvaruje opšti interes u oblasti sporta u opštini Kula propisano je da su kriterijumi za kategorizaciju sportova u opštini Kula masovnost i popularnost, na osnovu kojih se sportovi razvrstavaju u tri grupe: 1) Prva grupa: fudbal, rukomet, košarka i odbojka; 2) Druga grupa: atletika, karate, streljaštvo, kuglanje, kik-boks, stoni tenis, tenis i šah; 3) Treća grupa: bodi-bilding – power lifting, konjički sport, streličarstvo, sportski ribolov i aikido.
2.2. Odredbama člana 14. stav 1. istog pravilnika utvrđuje se broj bodova i vrednost boda u dinarima po sportskoj grani u okviru Prve grupe, na osnovu koje se dobija ukupan iznos sredstava namenjen za finansiranje sportske grane iz Prve grupe, i to: grana sporta fudbal – vrednost boda 40.704,00 dinara, grana sporta rukomet – vrednost boda 28.600,00 dinara, grana sporta košarka – vrednost boda 13.568,00 dinara i grana sporta odbojka – vrednost boda 84.800,00 dinara.
Odredbama stava 2. istog člana propisano je da se dalja raspodela sredstava u okviru sportske grane vrši tako što se utvrđena vrednost boda iz stava 1. ovog člana u grani sporta u okviru prve grupe, množi sa brojem bodova koji nosi svaki rang takmičenja, na sledeći način: Fudbal – I rang takmičenja 27 bodova, II rang takmičenja 25 bodova, III rang takmičenja 22 boda, IV rang takmičenja 21 bod, V rang takmičenja 12,5 bodova, VI rang takmičenja 11 bodova; Ženski fudbal – I rang takmičenja 12 bodova, II rang takmičenja 11 bodova, III rang takmičenja 10 bodova; Mali fudbal – I rang takmičenja 10 bodova, II rang takmičenja 9 bodova, III rang takmičenja 8 bodova; Rukomet – I rang takmičenja 57 bodova, II rang takmičenja 56 bodova, III rang takmičenja 19 bodova, IV rang takmičenja 18 bodova, V rang takmičenja 15 bodova; Košarka – I rang takmičenja 40 bodova, II rang takmičenja 39 bodova, III rang takmičenja 38 bodova, IV rang takmičenja 31 bodova, V rang takmičenja 30 bodova, VI rang takmičenja 29 bodova; Ženska košarka – I rang takmičenja 22 boda, II rang takmičenja 21 bod, III rang takmičenja 20 bodova i Odbojka gde svaki od šest rangova takmičenja nosi 3 boda.
3. MOTIVI I RAZLOZI ZA DONOŠENjE MIŠLjENjA
3.1. Poverenica za zaštitu ravnopravnosti, prilikom odlučivanja u ovom predmetu cenila je navode iz pritužbe i izjašnjenja, kao i relevantne pravne propise u oblasti zaštite od diskriminacije.
Pravni okvir
3.2. Poverenik za zaštitu ravnopravnosti je samostalan, nezavisan i specijalizovan državni organ ustanovljen Zakonom o zabrani diskriminacije sa zadatkom da radi na suzbijanju svih oblika i vidova diskriminacije i ostvarivanju ravnopravnosti u društvenim odnosima. Nadležnost Poverenika za zaštitu ravnopravnosti široko je određena, u skladu sa međunarodnim standardima, kako bi se omogućilo da delotvorno i efikasno ostvaruje svoju ulogu. Jedna od osnovnih nadležnosti Poverenika jeste da prima i razmatra pritužbe zbog diskriminacije, daje mišljenja i preporuke u konkretnim slučajevima diskriminacije i izriče zakonom utvrđene mere. Pored toga, Poverenik je ovlašćen da predlaže postupak mirenja, kao i da pokreće sudske postupke za zaštitu od diskriminacije i podnosi prekršajne prijave zbog akata diskriminacije propisanih antidiskriminacionim propisima. Poverenik je, takođe, ovlašćen da upozorava javnost na najčešće, tipične i teške slučajeve diskriminacije i da organima javne vlasti i drugim licima preporučuje mere za ostvarivanje ravnopravnosti.
3.3. Konvencija o eliminisanju svih oblika diskriminacija žena (CEDAW, 1979) koju je Republika Srbija ratifikovala, između ostalog, propisuje da su države članice u obavezi da preduzmu sve podesne mere radi otklanjanja diskriminacije žena, da bi im obezbedile jednaka prava i mogućnosti kao i muškarcima u pogledu obrazovanja, a posebno da bi im obezbedile aktivno bavljenje sportom i fizičkim vaspitanjem. Takođe, od država se očekuje da preduzmu sve odgovarajuće mere za eliminaciju diskriminacije žena u drugim oblastima privrednog i društvenog života radi obezbeđivanja istih prava na učešće u rekreativnim aktivnostima, sportu i svim aspektima kulturnog života.
3.4. Ustav Republike Srbije u čl. 21. zabranjuje svaku diskriminaciju, neposrednu ili posrednu, po bilo kom osnovu, a naročito po osnovu rase, pola, nacionalne pripadnosti, društvenog porekla, rođenja, veroispovesti, političkog ili drugog uverenja, imovnog stanja, kulture, jezika, starosti i psihičkog ili fizičkog invaliditeta.
3.5. Ustavna zabrana diskriminacije bliže je razrađena Zakonom o zabrani diskriminacije koji u čl. 2. st. 1. t. 1. propisuje da diskriminacija i diskriminatorno postupanje označavaju svako neopravdano pravljenje razlike ili nejednako postupanje, odnosno propuštanje (isključivanje, ograničavanje ili davanje prvenstva), u odnosu na lica ili grupe kao i na članove njihovih porodica, ili njima bliska lica, na otvoren ili prikriven način, a koji se zasniva na rasi, boji kože, precima, državljanstvu, nacionalnoj pripadnosti ili etničkom poreklu, jeziku, verskim ili političkim ubeđenjima, polu, rodnom identitetu, seksualnoj orijentaciji, imovnom stanju, rođenju, genetskim osobenostima, zdravstvenom stanju, invaliditetu, bračnom i porodičnom statusu, osuđivanosti, starosnom dobu, izgledu, članstvu u političkim, sindikalnim i drugim organizacijama i drugim stvarnim, odnosno pretpostavljenim ličnim svojstvima. Odredbama čl. 8. Zakona o zabrani diskriminacije propisano je da povreda načela jednakih prava i obaveza postoji ako se licu ili grupi lica, zbog njegovog odnosno njihovog ličnog svojstva, neopravdano uskraćuju prava i slobode ili nameću obaveze koje se u istoj ili sličnoj situaciji ne uskraćuju ili ne nameću drugom licu ili grupi lica, ako su cilj ili posledice preduzetih mera neopravdani, kao i ako ne postoji srazmera između preduzetih mera i cilja koji ae ovim merama ostvaruje. Odredbama čl. 15-27. Zakona o zabrani diskriminacije propisni su posebni slučajevi diskriminacije, pa je tako čl. 20. propisano da diskriminacija na osnovu pola postoji ako se postupa protivno načelu ravnopravnosti polova, odnosno načelu poštovanja jednakih prva i sloboda žena i muškaraca u političkom, ekonomskom, kulturnom i drugom aspektu javnog, profesionalnog, privatnog i porodičnog života. Odredbama stava 2. ovog člana zabranjeno je uskraćivanje prava ili javno ili prikriveno priznavanje pogodnosti u odnosu na pol ili zbog promene pola.
3.6. Odredbama člana 4. Zakona o ravnopravnosti polova propisano je da je diskriminacija na osnovu pola svako neopravdano pravljenje razlike ili nejednako postupanje, odnosno propuštanje koje ima za cilj ili posledicu da licu ili grupi oteža, ugrozi, onemogući ili negira priznanje, uživanje ili ostvarivanje ljudskih prava i sloboda u političkoj, ekonomskoj, društvenoj, kulturnoj, građanskoj, porodičnoj i drugoj oblasti, a odredbom člana 34. propisano je da su sportske organizacije i udruženja dužne da obezbede ravnopravan tretman polova u razvijanju i finansiranju sportskih aktivnosti.
3.7. Odredbama člana 4. Zakona o sportu propisano je da svako ima pravo da se bavi sportom i da bavljenje sportom, između ostalog, mora biti dostupno svim građanima pod jednakim uslovima bez obzira na uzrast, nivo fizičkih sposobnosti, stepen eventualne invalidnosti, pol i drugo lično svojstvo. Zabranjena je neposredna i posredna diskriminacija sportista u obavljanju sportskih aktivnosti, s obzirom na neko lično svojstvo, pol, status, opredeljenje ili uverenje, uključujući i diskriminaciju profesionalnih sportista i sportista koji žele to da postanu u pogledu zapošljavanja, zarade ili uslova rad, osim kada se pravljenje razlike, odnosno stavljanje sportista u nepovoljniji položaj u odnosu na druge sportiste u istoj ili sličnoj situaciji temelji na samoj prirodi ili stvarnim i odlučujućim uslovima obavljanja određene sportske aktivnosti, a ciljevi koji se time žele postići jesu opravdani.
Analiza navoda iz pritužbe i izjašnjenja s aspekta antidiskriminacionih propisa
3.8. Imajući u vidu predmet ove pritužbe, u konkretnom slučaju potrebno je utvrditi da li je Opštinsko veće opštine Kula donošenjem Pravilnika o odobravanju, finansiranju programa/aktivnosti kojima se ostvaruje opšti interes u oblasti sporta u opštini Kula kojim je propisan različit način finansiranja sportskih klubova, odnosno određen manji broj bodova za ženske fudbalske i košarkaške klubove u odnosu na muške fudbalske i košarkaške klubove, izvršilo diskriminaciju ženskih klubova i sportistkinja na osnovu pola.
3.9. Pravilnikom je propisano da su kriterijumi za kategorizaciju sportova masovnost i popularnost sporta na osnovu kojih su sportovi razvrstani u tri grupe i određena je vrednost boda u okviru svake sportske grane. Dalja raspodela sredstava u okviru sportske grane vrši se tako što se utvrđena vrednost boda množi sa brojem bodova koji nosi svaki rang takmičenja. Prilikom određivanja broja bodova u okviru jedne sportske grane napravljena je razlika između muških i ženskih sportskih klubova, tako da kod muških fudbalskih klubova takmičenje u prvom rangu takmičenja nosi 27 bodova, u drugom 25 bodova, u trećem 22, četvrtom 21, petom 12,5 i šestom 11 bodova, dok kod ženskih fudbalskih klubova takmičenje u prvom rangu nosi 12 bodova, u drugom 11, a u trećem 10 bodova. Razlika u broju bodova propisana je još i kod košarke, tako da kod muških košarkaških klubova takmičenje u prvom rangu nosi 40 bodova, u drugom 39, u trećem 38, četvrtom 31, petom 30 i šestom 29 bodova, dok u ženskoj košarci takmičenje u prvom rangu nosi 22 boda, drugom rangu 21, a u trećem rangu 20 bodova. U ostalim sportovima nije napravljena razlika u broju bodova u odnosu na pol sportista. Analiza pravilnika je pokazala da je za ženske fudbalske i košarkaše klubove propisan manji broj bodova nego za muške klubove u istom rangu takmičenja, čime ženski klubovi dobijaju manje finansijskih sredstava u odnosu na muške klubove.
3.10. S tim u vezi, potrebno je utvrditi da li postoji objektivno i razumno opravdanje da se odredi različit broj bodova za ženske i muške sportske klubove u istom sportu i istom rangu takmičenja. Saglasno članu 8. Zakona o zabrani diskriminacije, potrebno je ispitati: a) da li je cilj koji se postiže ovom merom dopušten i opravdan i b) da li se cilj (ili ciljevi) mogu postići propisanom merom, odnosno, da li postoji srazmera između preduzetih mera i ciljeva koji se tom merom ostvaruju.
3.11. U skladu sa odredbama Zakona o sportu, jedinica lokalne samouprave preko svojih organa uređuje bliže osnove, kriterijume i način i postupak dodele sredstava iz budžeta jedinice lokalne samouprave, odnosno odobrenje programa za zadovoljenje potreba građana u oblasti sporta na svojoj teritoriji i način javnog objavljivanja podataka o predloženim programima za finansiranje, odobrenim programima i realizaciji odobrenih programa. U izjašnjenju Opštinskog veća opštine Kula navedeno je da je cilj pravilnika da se omogući ostvarivanje opšteg interesa u oblasti sporta, kao i da je „cilj opštine da se muškim i ženskim klubovima odobri isti ili približan iznos sredstava kao i u prethodnim godinama, a koji je dovoljan da podmiri potrebe redovnog takmičenja”. Imajući u vidu navode iz izjašnjenja, Poverenica za zaštitu ravnopravnosti smatra da je ovaj cilj dopušten i opravdan.
3.12. S obzirom na dopuštenost i opravdanost cilja, potrebno je ispitati da li se cilj može postići propisanom merom, odnosno, da li postoje srazmera između preduzetih mera i cilja koji se tom merom ostvaruju. U navodima iz izjašnjena istaknuto je da je cilj pravilnika ostvarenje opšteg interesa u oblasti sporta, između ostalog i podsticanje i stvaranje uslova za unapređenje sporta za žene. Određivanjem manjeg broja bodova za ženske sportske klubove koji se takmiče u istom rangu kao i muški klubovi, neposredno se obezvređuju uspesi i rezultati sportistkinja. Na ovaj način se šalje poruka da je ženski sport manje vrednosti i značaja, što je u suprotnosti sa opštim interesom u oblasti sporta i svakako ne dovodi do podsticanja razvoja ženskog sporta. Naime, ova mera nikako ne može biti podsticajna za razvoj ženskog sporta, već se njome obeshrabruju devojčice i žene da se bave sportom, a klubovi gube interes da formiraju ženske selekcije, da se više angažuju i da ulažu sredstva u ženski sport. Zbog toga Poverenica za zaštitu ravnopravnosti ukazuje da se propisivanjem manjeg broja bodova za ženske klubove u odnosu na muške koji se takmiče u istom rangu takmičenja u istom sportu ne postižu se navedeni ciljevi – ostvarivanje opšteg interesa u oblasti sporta i unapređenje ženskog sporta.
3.13. U izjašnjenju Opštinskog veća navedeno je da su bodovi različito određeni jer u istom rangu takmičenja muški i ženski klubovi nemaju isti broj utakmica, odnosno, „ženski klubovi imaju manji broj utakmica pa im je potrebno manje sredstava za finansiranje redovnih takmičarskih aktivnosti”. Međutim, ovo nije opravdan razlog za različito bodovanje muških i ženskih klubova u istom rangu takmičenja u fudbalu i košarci. Propisana mera kojom je određeno manje bodova za ženske klubove u istom rangu takmičenja, dovodi do određivanja manje sredstava za ženske sportske klubove. Time se nejednako tretiraju ženski i muški sportski klubovi koji se takmiče u istom rangu takmičenja.
Na primer, ženski fudbalski klub koji se takmiči u prvom rangu takmičenja dobiće 12 bodova, dok će muški fudbalski klub koji se takmiči u prvom rangu takmičenja dobiti 27 bodova. Pomnoženo sa vrednošću boda određenog za fudbal, ženskom klubu pripada 488.448,00 dinara, a muškom 1.099.008,00 dinara. Pored toga, Poverenica za zaštitu ravnopravnosti ukazuje da primenom ovakvog načina bodovanja, muški fudbalski klub koji se takmiči u pretposlednjem (petom) rangu takmičenja dobiće više sredstava (508.800,00 dinara) od ženskog kluba koji se takmiči u prvom rangu takmičenja.
Takođe, vrednost boda za ženski košarkaški klub koji se takmiči u prvom rangu je 22 boda, a za muški klub koji se takmiči u prvom rangu je 40 bodova. Ukoliko pomnožimo bod sa propisanom vrednošću za košarku, ženskom klubu pripada 298.496,00 dinara, a muškom klubu koji se takmiči u istom rangu takmičenja 542.720,00 dinara. Kao i u prethodnom primeru koji se odnosio na fudbal, muškom košarkaškom klubu koji se takmiči u poslednjem (šestom) rangu takmičenja pripada više sredstava (393.472,00 dinara) nego ženskom klubu koji se takmiči u prvom rangu takmičenja. Određivanje manje vrednosti boda za isti rang takmičenja ženskim klubovima u odnosu na muške klubove, obezvređuje rezultate sportistkinja i ženskih sportskih klubova koje su ostvarili plasiranjem u viši rang takmičenja.
3.14. Poverenica je cenila i navode iz izjašnjenja da se „ne može desiti da se muškim klubovima isplati drastično veći iznos sredstava iz budžeta opštine u odnosu na ženske klubove” jer u muškom fudbalu nema predstavnika u tri najviša ranga takmičenja koji nose najviše bodova. U vezi sa tim, potrebno je ukazati da se u konkretnom slučaju diskriminacija ne ogleda u tome da li će sportski klubovi dobiti jednak iznos sredstava, već u tome da se sportistkinjama i ženskim klubovima uskraćuju sredstva koja im pripadaju na osnovu ostvarenih rezultata, zbog ličnog svojstva sportistkinja.
Dalje je navedeno da u opštini Kula postoji samo jedan odbojkaški klub i to ženski, pa je „pravljenje razlika u vrednosti boda za muške i ženske klubove bespredmetno”, kao i da postoji samo jedan ženski rukometni klub koji se takmiči u istom rangu kao i muški klub, odnosno da imaju isti broj odigranih utakmica u sezoni i da nije pravljenja razlika između muških i ženskih klubova jer su im potrebna ista sredstva za finansiranje redovnih takmičarskih aktivnosti. Iz ovih navoda iz izjašnjenja može se zaključiti da su kriterijumi za dodelu finansijskih sredstava određeni na osnovu trenutnog stanja u sportu u opštini Kula, odnosno, na osnovu pretpostavljenog iznosa sredstava koji je potreban konkretnom klubu, a ne na osnovu objektivnih kriterijuma.
Pored toga, Opštinsko veće je navelo da su kod muških i ženskih fudbalskih klubova bodovi različito određeni jer muški i ženski klubovi u istom rangu takmičenja nemaju isti broj utakmica, odnosno, ženski klubovi imaju manji broj utakmica pa ima je potrebno manje sredstava za finansiranje redovnih takmičarskih aktivnosti. I pored toga što Opštinsko veće nije dostavilo dokaze kojim potvrđuje da su ovi navodi tačni, može se pretpostaviti da je manji broj utakmica u takmičarskoj sezoni ženskih klubova uzrokovan manjim brojem sportskih klubova u ženskom fudbalu i košarci. Poverenica za zaštitu ravnopravnosti ukazuje da sportistkinje u ženskim fudbalskim i košarkaškim klubovima koje su ostvarile rezultat i postigle uspeh da se takmiče u višem rangu takmičenja ne smeju biti kažnjene zbog manjeg broja klubova u ovim sportovima. Kriterijum za dodelu sredstava treba da bude tako određen da pokriva troškove redovnih takmičarskih aktivnosti klubova i omogući im nesmetano funkcionisanje. Ukoliko se potrebna sredstva opredeljuju na osnovu broja utakmica u takmičarskoj sezoni ili na osnovu redovnih takmičarskih aktivnosti, onda kriterijum za dodelu sredstava treba odrediti u odnosu na takmičarske aktivnosti klubova a ne na osnovu pola sportista.
Pri tome, treba imati u vidu da je Pravilnik o odobravanju, finansiranju programa/aktivnosti kojima se ostvaruje opšti interes u oblasti sporta u opštini Kula opšti akt, koji treba da reguliše ovu materiju ne samo u toku jedne godine, već i u budućnosti. U narednom periodu može doći do promene ili u rangu takmičenja postojećih sportskih klubova ili u broju muških i ženskih klubova u jednom sportu. S obzirom da broj utakmica u rangu takmičenja zavisi od broja klubova u istom rangu moguće je da se broj utakmica u narednim sezona smanji ili poveća, čime će se automatski smanjiti ili povećati troškovi koje sportskog kluba. Poverenica za zaštitu ravnopravnosti ukazuje da se raspodela budžetskih sredstava za finansiranje redovnih takmičarskih aktivnosti sportskih klubova može ostvariti na osnovu uporedivih i objektivnih kriterijuma, bez pravljenja razlike na osnovu pola sportista. Imajući sve ovo u vidu, može se konstatovati da nema srazmere između preduzete mere i cilja koji se želeo ostvariti, odnosno cilj se može ostvariti drugim merama kojima se ne narušava princip ravnopravnosti polova i ne krši zabrana diskriminacije.
3.15. Poverenica za zaštitu ravnopravnosti cenila je navode iz izjašnjenja da različito bodovanje ženskih i muških klubova nije motivisano „namerom da se izvrši diskriminacija”. U vezi sa tim, treba ukazati da u slučajevima diskriminacije namera nije pravno relevantna, što znači da za utvrđivanje da li je neko izvršio akt diskriminacije, nije od značaja da li je postojala namera da se drugo lice diskriminiše. Diskriminacija se može izvršiti i bez postojanja namere, dakle i u neznanju da je akt koji se vrši diskriminatoran i bez svesti da se neko diskriminiše.
3.16. Poverenica za zaštitu ravnopravnosti ukazuje da i pored brojnih međunarodnih i domaćih propisa kojima se garantuje ravnopravnost žena i muškaraca, žene i muškarci nisu još uvek ravnopravni u našem društvu. Nacionalnom strategijom za poboljšanje položaja žena i unapređivanje rodne ravnopravnosti ukazano je da se povećanjem učešća žena u sportskim aktivnostima, omasovljavanjem ženskih sportskih organizacija i davanjem ravnopravnog zanačaja ženama u sportu doprinosi ostvarivanju rodne ravnopravnosti, očuvanju i unapređenju zdravlja žena. Pojedinačnim ciljem strategije određeno je povećanje učešća žena u sportskim aktivnostima, omasovljenje ženskih sportskih organizacija i davanje ravnopravnog značaja ženama u sportu. Strategijom je istaknuto da ženski sport ima ključno mesto u omasovljavanju fizičke kulture i da bavljenje sportom radi rekreacije obezbeđuje očuvanje fizičke kondicije i dobrog zdravlja, a postizanje vrhunskih rezultata u sportu promoviše žene kao uspešne i sposobne. Važno je da se sa redovnim upražnjavanjem adekvatnih fizičkih aktivnosti počne u najranijem dobu jer doprinose pravilnom rastu i razvoju devojčica, kao i da se te aktivnosti održe što duže i u poznijem životnom dobu, da bi se očuvalo zdravlje i vitalnost. Radi ostvarivanja ovih ciljeva potrebno je promovisati sport, rekreaciju i fizičku aktivnost žena kao poželjan model života korisan po zdravlje, izjednačiti uslove za bavljenje masovnim i vrhunskim sportom, jednako vrednovati sportske rezultate žena i muškaraca i obezbediti ravnopravnu zastupljenost žena na svim pozicijama odlučivanja u sportu i u sportskim organizacijama.
3.17. Na kraju, Poverenica za zaštitu ravnopravnosti cenila je i navode iz pritužbe da je izvršena „diskriminacija zbog nepripadnosti političkoj stranci koja vrši vlast na teritoriji opštine Kula”. U odnosu na ove navode, Poverenica za zaštitu ravnopravnosti ukazuje da podnosilac pritužbe nije dostavio dokaze kojima bi učinio verovatnim postojanje uzročno posledične veze između političke (ne)pripadnosti članova i članica S. s. o. K. i rešenja sadržanih u navedenom pravilniku, u skladu sa članom 35. stav 2. Zakona o zabrani diskriminacije. Zbog toga ovi navodi nisu razmatrani u postupku.
3.18. Pored toga, Poverenica ukazuje da uslov propisan Pravilnikom o odobravanju, finansiranju programa/aktivnosti kojima se ostvaruje opšti interes u oblasti sporta u opštini Kula, da nosilac programa koji se finansira iz sredstava budžeta mora da ima sedište na teritoriji opštine Kula i da prvenstvene utakmice kao domaćin igra u sportskom objektu koji se nalazi na teritoriji opštine Kula nije u suprotnosti sa odredbama Zakona o zabrani diskriminacije. Naime, ovim pravilnikom je regulisano finansiranje sportskih aktivnosti iz budžeta opštine Kula, te je opravdano postavljanje uslova da se finansiraju samo klubovi čije je sedište na teritoriji opštine Kula, jer se time razvija sportska aktivnost na teritoriji opštine i građanima opštine omogućava učešće u sportskim događajima. Uslov da nosilac programa prvenstvene utakmice kao domaćin igra u sportskim objektima na teritoriji opštine Kula ne predstavlja lično svojstvo fizičkog ili pravnog lica, odnosno sprtskog kluba. Zbog toga Poverenica za zaštitu ravnopravnosti nije ulazila u dalju analizu opravdanosti postavljanja ovog uslova jer u konkretnom slučaju nema ličnog svojstva, suštinskog i konstitutivnog elementa diskriminacije.
3.19. Imajući sve navedeno u vidu, Poverenica za zaštitu ravnopravnosti je stava da je Opštinsko veće opštine Kula donošenjem Pravilnika o odobravanju, finansiranju programa/aktivnosti kojima se ostvaruje opšti interes u oblasti sporta u opštini Kula kojim je propisano različito bodovanje fudbalskih i košarkaških klubova u odnosu na pol sportista, izvršilo akt diskriminacije sportistkinja (fudbalerki i košarkašica), kao i ženskih fudbalskih i košarkaških klubova.
4. MIŠLjENjE
Opštinsko veće opštine Kula prekršilo je odredbe Zakona o zabrani diskriminacije, propisivanjem, u čl. 14. Pravilnika o odobravanju, finansiranju programa/aktivnosti kojima se ostvaruje opšti interes u oblasti sporta u opštini Kula od 26. marta 2015. godine, različitog broja bodova za finansiranje takmičarskih aktivnosti za ženske i muške fudbalske i košarkaške klubove koji se takmiče u istom rangu takmičenja.
5. PREPORUKA
Poverenica za zaštitu ravnopravnosti, na osnovu čl. 33. st. 1. tač. 1. Zakona o zabrani diskriminacije, preporučuje Opštinskom veću opštine Kula da:
5.1. Preduzme sve neophodne radnje i mere iz svoje nadležnosti kako bi uklonilo diskriminatorne uslove propisane u članu 14. Pravilnika kojim se određuje manji broj bodova za ženske fudbalske i košarkaške klubove koji se takmiče u istom rangu takmičenja kao i muški klubovi.
5.2. Ubuduće, u okviru obavljanja poslova iz svoje nadležnosti, ne krši odredbe Zakona o zabrani diskriminacije.
Potrebno je da Opštinsko veće opštine Kula obavesti Poverenicu za zaštitu ravnopravnosti o sprovođenju ove preporuke, u roku od 30 dana od dana prijema mišljenja sa preporukom.
Saglasno čl. 40. Zakona o zabrani diskriminacije, ukoliko Opštinsko veće opštine Kula ne postupi po preporuci u roku od 30 dana, biće doneto rešenje o izricanju mere opomene, protiv kojeg nije dopuštena žalba, a za slučaj da ovo rešenje ne sprovede, Poverenica za zaštitu ravnopravnosti će o tome obavestiti javnost preko sredstava javnog informisanja i na drugi pogodan način.
Protiv ovog mišljenja sa preporukom nije dopuštena žalba niti bilo koje drugo pravno sredstvo, jer se njime ne odlučuje o pravima i obavezama pravnih subjekata.
POVERENICA ZA ZAŠTITU RAVNOPRAVNOSTI
Brankica Janković
Pritužba SsoK protiv OV opštine Kula zbog diskriminacije na osnovu pola u oblasti postupanja organa javne vlasti 
