br. 110-00-1/2022-02 datum: 18. 5. 2022. godine

SENAT UNIVERZITETA U BEOGRADU

11000 Beograd

Studentski trg 1

Predmet: Inicijativa za izmenu Pravilnika o načinu utvrđivanja statusa kandidata i studenta sa invaliditetom

Centar za studente sa hendikepom je Povereniku za zaštitu ravnopravnosti dostavio elektronskim dopisom Pravilnik o načinu utvrđivanja statusa kandidata i studenta sa invaliditetom^[1] (dalje: Pravilnik) i zatražio od Poverenika mišljenje o usaglašenosti teksta Pravilnika sa preporukama koje je Poverenik dao Senatu Univerziteta u Beogradu u Inicijativi za izmenu Pravilnika o utvrđivanju prava na upis lica sa invaliditetom broj 07-00-294/2019-02 od 30. maja 2019. godine. U dopisu je navedeno da je Pravilnik usvojen na sednici Senata Univerziteta 23. marta 2022. godine, da je njegovim stupanjem na snagu prestao da važi Pravilnik o utvrđivanju prava na upis lica sa invaliditetom, kao i da zbog kratkih rokova za upis studenata, mišljenje Poverenika nije zatraženo pre usvajanja Pravilnika.

Inicijativom za izmenu Pravilnika o utvrđivanju prava na upis lica sa invaliditetom broj 07-00-294/2019-02 od 30. maja 2019. godine, Poverenik za zaštitu ravnopravnosti je preporučio Senatu Univerziteta u Beogradu: 1) korišćenje opšteprihvaćenog termina – osobe sa invaliditetom; 2) sagledavanje naziva i predmeta samog pravilnika; 3) preispitivanje definicije pojma invaliditeta u odnosu na opšte prihvaćeni socijalni pristup koji posmatra način organizacije društva, odnosno sagledavanje potrebe i odgovarajuće mere podrške, a ne vrstu i stepen ograničenja, bez potrebe da se definicija invaliditeta daje pravilnikom kojim se afirmativna mera razrađuje i utvrđuje način i postupak ostvarivanja prava na upis ovih lica; 4) usaglašavanje kruga lica koja se mogu upisati na studije primenom ove afirmativne mere sa krugom lica koja su pobrojana  Stručnim uputstvom za sprovođenje upisa u prvu godinu studijskih programa osnovnih i integrisanih studija na visokoškolskim ustanovama čiji je osnivač Republika Srbija za školsku 2019/2020. godinu imajući u vidu da je ovo uputstvo u skladu sa Zakonom o visokom obrazovanju i 5) razmatranje odredbe Pravilnika o utvrđivanju prava na upis lica sa invaliditetom kojom je propisan rok za podnošenje zahteva za upis u naredne školske godine, imajući u vidu da uslove u pogledu odgovarajućeg broja ESRP ili invaliditeta studenti mogu steći i nakon 1. septembra tekuće školske godine.

Nakon uporedne analize teksta Pravilnik o načinu utvrđivanja statusa kandidata i studenta sa invaliditetom koji ste dostavili i preporuka Poverenika za zaštitu ravnopravnosti datih Inicijativom za izmenu Pravilnika o utvrđivanju prava na upis lica sa invaliditetom broj 07-00-294/2019-02 od 30. maja 2019. godine, utvrđeno je da je Pravilnik o načinu utvrđivanja statusa kandidata i studenta sa invaliditetom u skladu sa datim preporukama Poverenika.

Uvidom u Obrazac 1, koji je u skladu sa odredbama člana 5. stav 1. Pravilnika sastavni deo ovog pravilnika, utvrđeno je da se pod tačkom 3. od kandidata odnosno studenta traži da navede prezime i, eventualno, „devojačko prezime“. Izraz „devojačko prezime“ asocira na period života žene pre zaključenja braka i implicira da samo žena menja prezime zaključenjem braka. Tim povodom ukazujemo da se korišćenjem izraza „devojačko prezime“ u nepovoljniji položaj dovode svi oni koji su iskoristili pravo na promenu ličnog imena (ime i prezime) u skladu sa Porodičnim zakonom[2]. Naročito se u nepovoljnijem položaju nalazi muškarac koji je ostvario zakonom propisanu mogućnost da prilikom zaključenja braka promeni prezime (da svoje prezime zameni prezimenom bračnog partnera, svom prezimenu doda prezime supružnika odnosno prezimenu supružnika doda svoje prezime). Ukoliko je Univerzitetu iz nekih razloga potrebno da poveže podatke o kandidatu odnosno studentu pre i posle promene prezimena, korišćenjem izraza „devojačko prezime“ ne postiže se ovaj efekat za sva lica koja su promenila prezime u skladu sa zakonom, već samo za žene. Takođe, bračni status kandidata odnosno studenta nije relevantan za ostvarivanje statusa kandidata odnosno studenta sa invaliditetom.

Tim povodom, a u skladu sa članom 33. stav 1. tačka 7) Zakona o zabrani diskriminacije, Poverenik podnosi ovu inicijativu za izmenu Pravilnika tako da se ili izbriše izraz „devojačko prezime“ ili da se u zahtevu koristi izraz „prezime po rođenju“, „rođeno prezime“ ili slično.

[1] „Glasnik Univerziteta u Beogradu“, br. 234/2022

[2] „Službeni glasnik RS“, br. 18/2005, 72/2011 – dr. zakon i  6/2015

POVERENICA ZA ZAŠTITU RAVNOPRAVNOSTI

Brankica Janković

Inicijativa za izmenu Pravilnika o načinu utvrđivanja statusa kandidata i studenta sa invaliditetom – Senat univerziteta u BG