br. 07-00-678/2023-02 datum: 19. 12. 2023.

MINISTARSTVO ZA RAD, ZAPOŠLjAVANjE, BORAČKA I SOCIJALNA PITANjA

Nikola Selaković, ministar

11000 BEOGRAD

Nemanjina 22-24

Predmet: Inicijativa da se deca zaposlenih u socijalnoj zaštiti izjednače sa decom zaposlenih u državnim organima i drugim javnim službama u pogledu obezbeđivanja poklona za Novu godinu

Poštovani gospodine Selakoviću,

Primili smo dopis Novog sindikata socijalne zaštite Srbije u kojem su naveli da  su Ministarstvu za rad, zapošljavanje, boračka i socijalna pitanja uputili zahtev za hitnu ispravku Instrukcije za dostavu podataka o deci zaposlenih. Naime, pojasnili su da je ustanovama socijalne zaštite 12. decembra 2023. godine dostavljen dopis i upitnik za zahtevom da se daju podaci o broju dece koja ispunjavaju uslov za prigodan poklon za Novu godinu uz napomenu da se isti dostavi do 15. decembra 2023. godine. Posebno je napomenuto da su zatraženi podaci za decu starosti do 12 godina. U dopisu su istakli da Novi sindikat socijalne zaštite Srbije smatra da se ovakvim postupanjem krše odredbe člana 119. stav 2. u smislu člana 8. stav 1. Zakona o radu i da bi na taj način došlo do diskriminacije dece zaposlenih u ustanovama socijalne zaštite u odnosu na decu zaposlenih u drugim organima i ustanovama u javnom sektoru uz napomenu da se diskriminacija odnosi na obim prava koja su ta deca ostvarivala ranijih godina.

Članom 70. stav 2. Posebnog kolektivnog ugovora za socijalnu zaštitu u Republici Srbiji^[1] propisano je da deci zaposlenih do 12 godina starosti pripada pravo na prigodan poklon za Novu godinu u skladu sa odlukom Poslodavca, a uz prethodno pribavljeno mišljenje sindikata, do neoporezivog iznosa.

Međutim Zakon o radu^[2], kao propis sa kojim kolektivni ugovori moraju biti u saglasnosti, u članu 119. stav 2. propisuje da poslodavac može deci zaposlenog starosti do 15 godina života da obezbedi poklon za Božić i Novu godinu u vrednosti do neoporezivog iznosa koji je predviđen zakonom kojim se uređuje porez na dohodak građana.

Poverenik ukazuje da je članom 4. Zakona o radu propisano da opšti i posebni kolektivni ugovori moraju biti u saglasnosti sa zakonom. Ovaj zakon sadrži posebnu glavu kojom se utvrđuju međusobni odnos zakona, kolektivnog ugovora, pravilnika o radu i ugovora o radu. Tako je čl. od 8.-11. ovog zakona propisano da kolektivni ugovor i pravilnik o radu (u daljem tekstu: opšti akt) i ugovor o radu ne mogu da sadrže odredbe kojima se zaposlenom daju manja prava ili utvrđuju nepovoljniji uslovi rada od prava i uslova koji su utvrđeni zakonom. Opštim aktom i ugovorom o radu mogu da se utvrde veća prava i povoljniji uslovi rada od prava i uslova utvrđenih zakonom, kao i druga prava koja nisu utvrđena zakonom, osim ako zakonom nije drukčije određeno. Dalje je u zakonu propisano da ako opšti akt i pojedine njegove odredbe utvrđuju nepovoljnije uslove rada od uslova utvrđenih zakonom, primenjuju se odredbe zakona.Članom 10. Zakona o radu je eksplicitno propisano da se posebnim kolektivnim ugovorom ne mogu utvrditi manja prava i nepovoljniji uslovi rada zaposlenom od prava i uslova utvrđenih opštim kolektivnim ugovorom koji obavezuje poslodavce koji su članovi udruženja poslodavaca koje zaključuje taj poseban kolektivni ugovor.

Zakonom o zabrani diskriminacije^[3] propisano je da akt diskriminacije označava svako neopravdano pravljenje razlike ili nejednako postupanje, odnosno propuštanje (isključivanje, ograničavanje ili davanje prvenstva), u odnosu na lica ili grupe kao i na članove njihovih porodica, ili njima bliska lica, na otvoren ili prikriven način, a koji se zasniva na rasi, boji kože, precima, državljanstvu, nacionalnoj pripadnosti ili etničkom poreklu, jeziku, verskim ili političkim ubeđenjima, polu, rodu, rodnom identitetu, seksualnoj orijentaciji, polnim karakteristikama, nivoom prihoda, imovnom stanju, rođenju, genetskim osobenostima, zdravstvenom stanju, invaliditetu, bračnom i porodičnom statusu, osuđivanosti, starosnom dobu, izgledu, članstvu u političkim, sindikalnim i drugim organizacijama i drugim stvarnim, odnosno pretpostavljenim ličnim svojstvima. Odredbom člana 22. ovog zakona propisano je da svako dete, odnosno maloletnik ima jednaka prava i zaštitu u porodici, društvu i državi, bez obzira na njegova ili lična svojstva roditelja, staratelja i članova porodice, dok je stavom 2. istog člana zabranjeno je diskriminisati dete, odnosno maloletnika prema zdravstvenom stanju, invaliditetu, seksualnoj orijentaciji, rodnom identitetu, polnim karakteristikama, etničkom poreklu, nacionalnoj pripadnosti, bračnom, odnosno vanbračnom rođenju, javno pozivanje na davanje prednosti deci jednog pola u odnosu na decu drugog pola, kao i pravljenje razlike prema zdravstvenom stanju, invaliditetu, seksualnoj orijentaciji, rodnom identitetu, polnim karakteristikama, etničkom poreklu, nacionalnoj pripadnosti, imovnom stanju, profesiji i drugim obeležjima društvenog položaja, aktivnostima, izraženom mišljenju ili uverenju detetovih roditelja, odnosno staratelja i članova porodice.

Za razliku od Posebnog kolektivnog ugovora za socijalnu zaštitu u Republici Srbiji, drugi posebni kolektivni ugovori koji se odnose na zaposlene u državnim organima ili u drugim javnim službama, kao i Zakon o radu propisuju mogućnost poklona za Novu godinu zaposlenima koji imaju decu starosti do 15 godina. Tako primera radi Poseban kolektivni ugovor za zaposlene u osnovnim i srednjim školama i domovima učenika[4] u članu 32. stav 3. propisuje da poslodavac može da, u skladu sa svojom odlukom, iz sopstvenih prihoda, uz prethodno pribavljeno mišljenje sindikata, obezbedi deci zaposlenih do 15 godina starosti prigodni poklon za Novu godinu, dok je članom 32. Posebnog kolektivnog ugovora za državne organe[5] propisano da je poslodavac obavezan da obezbedi deci zaposlenog, starosti do 15 godina života poklon za Novu godinu – novčanu čestitku u vrednosti do neoporezivog iznosa koji je predviđen zakonom kojim se uređuje porez na dohodak građana. Stavom 2.istog člana propisano je da se pravo iz stava 1. ovog člana obezbeđuje i deci lica koje je radno angažovano po osnovu ugovora van radnog odnosa u državnom organu najmanje tri meseca sa prekidima ili neprekidno u kalendarskoj godini u kojoj se obezbeđuje ovo pravo i ako je u ugovornom odnosu na dan ostvarivanja ovog prava.

Imajući u vidu sve navedeno, a polazeći od člana 33. stav 1. tačka 7) Zakona o zabrani diskriminacije kojim je propisano da Poverenik prati sprovođenje zakona i drugih propisa, inicira donošenje ili izmenu propisa u cilju unapređenja ravnopravnosti i zaštite od diskriminacije, upućujemo inicijativu da se deca zaposlenih u socijalnoj zaštiti izjednače sa decom zaposlenih u državnim organima i drugim javnim službama u pogledu obezbeđivanja poklona za Novu godinu, odnosno da se do izmene odredaba Posebnog kolektivnog ugovora za socijalnu zaštitu u Republici Srbiji, deci zaposlenih u ustanovama socijalne zaštite, uzrasta do 15 godina, kao i u drugim državnim organima i javnim službama obezbedi poklon za Novu godinu.

[1] (“Sl. glasnik RS”, br. 29/2019, 60/2020 i 88/2023)

[2] („Sl. glasnik RS“, br. 24/2005, 61/2005, 54/2009, 32/2013, 75/2014, 13/2017 – odluka US, 113/2017 i 95/2018 – autentično tumačenje)

[3] Zakon o zabrani diskriminacije („Službeni glasnik RS“, br. 22/09 i 52/21

[4] („Sl. glasnik RS“, br. 21/2015, 92/2020 i 123/2022)

[5] („Sl. glasnik RS“, br. 38/2019, 55/2020 i 44/2023)

POVERENICA ZA ZAŠTITU RAVNOPRAVNOSTI

Brankica Janković

1279-23 Inicijativa da se deca zaposlenih u socijalnoj zaštiti izjednače sa decom zaposlenih u državnim organima i drugim javnim službama u pogledu obezbeđivanja poklona za Novu godinu