del. br. 673 datum: 8. 6. 2012.

Postupajući u okviru zakonom propisane nadležnosti da prima i razmatra pritužbe zbog povreda odredaba Zakona o zabrani diskriminacije, daje mišljenja i preporuke i izriče zakonom utvrđene mere (čl. 33. st. 1. t. 1. Zakona o zabrani diskriminacije „Sl. glasnik RS” br. 22/2009), povodom pritužbe S. b. B. iz S. protiv JP „Subotica trans” iz Subotice, Poverenica za zaštitu ravnopravnosti donosi

MIŠLjENjE

U postupku koji je sproveden po pritužbi S. b. B. iz S., protiv JP „Subotica trans” iz Subotice, povodom odluke Upravnog odbora o pravu korišćenja besplatnog gradskog prevoza za sve građane starije od 65 godina, utvrđeno je da nije izvršena diskriminacije građana Subotice na osnovu mesta prebivališta (gradsko ili prigradsko), pa se postupanje JP „Subotica trans” iz Subotice ne može kvalifikovati kao diskriminatorno.

O b r a z l o ž e nj e

M. B, predsednik S. b. B. iz S. podneo je pritužbu 6. marta 2012. godine protiv JP „Subotica trans” iz Subotice. U pritužbi je navedeno da je Gradsko veće grada Subotice donelo odluku kojom je propisano da građani stariji od 65 godina imaju pravo na besplatan prevoz na teritoriji grada Subotice. Podnosilac pritužbe smatra da JP „Subotica trans” iz Subotice diskriminiše građane Subotice koji žive u prigradskim naseljima, jer sprovodi odluku tako da je prevoz besplatan samo za stanovnike gradskih naselja. U pritužbi je, pored ostalog, navedeno:

– da je Gradsko veće grada Subotice donelo odluku kojom propisuje besplatan prevoz za građane starije od 65 godina koji žive na teritoriji grada Subotice;
– da javni prevoz u gradu obavlja JP „Subotica trans”, pa je samim tim ovo preduzeće nadležno za sprovođenje odluke;
– da je primenom ove odluke JP „Subotica trans” uskratilo pravo na besplatan prevoz građanima starijim od 65 godina koji žive u prigradskim naseljima, tako što je odredilo da se besplatan prevoz odnosi samo na građane koji imaju prebivalište u gradskim naseljima;
– da Skupština grada finansijski pomaže ovo javno preduzeće sredstvima iz gradskog budžeta, a da se gradski budžet odnosi na sve građane bez obzira u kom naselju žive;
– da smatraju da ovakvim načinom primene gradske odluke, JP „Subotica trans” diskriminiše veliki broj građana, i to tako što im uskraćuje pravo na besplatan prevoz i pored činjenice da ispunjavaju propisanu starosnu granicu.

Poverenica za zaštitu ravnopravnosti sprovela je postupak u cilju utvrđivanja pravno relevantnih činjenica i okolnosti, a u skladu sa čl. 35. st. 4. i čl. 37. st. 2. Zakona o zabrani diskriminacije, pa je u toku postupka pribavljeno izjašnjenje direktora JP „Subotica trans” T. F, u kojem je navedeno sledeće:

– da je grad Subotica osnivač JP „Subotica trans”, da je ovo preduzeće vršilac komunalne delatnosti, pa u skladu sa tim obavlja javni prevoz u gradskom i prigradskom saobraćaju na teritoriji grada Subotice;
– da je Upravni odbor ovog javnog preduzeća doneo odluku kojom se propisuje besplatan prevozu u gradskom saobraćaju za lica starija od 65 godina, koja se primenjuje od 1. marta 2012. godine;
– da je Gradsko veće donelo rešenje o davanju saglasnosti na Odluku Upravnog odbora JP „Subotica trans” za prevoz putnika u gradskom i prigradskom saobraćaju;
– da nije tačna tvrdnja iz pritužbe da se besplatan prevoz odnosi samo na građane starije od 65 godina koji žive na teritoriji gradskih naselja, već da se pravo na besplatan prevoz primenjuje na sve građane sa teritorije grada Subotice, a da je odlukom određeno da se besplatan prevoz odnosi samo na prevoz u gradskim naseljima;
– da pravo na besplatan prevoz pripada jednako svim stanovnicima grada Subotice i da u primeni Odluke za prevoz putnika u gradskom i prigradskom saobraćaju nisu pravili razliku prema mestu stanovanja;
– da je jedini uslov za korišćenje besplatnog prevoza pored propisane starosne granice, posedovanje odgovarajuće legitimacije koju su u obavezi da izvade svi građani Subotice kako bi mogli da koriste gradski prevoz besplatno;
– da su legitimacije za prevoz izdavane kako licima sa prebivalištem na teritoriji gradskih naselja, tako i licima sa prebivalištem na teritoriji prigradskih naselja;
– da stanovnici gradskih naselja nisu favorizovani u odnosu na građane prigradskih naselja, i da nije primenjivan diskriminatoran kriterijum u primeni ove odluke;
– da se mora obratiti pažnja da se ovde radi o jednoj vrsti linijskog prevoza putnika i to samo u gradskom prevozu, te da se odluke donete za gradski prevoz ne primenjuju automatski i na liniju prigradskog prevoza;
– da je cena karte i prtljaga u prigradskom saobraćaju određena posebnom odlukom, kao i da prigradski saobraćaj plaćaju sva lica, bez obzira na prebivalište;
– da je Odluku o prevozu putnika u gradskom i prigradskom saobraćaju grada Subotice, JP „Subotica trans” sprovelo na vreme i u svemu prema naznačenom.

Uz izjašnjenje je dostavljeno: rešenje Gradskog veća o davanju saglasnosti na Odluku Upravnog odbora JP „Subotica trans” za prevoz putnika u gradskom i prigradskom saobraćaju br. III-022-62/2012 od 22. marta 2012. godine.

Pored izjašnjenja direktora JP „Subotica trans”, dostavljeno je i izjašnjenje S. P, predsednika Skupštine grada Subotice, u kojem je navedeno sledeće:

– da je Gradsko veće donelo Rešenje o davanju saglasnosti na cene prevoza putnika i prtljaga u prigradskom saobraćaju;
– da je Gradsko veće na sednici koja se održala 22. marta 2012. godine donelo Rešenje o davanju saglasnosti na Odluku Upravnog odbora javnog preduzeća za prevoz putnika u gradskom saobraćaju JP „Subotica trans” kojom se propisuje besplatno korišćenje gradskog prevoza za lica starija od 65 godina koja imaju prebivalište na teritoriji grada Subotice;
– da se besplatan prevoz odnosi samo na gradski, a ne i na prigradski saobraćaj;
– da pravo na besplatan prevoz u gradskim naseljima ostvaruju svi građani bez obzira da li žive na teritoriji gradskog ili prigradskog naselja.

Uz izjašnjenje je dostavljeno: rešenje o davanju saglasnosti na cene prevoza putnika i prtljaga u gradskom saobraćaju („Sl. list grada Subotice”, br. 35/12), rešenje o davanju saglasnosti na cene prevoza putnika i prtljaga u prigradskom saobraćaju („Sl. list grada Subotice”, br. 35/12), rešenje o davanju saglasnosti na cene prevoza putnika i prtljaga u gradskom saobraćaju („Sl. list grada Subotice”, br. 35/12), izvod iz zapisnika sa 56. sednice Upravnog odbora i 23. sednice nadzornog odbora JP „Subotica trans” br. 01/1-2900/16 od 27. decembra 2011. godine.

Poverenica za zaštitu ravnopravnosti analizirala je navode sadržane u pritužbi i izjašnjenjima, kao i relevantne pravne propise u oblasti zaštite od diskriminacije.

Uvidom u izvod iz zapisnika sa 56. sednice Upravnog odbora i 23. sednice Nadzornog odbora JP „Subotica trans” iz Subotice br. 01/1-2900/16 od 27. decembra 2011. godine, utvrđeno je da je Upravni odbor ovog javnog preduzeća doneo odluku kojom se uvodi usluga prevoza u gradskom saobraćaju bez naknade, sa ograničenim vremenom trajanja od jedne godine, za sva lica starija od 65 godina sa prebivalištem na teritoriji grada Subotice. Takođe, propisano je da se uz ispunjavanje navedenih uslova, usluga besplatnog gradskog prevoza ostvaruje uz prikazivanje odgovarajuće legitimacije koja se izdaje na Autobuskoj stanici u Subotici, uz naknadu od 300,oo dinara.

Uvidom u rešenje o davanju saglasnosti na Odluku Upravnog odbora JP „Subotica trans” za prevoz putnika u gradskom i prigradskom saobraćaju br. III-022-62/2012 od 22. marta 2012. godine, utvrđeno je da je Gradsko veće grada Subotice dalo saglasnost na odluku kojom se određuje besplatan prevoz u gradskom saobraćaju za sva lica starija od 65 godina sa prebivalištem na teritoriji grada, uz prikaz odgovarajuće legitimacije.

Uvidom u rešenje o davanju saglasnosti na cene prevoza putnika i prtljaga u prigradskom saobraćaju od 30. juna 2011. godine, propisana je metodologija za utvrđivanje visine mesečnih karata za prevoz, visina kazne za vožnju bez vozne karte i cene prevoza putničkog prtljaga.

Poverenica za zaštitu ravnopravnosti najpre konstatuje da Ustav Republike Srbije („Sl. glasnik RS”, br. 98/06) u čl. 21. zabranjuje svaku diskriminaciju, neposrednu ili posrednu, po bilo kom osnovu. Ustavna zabrana diskriminacije bliže je razrađena Zakonom o zabrani diskriminacije („Sl. glasnik RS”, br. 22/09), kojim je regulisana opšta zabrana diskriminacije, i to tako što je propisano da su svi jednaki i uživaju jednak položaj i jednaku pravnu zaštitu, bez obzira na lična svojstva, te da je svako dužan da poštuje načelo jednakosti. Prema odredbi čl. 2. st. 1. t. 1, diskriminacija je svako neopravdano pravljenje razlike ili nejednako postupanje, odnosno propuštanje (isključivanje, ograničavanje ili davanje prvenstva), u odnosu na lica ili grupe kao i članove njihovih porodica, ili njima bliska lica, na otvoren ili prikriven način, a koji se zasniva na rasi, boji kože, precima, državljanstvu, nacionalnoj pripadnosti ili etničkom poreklu, jeziku, verskim ili političkim ubeđenjima, polu, rodnom identitetu, seksualnoj orijentaciji, imovnom stanju, rođenju, genetskim osobenostima, zdravstvenom stanju, invaliditetu, bračnom i porodičnom statusu, osuđivanosti, starosnom dobu, izgledu i članstvu u političkim, sindikalnim i drugim organizacijama i drugim stvarnim, odnosno pretpostavljenim ličnim svojstvima.

Odredbama čl. 15-27. Zakona o zabrani diskriminacije predviđeni su posebni slučajevi diskriminacije, pa je tako čl. 17. st. 1. propisano da diskriminacija u pružanju javnih usluga postoji ako pravno ili fizičko lice, u okviru svoje delatnosti, odnosno zanimanja, na osnovu ličnog svojstva lica ili grupe lica, odbije pružanje usluge, za pružanje usluge traži ispunjenje uslova koji se ne traže od drugih lica ili grupe lica, odnosno ako u pružanju usluga neopravdano omogući prvenstvo drugom licu ili grupi lica.

Poverenica za zaštitu ravnopravnosti ispitala je činjenične navode iz pritužbe i izjašnjenja sa aspekta Zakona o zabrani diskriminacije, kako bi utvrdila da li je u konkretnom slučaju JP „Subotica trans” različito tretiralo stanovnike grada Subotice koji su stariji od 65 godina pri ostvarivanju prava na besplatan prevoz, u odnosu na to da li imaju prebivalište u gradskom ili prigradskom naselju.

Statutom grada Subotice (čl. 12. st. 1. t. 5.) uređene su nadležnosti grada, te je između ostalog propisano da grad preko svojih organa, u skladu sa Ustavom i zakonom, uređuje i obezbeđuje obavljanje i razvoj komunalnih delatnosti, među koje spada i linijski gradski i prigradski prevoz putnika u drumskom saobraćaju. Tačkom 29. istog člana Statuta regulisano je i da grad pomaže razvoj različitih oblika samopomoći i solidarnosti sa licima sa posebnim potrebama, kao i licima koja su u suštinski nejednakom položaju sa ostalim građanima.

Iz ovoga proizlazi da je u nadležnosti grada Subotice da donosi odluke kojima se reguliše korišćenje gradskog prevoza, kao i da odlučuje koja će lica i pod kojim uslovima imati pravo na besplatno korišćenje javnog prevoza. Uvidom u dokumentaciju koja je dostavljena u toku postupka, utvrđeno je da je ovu svoju nadležnost grad sproveo tako što je Gradsko veće dalo saglasnost na odluku Upravnog odbora JP „Subotica trans” iz Subotice. Poverenica za zaštitu ravnopravnosti konstatuje da nisu tačni navodi podnosioca pritužbe da je u pitanju odluka Skupštine grada, ali ujedno smatra da ta činjenica nije relevantna u konkretnom slučaju.

Poverenica za zaštitu ravnopravnosti utvrdila je da nisu tačni navodi podnosioca pritužbe da su građani prigradskih naselja onemogućeni da koriste besplatnu uslugu gradskog prevoza, jer je iz izjašnjenja predsednika Skupštine grada i direktora JP „Subotica trans”, kao i dokumenata koji su dostavljeni uz izjašnjenje, nesporno da sva lica koja ispunjavaju uslove propisane odlukom, imaju pravo na korišćenje besplatnog gradskog prevoza, bez obzira na činjenicu da li žive u gradskom ili prigradskom naselju. Naime, pravo na besplatan prevoz u gradskoj liniji saobraćaja imaju sve osobe: 1) starije od 65 godina, 2) sa prebivalištem na teritoriji grada Subotice, 3) koje su izvadile potrebnu legitimaciju. Samim tim, Poverenica za zaštitu ravnopravnosti konstatuje da ova odluka ne dovodi u nejednak položaj građane koji imaju prebivalište u prigradskim naseljima grada Subotice, jer mesto prebivališta (prigradsko ili gradsko) nije među uslovima za ostvarivanje prava na besplatan prevoz u gradskom saobraćaju.

Poverenica za zaštitu ravnopravnosti pozdravlja odluku da se starijim građanima i građankama grada Subotice omogući besplatno korišćenje gradskog prevoza. Naime, treba imati u vidu da zabrana diskriminacije nije uvek sama po sebi dovoljna da obezbedi ostvarivanje principa jednakih mogućnosti za sve. Pojedine kategorije građana nalaze se u nepovoljnijem položaju u odnosu na opštu populaciju, te je nužno preduzimanje konkretnih mera kako bi se njihov položaj izjednačio. S tim u vezi, Ustav RS u čl. 21. st. 4. i Zakon o zabrani diskriminacije u čl. 14, propisuju da se ne smatraju diskriminacijom posebne mere koje se mogu uvesti radi postizanja pune ravnopravnosti, zaštite i napretka lica ili grupe lica koja se nalaze u suštinski nejednakom položaju u odnosu na ostale građane.

Ceneći utvrđene činjenice i pravne propise, Poverenica za zaštitu ravnopravnosti, saglasno čl. 33. st. 1. t. 1. Zakona o zabrani diskriminacije, dala je mišljenje da JP „Subotica trans” iz Subotice nije izvršilo akt diskriminacije stanovnika grada Subotice koji imaju prebivalište u prigradskim naseljima.

POVERENICA ZA ZAŠTITU RAVNOPRAVNOSTI

dr Nevena Petrušić

Pritužba S. b. B. protiv JP Subotica trans zbog diskriminacije na osnovu mesta prebivališta u oblasti pružanja usluga
08.06.2012.