del. br. 1352/2011 datum: 4. 11. 2011.

Postupajući u okviru zakonom propisane nadležnosti da prima i razmatra pritužbe zbog povreda odredaba Zakona o zabrani diskriminacije, daje mišljenja i preporuke i izriče zakonom utvrđene mere (član 33. stav 1. tačka 1. Zakona o zabrani diskriminacije „Sl. glasnik RS” br. 22/2009), povodom pritužbe Nacionalnog saveta bošnjačke nacionalne manjine iz Novog Pazara, Poverenica za zaštitu ravnopravnosti daje

MIŠLjENjE

U postupku koji je sproveden po pritužbi Nacionalnog saveta bošnjačke nacionalne manjine iz Novog Pazara protiv Ministarstva za ljudska i manjinska prava, državnu upravu i lokalnu samoupravu, povodom propuštanja Ministarstva da obezbedi primenu službene upotrebe bosanskog jezika i latiničnog pisma na teritorijama opštine Novi Pazar, Prijepolje Sjenica, Tutin i Priboj utvrđeno je da Ministarstvo za ljudska i manjinska prava, državnu upravu i lokalnu samoupravu nije izvršilo akt diskriminacije pripadnika i pripadnica bošnjačke nacionalne manjine.

O b r a z l o ž e nj e

Poverenici za zaštitu ravnopravnosti obratio se pritužbom od 1. avgusta 2011. godine E. Dž., … izvršnog odbora Nacionalnog saveta bošnjačke nacionalne manjine, koja je podneta protiv Ministarstva za ljudska i manjinska prava, državnu upravu i lokalnu samoupravu i ministra Milana Markovića. U pritužbi je naveo da organi jedinica lokalne samouprave u opštinama Novi Pazar, Prijepolje, Sjenica, Tutin i Priboj nisu preduzeli ni jednu radnju kojom bi se obezbedila ravnopravnost u službenoj upotrebi bosanskog jezika, zbog čega se Nacionalni savet bošnjačke nacionalne manjine obratio Ministarstvu za državnu upravu i lokalnu samoupravu sa zahtevom da se obezbedi primena službene upotrebe bosanskog jezika i pisma. U pritužbi je istaknuto da Ministarstvo nije preduzelo nikakve radnje u cilju ispunjenja zahteva, niti je obezbedilo primenu službene upotrebe bosanskog jezika i latiničnog pisma, zbog čega smatra da je izvršen akt neposredne diskriminacije, a od nadležnog ministra akt diskriminacije u postupcima pred organima javne vlasti.

Uz pritužbu su dostavljeni sledeći dokazi: zahtev Nacionalnog saveta bošnjačke nacionalne manjine upućen Ministarstvu za državnu upravu i lokalnu samoupravu od 28. januara 2011. godine, zahtev od 17. februara 2011. godine, zahtevi gradonačelniku Novog Pazara, predsedniku opštine Prijepolje, predsedniku opštine Sjenica, predsedniku opštine Tutin od 1. marta 2010. godine, poslaničko pitanje od 1. marta 2011. godine postavljeno Ministru za državnu upravu i lokalnu samoupravu, odgovor na poslaničko pitanje Ministarstva za državnu upravu i lokalnu samoupravu od 7. marta 2011. godine, kao i Odluku o utvrđivanju tradicionalnih naziva jedinica lokalne samouprave, naseljenih mjesta i drugih geografskih naziva na bosanskom jeziku na području Novog Pazara, Tutina, Sjenice i Prijepolja od 3. oktobra 2009. godine.

Poverenica za zaštitu ravnopravnosti sprovela je postupak u cilju utvrđivanja pravno relevantnih činjenica i okolnosti, a u skladu sa čl. 35. stav 4. i 37. stav 2. Zakona o zabrani diskriminacije, pa je u toku postupka pribavljeno izjašnjenje Ministarstva za ljudska i manjinska prava, državnu upravu i lokalnu samoupravu od 15. septembra 2011. godine, u kojem je navedeno sledeće:

– da su neosnovani navodi podnosioca pritužbe da Ministarstvo za ljudska i manjinska prava, državnu upravu i lokalnu samoupravu diskriminatorski postupa prema pripadnicima bošnjačke nacionalne manjine,
– da Upravna inspekcija jeste nadležna za inspekcijski nadzor nad sprovođenjem jednog dela odredaba Zakona o službenoj upotrebi jezika i pisma, s obzirom da je članom 22. navedenog zakona propisano da nadzor nad sprovođenjem odredaba ovog zakona vrše, u okviru svog delokruga, ministarstva nadležna za poslove u oblasti uprave, urbanizma i stambeno-komunalnih poslova, prosvete, kulture i zdravstva,
– da je u Novom Pazaru tabla sa nazivom gradske uprave, Osnovnog suda, Višeg suda, Prekršajnog suda, Osnovnog javnog tužilaštva, Višeg javnog tužilaštva, pored ćiriličnog ispisana i latiničnim pismom,
– da je u opštini Tutin tabla sa nazivom Opštinske uprave pored ćiriličnog ispisana i latiničnim pismom,
– da je u opštini Prijepolje tabla sa nazivom Opštinske uprave pored ćiriličnog ispisana i latiničnim pismom, dok su table sa nazivom Prekršajnog suda, Osnovnog suda i Osnovnog javnog tužilaštva ispisane ćiriličnim pismom,
– da su u opštini Sjenica table sa nazivom Opštinske uprave i Prekršajnog suda ispisane ćiriličnim pismom,
– da će Upravna inspekcija u skladu sa svojim ovlašćenjima naložiti navedenim organima doslednu primenu propisa iz ove oblasti,
– da su saglasno Uredbi o utvrđivanju kućnih brojeva, označavanju zgrada brojevima i označavanju naziva naseljenih mesta, ulica i trgova, poslovi označavanja naziva naseljenih mesta u delokrugu Republičkog geodetskog zavoda,
– da su u nadležnosti Ministarstva za ljudska i manjinska prava, državnu upravu i lokalnu samoupravu, saglasno članu 11. Zakona o ministarstvima, poslovi državne uprave koji se odnose na matične knjige, ali ne i poslovi državne uprave koji se odnose na druga lična dokumenta (lične karte, putne isprave, evidencije o državljanima republike Srbije i dr.) i da je s tim u vezi obezbeđena izrada i štampa dvojezičnih obrazaca izvoda iz matičnih knjiga, između ostalog i na srpskom i bosanskom jeziku, a koje tehnički obrađuje i štampa Narodna banka Srbije – Zavod za izradu novčanica,
– da je Ministarstvo 23. novembra 2010. godine uputilo akt Skupštini opštine Priboj u kome je ukazano na nepravilnosti u radu, s obzirom da je utvrđena neusklađenost Statuta opštine Priboj sa važećim zakonskim propisima kojima je regulisana oblast službene upotrebe jezika i pisma nacionalnih manjina. Ministarstvo je ukazalo Skupštini na neophodnost otklanjanja uočene nepravilnosti u radu, kako bi se pokrenuo postupak za izmenu Statuta opštine Priboj u delu kojim je regulisano pitanje jezika i pisma, a u cilju njegovog usaglašavanja sa propisima iz ove oblasti, odnosno upotrebe bosanskog jezika i latiničnog pisma na teritoriji opštine Priboj,
– da je nakon ponovljene urgencije Skupštini opštine Priboj od 13. januara 2011. godine, Ministarstvo, saglasno svom ovlašćenju iz člana 82. stav 1. Zakona o lokalnoj samoupravi, 2. marta 2011. godine pokrenulo postupak pred Ustavnim sudom za ocenu ustavnosti i zakonitosti Statuta opštine Priboj.

Zakonom o ministarstvima („Sl. glasnik RS”, br. 16/2011) i to odredbom člana 11. propisano je da Ministarstvo za ljudska i manjinska prava, državnu upravu i lokalnu samoupravu, između ostalog, obavlja poslove koji se odnose na opšta pitanja položaja pripadnika nacionalnih manjina, zaštitu i unapređenje ljudskih i manjinskih prava, matične knjige, službenu upotrebu jezika i pisma, sistem lokalne samouprave i teritorijalne autonomije i izbore za organe lokalne samouprave, kao i druge poslove određene zakonom.

Službenom upotrebom jezika i pisma, u smislu Zakona o službenoj upotrebi jezika i pisma („Sl. glasnik RS”, br. 45/91, 53/93, 67/93, 48/94, 101/05 i 30/2010) smatra se upotreba jezika i pisma u radu državnih organa, organa autonomnih pokrajina, gradova i opština, ustanova, preduzeća i drugih organizacija kad vrše javna ovlašćenja.

Odredbom člana 22. Zakona o službenoj upotrebi jezika i pisma propisano je da nadzor nad sprovođenjem odredaba ovog zakona vrše, u okviru svog delokruga, ministarstva nadležna za poslove u oblasti uprave, saobraćaja, urbanizma i stambeno-komunalnih poslova, prosvete, kulture i zdravstva.

Odredbom člana 11. stav 2. ovog zakona propisano je da će jedinice lokalne samouprave obavezno uvesti u ravnopravnu službenu upotrebu jezik i pismo nacionalne manjine ukoliko procenat pripadnika te nacionalne manjine u ukupnom broju stanovnika na njenoj teritoriji dostiže 15% prema rezultatima poslednjeg popisa stanovništva, dok je stavom 4. predviđeno da na teritoriji iz stava 2. ovog člana, imena organa koji vrše javna ovlašćenja, nazivi jedinica lokalne samouprave, naseljenih mesta, trgova i ulica i drugi toponimi ispisuju se i na jeziku nacionalne manjine, prema njenoj tradiciji i pravopisu.

Zakonom o lokalnoj samoupravi („Sl. glasnik RS”, br. 129/2007) propisano je da opština, preko svojih organa, u skladu s Ustavom i zakonom utvrđuje jezike i pisma nacionalnih manjina koji su u službenoj upotrebi na teritoriji opštine i dužna je da se stara o ostvarivanju, zaštiti i unapređenju ljudskih prava, kako individualnih tako i kolektivnih prava nacionalnih manjina.

Prilikom odlučivanja u ovom predmetu Poverenica za zaštitu ravnopravnosti je utvrdila da je odredbom člana 5. Statuta grada Novi Pazar broj: 010-3/8 od 29. avgusta 2008. godine, zatim člana 6. Statuta opštine Tutin I broj: 111-8708-IV od 19. septembra 2008. godine, člana 5. Statuta opštine Sjenica broj: 06-7/2009-02 od 31. marta 2009. godine i člana 5. Statuta opštine Prijepolje broj: 023-4/2009 od 13. aprila 2009. godine propisano da su na teritoriji navedenih jedinica lokalne samouprave ravnopravno u službenoj upotrebi bosanski i srpski jezik i latinično i ćirilično pismo, dok opština Priboj još uvek nije uvela u službenu upotrebu bosanski jezik i latinično pismo, ravnopravno sa srpskim jezikom i ćiriličnim pismom. S tim u vezi, Poverenica za zaštitu ravnopravnosti je u postupku po pritužbi Nacionalnog saveta bošnjačke nacionalne manjine iz Novog Pazara protiv opštine Priboj, koristeći svoja zakonska ovlašćenja iz člana 33. stav 1. tačka 1. Zakona o zabrani diskriminacije, donela mišljenje i preporuku br. 182/11 od 29. oktobra 2011. godine, kojom je utvrđena diskriminacija na osnovu nacionalne pripadnosti u konkretnom slučaju i preporučene su mere u cilju otklanjanja posledica diskriminacije.

Odluka o utvrđivanju tradicionalnih naziva jedinica lokalne samouprave, naseljenih mesta i drugih geografskih naziva na bosanskom jeziku na području Novog Pazara, Tutina, Sjenice i Prijepolja, koju je Nacionalni savet bošnjačke nacionalne manjine usvojio 3. oktobra 2009. godine, objavljena je 5. februara 2010. godine u „Službenom glasniku RS”, br. 5/2010. Uredbom o utvrđivanju kućnih brojeva, označavanju zgrada brojevima i označavanju naziva naseljenih mesta, ulica i trgova („Sl. glasnik RS”, br. 110/2003, 137/2004 i 58/2006) uređen je način utvrđivanja kućnih brojeva, označavanje zgrada i građevinskih parcela kućnim brojevima, označavanje naziva naseljenih mesta, ulica i trgova, kao i vođenje registra kućnih brojeva, ulica i trgova. Odredbom člana 2. navedene uredbe propisano je da je utvrđivanje kućnih brojeva, označavanje zgrada i građevinskih parcela kućnim brojevima, označavanje naziva naseljenih mesta, ulica i trgova, kao i vođenje registra kućnih brojeva, ulica i trgova iz člana 1. ove uredbe obavlja nadležna organizaciona jedinica Republičkog geodetskog zavoda u opštini, odnosno gradu – Služba za katastar nepokretnosti.

Analiza navedenih propisa je pokazala da nije u nadležnosti Ministarstva za ljudska i manjinska prava, državnu upravu i lokalnu samoupravu obezbeđenje i nadzor nad primenom službene upotrebe bosanskog jezika i pisma u svim oblastima, a da je okviru svog delokruga ovo Ministarstvo preduzelo i da preduzima potrebne mere, kako bi se obezbedila primena bosanskog jezika i pisma.

Prilikom odlučivanja u ovom predmetu Poverenica za zaštitu ravnopravnosti je imala u vidu da je Ministarstvo, radi obezbeđenja službene upotreba bosanskog jezika i pisma na teritoriji opštine Priboj, 2. marta 2011. godine pokrenulo postupak pred Ustavnim sudom za ocenu ustavnosti i zakonitosti Statuta opštine Priboj, kao i da je preduzelo i preduzima mere u cilju dosledne primene bosanskog jezika, koje su u domenu poslova nadzora u oblasti uprave, preko upravne inspekcije.

Ceneći utvrđene činjenice i propise Poverenica za zaštitu ravnopravnosti, saglasno članu 33. tačka 1. Zakona o zabrani diskriminacije, daje mišljenje da Ministarstvo za ljudska i manjinska prava, državnu upravu i lokalnu samoupravu nije izvršilo diskriminaciju prema pripadnicama i pripadnicima bošnjačke nacionalne manjine.

POVERENICA ZA ZAŠTITU RAVNOPRAVNOSTI

dr Nevena Petrušić

Pritužba E. Dž. protiv Ministarstva za ljudska i manjinska prava, državnu upravu i lokalnu samoupravu povodom službene upotrebe bosanskog jezika i latiničnog pisma u sandžačkim opštinama