del. br. 07-00-159/2013-02 datum: 7. 6. 2013.

MIŠLjENjE

Mišljenje je doneto u postupku povodom pritužbe koju je podnela V. R. iz S. P. protiv Skupštine opštine Stara Pazova, zbog usvajanja Odluke o izmenama i dopunama Statuta opštine Stara Pazova kojom je ukinuta Komisija za ravnopravnost polova.

1. TOK POSTUPKA

1.1. Poverenici za zaštitu ravnopravnosti pritužbom se obratila V. R. iz Stare Pazove protiv Skupštine opštine Stara Pazova, zbog usvajanja Odluke o izmenama i dopunama Statuta opštine Stara Pazova kojom je ukinuta Komisija za ravnopravnost polova.

1.2. U pritužbi je navedeno sledeće:

– da je dnevnim redom sednice Skupštine opštine Stara Pazova koja je bila zakazana za 20. mart 2013. godine, predviđeno ukidanje Komisije za ravnopravnost polova;
– da je predlogom Odluke o izmenama i dopunama Statuta opštine Stara Pazova navedeno da se u članu 54. reči: „posebna radna tela – Savet za mlade i Komisija za ravnopravnost polova, zamenjuju rečima posebno radno telo Savet za mlade”;
– da se predlogom Odluke o izmenama i dopunama Statuta opštine Stara Pazova briše član 58. u kojem su definisane nadležnosti Komisije za ravnopravnost polova, odnosno da će takvim izmenama Komisija za ravnopravnost polova biće ukinuta.

1.3. U dopuni pritužbe od 27. marta 2013. godine, između ostalog je navedeno:

– da je na sednici Skupštine opštine Stara Pazova koja je održana 20. marta 2013. godine usvojena Odluka o izmenama i dopunama Statuta opštine Stara Pazova, kojom je ukinuta Komisija za ravnopravnost polova;
– da ukidanje Komisije za ravnopravnost polova predstavlja ozbiljan udarac rodnoj ravnopravnosti u opštini Stara Pazova i ravnopravnosti uopšte;
– da se podnositeljka pritužbe obratila i Stalnoj konferenciji gradova i opština koja je uputila dopis članici Opštinskog veća zaduženoj za rodnu ravnopravnost;
– da je u obrazloženju Odluke o izmenama i dopunama Statuta opštine Stara Pazova navedeno da se predlaže brisanje Komisije za ravnopravnost polova, a da će se obezbeđivanje ravnopravnosti polova urediti u skladu sa zakonom, kao i da Zakon o ravnopravnosti polova definisanjem obaveza jedinica lokalne samouprave u pogledu organizovanja institucionalnog mehanizma za rodnu ravnopravnost, ne isključuje mogućnost postojanja više mehanizama za ravnopravnost polova na nivou jedne samouprave;
– da se uspostavljanje novih mehanizama može poboljšati efikasnost već postojećih, a da se gašenjem postojećih mehanizama može dovesti u pitanje ostvarivanje rodne ravnopravnosti i time dovesti polovina populacije u neravnopravan položaj.

1.4. Uz dopunu pritužbe dostavljen je i predlog Odluke o izmenama i dopunama Statuta opštine Stara Pazova sa obrazloženjem, u kome je između ostalog navedeno:

– da se predlaže brisanje Komisije za ravnopravnost polova i ujedno člana 58. kojim je regulisana nadležnost ovog tela
– da će se obezbeđivanje ravnopravnosti polova i ostvarivanje jednakih mogućnosti urediti na drugi način, u skladu sa članom 39. stav 4. Zakona o ravnopravnosti polova.

1.5. Poverenica za zaštitu ravnopravnosti sprovela je postupak u cilju utvrđivanja pravno relevantnih činjenica i okolnosti, a u skladu sa čl. 35. st. 4. i čl. 37. st. 2. Zakona o zabrani diskriminacije. Pribavljena su izjašnjenja predsednika Skupštine opštine Stara Pazova M. C, sekretarke Skupštine opštine Stara Pazova N. Č. i predsednika opštine Stara Pazova Đ. R.

1.6. U izjašnjenju predsednika Skupštine opštine Stara Pazova M. C, između ostalog je navedeno:

– da je Statutom opštine Stara Pazova ustanovljena Komisija za ravnopravnost polova kao posebno radno telo Skupštine opštine. Međutim kako u to vreme nije bio na snazi Zakon ravnopravnosti polova, niti drugi opšti akt koji se bavi ovom materijom, nisu postojala ni praktična iskustva;
– da je tek nakon 15 meseci od donošenja Statuta opštine Stara Pazova i uvođenja ovog radnog tela, donet Zakon o ravnopravnosti polova, koji je stupio na snagu 24. decembra 2009. godine, a počeo da se primenjuje nakon isteka roka od godinu dana od dana stupanja na snagu;
– da je odredbama člana 39. stav 4. Zakona o ravnopravnosti polova utvrđena obaveza da se u organima jedinica lokalne samouprave, u okviru postojeće organizacije i akta o unutrašnjem uređenju i sistematizaciji, organizuje stalno radno telo ili odredi zaposleni za rodnu ravnopravnost i obavljanje poslova ostvarivanja jednakih mogućnosti, čime je opštini data zakonska mogućnost da postupi i na drugačiji način;
– da je nakon donošenja Statuta opštine, donet i niz novih zakonskih propisa, kojima se na drugačiji način regulišu pojedine oblasti i sa kojima je bilo potrebno izvršiti usaglašavanje Statuta;
– da je u cilju usaglašavanja odredaba Statuta opštine sa naknadno donetim Zakonom o ravnopravnosti polova, izvršena analiza rada Komisije za ravnopravnost polova, i to 16 održanih sednica u periodu od 26. januara 2009. godine do 26. juna 2012. godine;
– da je ova analiza pokazala da su poslovi Komisije za ravnopravnost polova po svojoj suštini bliži izvršnoj vlasti, da nisu obavljani transparentno (sa izuzetkom jednog projekta), da postoji mogućnost da predsednik Komisije nastupa kao pojedinac koji ne podleže nikakvoj kontroli i ne uključuje u rad Komisije ostale članove, da su neki poslovi vezani za projekte, da se licima koja su angažovana na sprovođenju tih projekata vrše isplate, što se ne može povezati sa nadležnošću Skupštine opštine kao zakonodavnog tela;
– da se Skupština opština, iz navedenih razloga, odlučila za drugu zakonsku mogućnost, a to je da se tom materijom bavi zaposleno lice i da se poveća transparentnost i efikasnost u radu.

1.7. Sekretarka Skupštine opštine Stara Pazova N. Č. i predsednik opštine Stara Pazova Đ. R, na pritužbu su se izjasnili na identičan način kao i predsednik Skupštine opštine Stara Pazova.

2. ČINjENIČNO STANjE

2.1. Uvidom u Statut opštine Stara Pazova broj 110-8/2008-I utvrđeno je da Skupština opštine Stara Pazova osniva posebna radna tela, i to: Savet za mlade i Komisiju za ravnopravnost polova.

2.2. Uvidom u priloge dostavljene uz pritužbu i izjašnjenje, utvrđeno je da je Skupština opštine Stara Pazova na sednici održanoj 20. marta 2013. godine, usvojila Odluku o izmenama i dopunama Statuta opštine Stara Pazova . Ovom izmenom, između ostalog, promenjen je i čl. 54. Statuta opštine, i to tako što su reči: „posebna radna tela: Savet za mlade i Komisiju za ravnopravnost polova, zamenjene su rečima: posebno radno telo Savet za mlade”, odnosno, ukinuta je Komisija za ravnopravnost polova opštine Stara Pazova.

2.3. Uvidom u obrazloženje Odluke o izmenama i dopunama Statuta opštine Stara Pazova utvrđeno je da je ukinuta Komisija za ravnopravnost polova, a da će se obezbeđivanje ravnopravnosti polova i ostvarivanje jednakih mogućnosti urediti u skladu sa članom 39. stav 4. Zakona o ravnopravnosti polova.

2.4. Uvidom u izjašnjenje na pritužbu predsednika Skupštine opštine, sekretarke Skupštine opštine i predsednika opštine Stara Pazova, utvrđeno je da se opština Stara Pazova opredelila za drugu mogućnost propisanu Zakonom o ravnopravnosti polova – da se pitanjem ravnopravnosti polova u opštini bavi lice zaposleno u opštinskoj upravi.

3. MOTIVI I RAZLOZI ZA DONOŠENjE MIŠLjENjA

3.1. Poverenica za zaštitu ravnopravnosti, prilikom odlučivanja u ovom predmetu cenila je navode iz pritužbe i izjašnjenja, dokaze koji su priloženi, kao i relevantne pravne propise u oblasti zaštite od diskriminacije.

Pravni okvir

3.2. Poverenik za zaštitu ravnopravnosti je samostalan, nezavisan i specijalizovan državni organ ustanovljen Zakonom o zabrani diskriminacije sa zadatkom da radi na suzbijanju svih oblika i vidova diskriminacije i ostvarivanju ravnopravnosti u društvenim odnosima. Nadležnost Poverenika za zaštitu ravnopravnosti široko je određena, u skladu sa međunarodnim standardima, kako bi se omogućilo da delotvorno i efikasno ostvaruje svoju ulogu. Jedna od osnovnih nadležnosti Poverenika jeste da prima i razmatra pritužbe zbog diskriminacije, daje mišljenja i preporuke u konkretnim slučajevima diskriminacije i izriče zakonom utvrđene mere. Pored toga, Poverenik je ovlašćen da predlaže postupak mirenja, kao i da pokreće sudske postupke za zaštitu od diskriminacije i podnosi prekršajne prijave zbog akata diskriminacije propisanih antidiskriminacionim propisima. Poverenik je, takođe, ovlašćen da upozorava javnost na najčešće, tipične i teške slučajeve diskriminacije i da organima javne vlasti preporučuje mere za ostvarivanje ravnopravnosti.

3.3. Ustav Republike Srbije zabranjuje svaku diskriminaciju, neposrednu ili posrednu, po bilo kom osnovu, a naročito po osnovu rase, pola, nacionalne pripadnosti, društvenog porekla, rođenja, veroispovesti, političnog ili drugog uverenja, imovnog stanja, kulture, jezika, starosti, psihičkog ili fizičkog invaliditeta. Odredbom člana 15. Ustava Republike Srbije država jemči ravnopravnost žena i muškaraca i razvija politiku jednakih mogućnosti.

3.4. Ustavna zabrana diskriminacije bliže je razrađena Zakonom o zabrani diskriminacije, tako što je diskriminacija definisana kao svako neopravdano pravljenje razlike ili nejednako postupanje, odnosno propuštanje (isključivanje, ograničavanje ili davanje prvenstva), u odnosu na lica ili grupe kao i članove njihovih porodica, ili njima bliska lica, na otvoren ili prikriven način, a koji se zasniva na rasi, boji kože, precima, državljanstvu, nacionalnoj pripadnosti ili etničkom poreklu, jeziku, verskim ili političkim ubeđenjima, polu, rodnom identitetu, seksualnoj orijentaciji, imovnom stanju, rođenju, genetskim osobenostima, zdravstvenom stanju, invaliditetu, bračnom i porodičnom statusu, osuđivanosti, starosnom dobu, izgledu i članstvu u političkim, sindikalnim i drugim organizacijama i drugim stvarnim, odnosno pretpostavljenim ličnim svojstvima. Takođe, diskriminacija postoji ako se postupa protivno načelu ravnopravnosti polova, odnosno načelu poštovanja jednakih prava i sloboda žena i muškaraca u političkom, ekonomskom, kulturnom i drugom aspektu javnog, profesionalnog, privatnog i porodičnog života.

3.5. Ravnopravnost polova podrazumeva ravnopravno učešće žena i muškaraca u svim oblastima javnog života, što je i propisano odredbom člana 2. Zakona o ravnopravnosti polova, dok je članom 39. propisana obaveza organa jedinica lokalne samouprave da obezbeđuju, podstiču i unapređuju ravnopravnost polova i ostvarivanje jednakih mogućnosti. Stavovima 3. i 4. istog člana propisano je i da nadležni organi jedinica lokalne samouprave razmatraju mere i aktivnosti koje su u funkciji ravnopravnosti polova i ostvarivanja jednakih mogućnosti, kao i da se u jedinicama lokalne samouprave organizuje stalno radno telo ili određuje zaposleni za rodnu ravnopravnost i obavljanje poslova ostvarivanja jednakih mogućnosti.

3.6. Nacionalnom strategijom za poboljšanje položaja žena i unapređivanje rodne ravnopravnosti utvrđena je celovita i usklađena politika države u cilju eliminisanja diskriminacije žena, poboljšanja njihovog položaja i integrisanja principa rodne ravnopravnosti u sve oblasti delovanja institucija sistema, kao jedan od elemenata modernizacije i demokratizacije društva, u cilju bržeg, ravnomernijeg i efikasnijeg društvenog razvoja.

Analiza pritužbe, izjašnjenja i svih dostavljenih dokaza

3.7. Imajući u vidu predmet ove pritužbe, zadatak Poverenika za zaštitu ravnopravnosti jeste da oceni da li je postupanjem Skupštine opštine Stara Pazova izvršena diskriminacija na osnovu pola, imajući u vidu da je Odlukom o izmenama i dopunama Statuta opštine Stara Pazova broj 110-7/2013-I od 20. marta 2013. godine izmenjen Statut opštine Stara Pazova, tako što je ukinuta Komisija za ravnopravnost polova, koja je postojala kao posebno radno telo Skupštine opštine Stara Pazova.

3.8. Zakonom o ravnopravnosti polova iz 2009. godine propisana je obaveza jedinice lokalne samouprave da organizuje stalno radno telo ili da odredi zaposlenog za rodnu ravnopravnost i obavljanje poslova ostvarivanja jednakih mogućnosti, u skladu sa obavezom organa javne vlasti da razvijaju aktivnu politiku jednakih mogućnosti u svim oblastima društvenog života, što podrazumeva ravnopravno učešće polova u svim fazama planiranja, donošenja i sprovođenja odluka koje su od uticaja na položaj žena i muškaraca. S tim u vezi, Poverenica upućuje reči pohvale opštini Stara Pazova što je svojim statutom iz 2008. godine, odnosno, pre donošenja Zakona o ravnopravnosti polova, osnovala posebno radno telo Skupštine opštine – Komisiju za ravnopravnost polova.

3.9. Po pitanju navoda iz izjašnjenja da je analizom poslova kojima se bavila Komisija za ravnopravnost polova utvrđeno da su oni „po svojoj suštini bliži izvršnoj vlasti”, kao i da je analizom poslova i načina rada Komisije zaključeno da poslovi nisu obavljani transparentno, „da predsednik komisije može da nastupa kao pojedinac i ne podleže nikakvoj kontroli” i da nije bilo zapaženih rezultata Komisije za ravnopravnost polova na unapređenju položaja žena i sprovođenju politike jednakih mogućnosti, Poverenica za zaštitu ravnopravnosti ukazuje da poslovi radnih tela skupštine opštine jesu razmatranje pitanja iz njene nadležnosti, odnosno da radna tela daju mišljenja na predloge propisa i odluka koje donose skupština opštine i obavljaju druge poslove utvrđene statutom opštine . Što se tiče načina rada Komisije, Poverenica za zaštitu ravnopravnosti nije procenjivala da li je dosadašnji rad Komisije za ravnopravnost polova bio transparentan niti na koji način su postupali pojedini članovi ovog tela, jer to nije u nadležnosti Poverenika za zaštitu ravnopravnosti. Međutim, iako rad Komisije za ravnopravnost polova nije predmet analize u ovom postupku, Poverenica konstatuje da je Skupština opštine mogla da promeni sastav Komisije, ukoliko nije zadovoljna rezultatima rada ovog tela, imajući u vidu činjenicu da rad bilo kog tela direktno zavisi od ljudi koji ga čine, kao i činjenicu da je nepraktično i nelogično ukidati radna tela svaki put kada njihov rad nije zadovoljavajući.

3.10. Potrebno je ukazati da uprkos činjenici da je ravnopravnost žena i muškaraca garantovana Ustavom i zakonima, garantovanje jednakih prava samo po sebi ne znači i jednak položaj i da praksa u Republici Srbiji potvrđuje da žene i muškarci nisu u jednakom položaju. U našem društvu žene su u nepovoljnijem položaju u odnosu na muškarce, pa su potrebne mere da se njihov položaj izjednači i uravnoteži. Unapređenje ravnopravnosti polova jedno je od ključnih razvojnih pitanja jer omogućava adekvatno korišćenje ženskih resursa i direktno doprinosi poboljšanju kvaliteta života svih građanki i građana. Ravnopravnost polova pretpostavlja da postoje jednake mogućnosti i za muškarce i za žene da doprinesu kulturnom, političkom i ekonomskom napretku, kao i da imaju jednake mogućnosti da uživaju sve koristi od napretka zajednice. Stoga je potrebno procenjivanje posledica svake planirane akcije, i po žene i po muškarce, tako da žene i muškarci ostvaruju ravnopravnu i ravnomernu dobit u svim društvenim oblastima.

3.11. S druge strane, u skladu sa čl. 39. Zakona o ravnopravnosti polova, lokalne samouprave razmatraju mere i aktivnosti koje su u funkciji ravnopravnosti polova i ostvarivanja jednakih mogućnosti i organizuju stalno radno telo ili određuju zaposlenog za rodnu ravnopravnost i obavljanje poslova ostvarivanja jednakih mogućnosti. To znači da je na lokalnoj samoupravi, u konkretnom slučaju na Skupštini opštine Stara Pazova, da odluči na koji način će ispuniti ovu zakonsku obavezu. U tom smislu, odluka Skupštine opštine Stara Pazova kojom je promenjen Statut opštine i ukinuta Komisija za ravnopravnost polova, nije u suprotnosti sa Zakonom o ravnopravnosti polova, posebno ako se ima u vidu da je u obrazloženju Odluke o izmenama i dopunama Statuta opštine Stara Pazova navedeno da će se obezbeđivanje ravnopravnosti polova i ostvarivanje jednakih mogućnosti urediti na drugačiji način, odnosno da će se odrediti zaposleno lice koje će obavljati te poslove. Iz svega navedenog proizilazi zaključak da je Skupština opština Stara Pazova izabrala jednu od dve zakonske mogućnosti za obezbeđivanje rodne ravnopravnosti i politike jednakih mogućnosti na lokalnom nivou.

4. MIŠLjENjE

Skupština opštine Stara Pazova, usvajanjem Odluke o izmenama i dopunama Statuta opštine Stara Pazova broj 110-7/2013-I od 20. marta 2013. godine, kojom je ukinuta Komisija za ravnopravnost polova kao posebno radno telo Skupštine opštine Stara Pazova, nije prekršila odredbe Zakona o zabrani diskriminacije.

POVERENICA ZA ZAŠTITU RAVNOPRAVNOSTI

dr Nevena Petrušić

Pritužba V. R. protiv SO Stara Pazova protiv Odluke o izmenama i dopunama Statuta kojima se ukida Komisija za ravnopravnost polova