Preporuka mera Ministarstvu prosvete, nauke i tehnološkog razvoja • Poverenik za zaštitu ravnopravnosti

br. 021-01-345/2021-02 datum: 19. 7. 2021. godine

Postupajući u okviru zakonom propisane nadležnosti[1] da prati sprovođenje zakona koji se tiču zabrane diskriminacije i upućuje preporuke mera organima javne vlasti i drugim licima za ostvarivanje ravnopravnosti i zaštite od diskriminacije, Poverenik za zaštitu ravnopravnosti upućuje Ministartsvu prosvete, nauke i tehnološkog razvoja

PREPORUKU MERA ZA OSTVARIVANjE RAVNOPRAVNOSTI I ZAŠTITU OD DISKRIMINACIJE

Poverenik za zaštitu ravnopravnosti preporučuje Ministartsvu prosvete, nauke i tehnološkog razvoja da:

izmeni odredbe člana 6. stav 3. Pravilnika o upisu u srednju školu („Službeni glasnik RS“, br. 31/2021 i 46/2021) i usaglasi ga sa Zakonom o potvrđivanju Konvencije o pravima osoba sa invaliditetom, Zakonom o osnovama sistema obrazovanja i vaspitanja, Zakonom o srednjem obrazovanju i vaspitanju i Zakonom o zabrani diskriminacije,

u saradnji sa Školom za osnovno i srednje muzičko obrazovanje „Stevan Mokranjac“ u Požarevcu, omogući da kandidati sa smetnjama u razvoju i invaliditetom koji su završili osnovnu školu po IOP2 i koji su polagali prijemni ispiti za upis u ovu muzičku školu u maju 2021. godine, a kojima je bilo potrebno prilagođavanje sadržaja, ponovno polažu prijemni ispit u skladu sa potrebama za pružanje podrške u odnosu na sadržaj i način sprovođenja prijemnog

Ministartsvo prosvete, nauke i tehnološkog razvoja obavestiće Poverenika za zaštitu ravnopravnosti o preduzetim merama u cilju sprovođenja ove preporuke, u roku od 30 dana od dana prijema preporuke mera za ostvarivanje ravnopravnosti.

Protiv ove preporuke mera za ostvarivanje ravnopravnosti, u skladu sa zakonom, nije dopuštena žalba niti bilo koje drugo pravno sredstvo.

Obrazloženje

Povereniku za zaštitu ravnopravnosti su se pritužbom obratili roditelji devojčice sa razvojnim poteškoćama protiv Škole za osnovno i srednje muzičko obrazovanje „Stevan Mokranjac“ u Požarevcu, zbog diskriminacije na osnovu invaliditeta. U pritužbama je navedeno da je devojčica redovno osnovno obrazovanje i niže muzičko obrazovanje pohađala po individualnom obrazovnom planu sa prilagođenim ciljevima sadržaja i načina ostvarivanja programa nastave i učenja i ishoda obrazovno-vaspitnog rada (IOP 2) a da je polaganje prijemnog ispita za upis u srednju muzičku školu bilo prilagođeno samo u načinu polaganja ispita, odnosno da sadržaj prijemnog ispita nije bio prilagođen u skladu sa njenim individualno obrazovnim planom. Postupajući po konkretnoj pritužbi, Poverenik je došao do saznanje da je, osim ćerke podnosilaca pritužbe, bilo i drugih učenika i učenica koji su bili u istoj situaciji prilikom polaganja prijemnog ispita za upis u srednju muzičku školu.

U toku postupanja po pritužbi roditelja, Poverenik je utvrdio da je odredbama člana 6. stav 3. Pravilnika o upisu učenika u srednju školu[2] propisano da kandidat sa smetnjama u razvoju i invaliditetom polaže prijemni ispit za proveru posebnih sposobnosti u skladu sa svojim motoričkim i čulnim mogućnostima, odnosno uslovima koje zahteva njihova vrsta invaliditeta, odnosno u skladu sa potrebama za pružanjem podrške u odnosu na način sprovođenja ispita. U skladu sa ovakvom odredbom Pravilnika o upisu učenika u srednju školu, Ministarstvo prosvete, nauke i tehnološkog razvoja donelo je Stručno uputstvo za sprovođenje upisa učenika u srednju školu za školsku 2021/2022. godinu od 21. aprila 2021. godine. Stručno uputstvo sadrži instrukciju da svi kandidati rešavaju testove istog sadržaja i da se polaganje prijemnog ispita prilagođava kandidatima sa smetnjama u razvoju i invaliditetom u odnosu na način polaganja prijemnog ispita. Na ovaj način, podzakonskim aktima, Ministarstvo prosvete, nauke i tehnološkog razvoja uskratilo je učenicima sa smetnjama u razvoju i invaliditetom zakonom zagarantovano pravo na inkluzivno obrazovanje, odnosno, obrazovanje i vaspitanje koje uvažava njegove obrazovne i vaspitne potrebe u sistemu obrazovanja i vaspitanja.

Poverenik za zaštitu ravnopravnosti zatražio je dopisom od 2. juna 2021. godine od Ministarstva prosvete, nauke i tehnološkog razvoja pojašnjenje o razlozima uskraćivanja prilagođavanja prijemnog ispita kandidatima sa smetnjama u razvoju i invaliditetom u skladu sa potrebama za pružanje podrške u odnosu na sadržaj prijemnog ispita. Međutim, Poverenik nije dobio odgovor Ministarstva na ova pitanja do dana izrade ovog akta.

Poverenik pre svega ukazuje da Ustav Republike Srbije^[3] u članu 21. zabranjuje svaku diskriminaciju, neposrednu ili posrednu, po bilo kom osnovu, a naročito po osnovu rase, pola, nacionalne pripadnosti, društvenog porekla, rođenja, veroispovesti, političkog ili drugog uverenja, imovnog stanja, kulture, jezika, starosti i psihičkog ili fizičkog invaliditeta.

Republika Srbija je 2009. godine ratifikovala Konvenciju o pravima osoba sa invaliditetom[4] u kojoj je odredbama člana 24. propisano da države potpisnice priznaju pravo svih osoba sa invaliditetom na obrazovanje bez diskriminacije i na osnovu jednakosti sa drugima, i da će države popisnice osigurati inkluzivni sistem obrazovanja na svim nivoima i učenje tokom čitavog života usmereno na pun razvoj ljudskih potencijala i osećanja dostojanstva i samovrednosti, razvijanje ličnosti, talenata i mentalnih i fizičkih sposobnosti osobe sa invaliditetom do najveće moguće mere. Dalje je propisano da će države potpisnice osigurati da osobe sa invaliditetom ne budu isključene iz opšteg obrazovnog sistema na osnovu svog invaliditeta, a da niti jedno dete sa invaliditetom ne bude isključeno iz besplatnog i obaveznog osnovnog obrazovanja, ili iz srednjeg obrazovanja, zbog svog invaliditeta, da imaju pristup inkluzivnom, kvalitetnom, besplatnom i obaveznom osnovnom obrazovanju, ili srednjem obrazovanju u svojoj lokalnoj zajednici na osnovu jednakosti sa drugima; da bude pružena podrška u sklopu opšteg obrazovnog sistema koja im je potrebna da bi im se olakšalo efektivno obrazovanje, kao i da budu pružene inkluzivne mere podrške u okruženjima koje maksimiziraju akademski i socijalni razvoj, u skladu sa ciljem pune podrške.

Ustavna zabrana diskriminacije bliže je razrađena Zakonom o zabrani diskriminacije[5], kojim je diskriminacija definisana kao svako neopravdano pravljenje razlike ili nejednako postupanje, odnosno propuštanje (isključivanje, ograničavanje ili davanje prvenstva), u odnosu na lica ili grupe kao i članove njihovih porodica, ili njima bliska lica, na otvoren ili prikriven način, a koja se zasniva, između ostalog i na zdravstvenom stanju i invaliditetu. Odredbama člana 19. ovog zakona propisano je da svako ima pravo na predškolsko, osnovno, srednje i visoko obrazovanje i stručno osposobljavanje pod jednakim uslovima, u skladu sa zakonom, kao i da je zabranjeno licu ili grupi lica, na osnovu njihovog ličnog svojstva, otežati ili onemogućiti upis u vaspitno-obrazovnu ustanovu ili isključiti ih iz ovih ustanova, otežati ili uskratiti mogućnost praćenja nastave i učešća u drugim vaspitnim, odnosno obrazovnim aktivnostima, razvrstavati učenike po ličnom svojstvu, zlostavljati ih i na drugi način neopravdano praviti razliku i nejednako postupanje prema njima.

Zakonom o osnovama sistema obrazovanja i vaspitanja[6] propisano je da svako lice ima pravo na obrazovanje i vaspitanje, da su državljani Republike Srbije jednaki u ostvarivanju prava na obrazovanje i vaspitanje, kao i da lice sa smetnjama u razvoju i invaliditetom ima pravo na vaspitanje i obrazovanje koje uvažava njegove obrazovne i vaspitne potrebe u sistemu obrazovanja i vaspitanja, uz pojedinačnu odnosno grupnu dodatnu podršku u nastavi i učenju ili u posebnoj vaspitnoj grupi ili školi, u skladu sa ovim i posebnim zakonom (član 3.). Odredbama člana 7. propisano je da sistem obrazovanja i vaspitanja mora da obezbedi za svu decu, učenike i odrasle jednakost i dostupnost ostvarivanja prava na obrazovanje i vaspitanje zasnovano na socijalnoj pravdi i principu jednakih šansi bez diskriminacije. Dalje je odredbama člana 76. ovog zakona propisano pravo na dodatnu podršku u obrazovanju i vaspitanju, tako što će ustanova obezbediti otklanjanje fizičkih i komunikacijskih prepreka, prilagođavanje načina ostvarivanja školskog programa i izradu, donošenje i ostvarivanje individualnog obrazovnog plana. Individualni obrazovni plan je poseban akt, koji ima za cilj optimalni razvoj deteta i učenika i ostvarivanje ishoda obrazovanja i vaspitanja, u skladu sa propisanim ciljevima i principima, odnosno zadovoljavanja obrazovno-vaspitnih potreba deteta i učenika. U članu 110. stav 1. ovog zakona propisana je zabrana diskriminacije i određeno je da su u ustanovi zabranjene diskriminacija i diskriminatorsko postupanje, kojim se neopravdano pravi razlika ili nejednako postupa u odnosu na lica ili grupe, a koji se zasniva na stvarnim, odnosno pretpostavljenim ličnim svojstvima.

Zakon o srednjem obrazovanju i vaspitanju[7] u članu 38. propisuje da se redosled kandidata za upis u školu utvrđuje na osnovu uspeha u prethodnom školovanju koje uključuje i uspeh učenika na završnom ispitu. Dalje propisuje da kandidat koji se upisuje u umetničku školu (muzička, baletska i umetnička škola likovne oblasti), odnosno na obrazovni profil u oblasti umetnosti, školu ili odeljenje za učenike sa izuzetnim sposobnostima (filološka gimnazija, matematička gimnazija, gimnazija za sportiste, gimnazija za učenike sa izuzetnim sposobnostima za fiziku, za računarstvo i informatiku), škola u kojoj se deo nastave ostvaruje na stranom jeziku i škola za talentovane učenike, polažu prijemni ispit za proveru izuzetnih sklonosti i sposobnosti.

Iz svega navedenog je nesporno da se u Republici Srbiji, ratifikacijom Konvencije o pravima osoba sa invaliditetom 2009. godine i zakonima u oblasti obrazovanja primenjuje sistem inkluzivnog obrazovanja kojim je dece sa smetnjama u razvoju i invaliditetom, kao i drugoj deci koji imaju potrebu za dodatnom podrškom, omogućeno obrazovanje koje uvažava njihove razvojne, obrazovne i vaspitne potrebe.

Međutim, odredbama člana 6. Pravilnika o upisu učenika u srednju školu^[8], koji je stupio na snagu 1. aprila 2021. godine[9], propisano je da se kandidat sa smetnjama u razvoju i invaliditetom upisuje u školu posle obavljenog završnog ispita, u skladu sa svojim motoričkim i čulnim mogućnostima, odnosno uslovima koje zahteva njegova vrsta invaliditeta, odnosno u skladu sa potrebama za pružanjem podrške u odnosu na sadržaj i način sprovođenja ispita (stav 1.); da se upisuju u školu iz člana 14. ovog pravilnika (umetničke škole i odeljenja za učenike sa posebnim sposobnostima) posle položenog prijemnog ispita (stav 2.) i da polaže prijemni ispit za proveru posebnih sposobnosti u skladu sa svojim motoričkim i čulnim mogućnostima, odnosno uslovima koje zahteva njegova vrsta invaliditeta, odnosno u skladu sa potrebama za pružanjem podrške u odnosu na način sprovođenja ispita (stav 3.).

Na osnovu ovog pravilnika Ministarstvo prosvete, nauke i tehnološkog razvoja donelo je Stručno uputstvo za sprovođenje upisa učenika u srednju školu za školsku 2021/2022. godinu od 21. aprila 2021. godine[10], koje bliže uređuje sprovođenje upisa učenika u srednju školu i propisuje opšte odredbe o upisu kandidata sa smetnjama u razvoju, kao i organizovanje i sprovođenje prijemnog ispita za upis u škole za učenike sa posebnim sposobnostima. U delu pod nazivom Sadržaj i način polaganja prijemnog ispita je navedeno da se na prijemnom ispitu proveravaju znanja, sposobnosti i sklonosti iz predmeta koji su programom predviđeni za polaganje, da svi kandidati rešavaju testove istog sadržaja u skladu sa obrazovnim standardima za određeni predmet i pod istim uslovima (mesto, vreme, uputstvo za rad, način predlaganja i kontrola). Dalje je navedeno da kandidati koji su ostvarili pravo na obrazovanje prema individualnim obrazovnim planovima, i kandidati koji ostvaruju pravo na pružanje posebne podrške u toku sprovođenja prijemnog ispita, prijemni ispit za proveru posebnih sposobnosti polažu u skladu sa svojim motoričkim i čulnim mogućnostima, odnosno uslovima koje zahteva njihova vrsta invaliditeta, odnosno u skladu sa potrebama za pružanje podrške u odnosu na način polaganja prijemnog ispita. U delu IV Smernice za prilagođavanje načina polaganja prijemnog ispita za srednju školu za učenike kojima je potrebna dodatna obrazovna podrška navedeno je da škola koja organizuje i sprovodi prijemni ispit je u obavezi da učeniku kojem je usled smetnji u razvoju i invaliditeta potrebna dodatna obrazovna podrška prilagodi način polaganja prijemnog ispita i detaljnije je objašnjeno na koji način se vrši prilagođavanje prostora i uslova za polaganje prijemnog, odnosno formata teksta, tekst zadataka i drugog pisanog materijala.

Na ovaj način, podzakonskim aktima, Ministarstvo prosvete, nauke i tehnološkog razvoja uskratilo je učenicima sa smetnjama u razvoju i invaliditetom zakonom zagarantovano pravo na inkluzivno obrazovanje, odnosno, obrazovanje i vaspitanje koje uvažava njihove obrazovne i vaspitne potrebe u sistemu obrazovanja i vaspitanja.

Poverenik konstatuje da su podzakonski akti, Pravilnik o upisu učenika u srednju školu i Stručno uputstvo za sprovođenje upisa učenika u srednju školu za školsku 2021/2022. godinu doneti neposredno pred održavanje prijemnih ispita za upis u srednju školu, odnosno mesec dana pre polaganja ispita. Nejasno je iz kog razloga odredbe pomenutih akata kojima se propisuje procedura upisa nisu predvidele mogućnost prilagođavanja sadržaja ispita, kao što je prethodni pravilnik propisivao, a posebno uzimajući u obzir činjenicu da zakon propisuje inkluzivni sistem obrazovanja. Naime, neprilagođavanje sadržaja prijemnog ispita učenicima sa razvojnim poteškoćama i invaliditetom, u suprotnosti je sa principom inkluzivnog obrazovanja koje je uvedeno ratfikacijom Konvencije o pravima osoba sa invaliditetom i propisano Zakonom o osnovama sistema obrazovanja i vaspitanja.

Zakon o srednjem obrazovanju i vaspitanju propisuje da se redosled kandidata za upis u srednju školu utvrđuje na osnovu uspeha u prethodnom školovanju koje uključuje i uspeh učenika na završnom ispitu. Ovo praktično znači da učenici koji su osnovno obrazovanje završili po individualno obrazovnom planu, polažu završni ispit koji je u skladu sa individualnim obrazovnim planom po kojem su se školovali i na osnovu tih rezultata upisuju srednju školu. Kada su u pitanju umetničke škole, odnosno obrazovni profili u oblasti umetnosti, škole ili odeljenja za učenike sa izuzetnim sposobnostima, škole u kojoj se deo nastave ostvaruje na stranom jeziku i škole za talentovane učenike, zakon propisuje da se polaže prijemni ispit za proveru izuzetnih sklonosti i sposobnosti. Dakle, učenici sa smetnjama u razvoju i invaliditetom nakon položenog završnog ispita koji je prilagođen njihovom individualnom obrazovnom planu, mogu upisati srednju školu, dok ukoliko žele da upišu srednju školu za učenike sa izuzetnim sposobnostima moraju da polažu prijemni ispit za proveru izuzetnih sklonosti i sposobnosti, odnosno talenata, kao i ostali učenici. Dakle, ne ispit iz stečenog znanja, već ispit iz izuzetnih sklonosti i sposobnosti.

Međutim, propisivanjem da se na prijemnom ispitu proveravaju odgovarajuća znanja stečena u prethodnom obrazovanju i da učenici sa smetnjama u razvoju i invaliditetom polažu prijemni ispit u skladu sa potrebama za pružanjem podrške samo u odnosu na način sprovođenja ispita, Ministarstvo prosvete, nauke i tehnološkog razvoja je praktično onemogućilo učenike koji su osnovno obrazovanje završili po individualno obrazovnom planu sa prilagođenim ciljevima sadržaja i ishoda obrazovno-vaspitnog rada da nastave obrazovanje u srednjoj školi za koju je propisano polaganje prijemnog ispita. S obzirom da Ministarstvo prosvete, nauke i tehnološkog razvoja nije dostavilo traženo pojašnjenje po zahtevu Poverenika, nije poznato iz kojih razloga se Ministarstvo odlučilo za ovakvo rešenje i koji se cilj ovim želelo postići.

Poverenik napominje da je i Evropski sud za ljudska prava u svojoj praksi ukazao da diskriminacija znači različito postupanje, bez objektivnog i razumnog opravdanja, prema osobama u sličnim situacijama, te da „nema objektivnog i razumnog opravdanja” znači da predmetna razlika ne sledi „legitimni cilj“ ili da ne postoji „razuman odnos proporcionalnosti između upotrebljenih sredstava i cilja koji se želi ostvariti“[11]. Međutim, zabrana diskriminacije propisana odredbama člana 14. Konvencije ne zabranjuje državi članici da drugačije tretira grupe kako bi ispravila „činjenične nejednakosti“ među njima. U određenim okolnostima neuspeh u pokušaju ispravljanja nejednakosti različitim tretmanom sam po sebi može dovesti do kršenja ovog člana i država ugovornica uživa slobodu procene da li i u kojoj meri razlike u inače sličnim situacijama opravdavaju drugačiji tretman[12]. U presudi Çam protiv Turske sud ističe važnost osnovnih principa univerzalnosti i nediskriminacije u ostvarivanju prava na obrazovanje i naglašava da je inkluzivno obrazovanje prepoznato kao najprikladnije sredstvo garantovanja pomenutih osnovnih principa[13].

U vezi sa tim, Konvencija o pravima osoba sa invaliditetom u članu 2. definiše „razumno prilagođavanje“ kao neophodno i adekvatno modifikovanje i usklađivanje kojim se ne nameće nesrazmerno, odnosno nepotrebno opterećenje, tamo gde je to u konkretnom slučaju potrebno, kako bi se obezbedilo da osobe sa invaliditetom uživaju, odnosno ostvaruju ravnopravno sa drugima sva ljudska prava i osnovne slobode. Pravo na obrazovanje obuhvata pravo pristupa obrazovnim ustanova, ali i pravo na prenošenje znanja i intelektualni razvoj, kao i zvanično priznavanje završenog obrazovanja. U već citiranoj presudi Çam protiv Turske, Evropski sud za ljudska prava ukazuje da razumno prilagođavanje može imati različite oblike, bilo fizičke ili nefizičke, obrazovne ili organizacione, u smislu arhitektonske dostupnosti školske zgrade, obuke nastavnika, prilagođavanja kurikuluma ili odgovarajućih objekata i ukazuje da je važno da države budu posebno oprezne pri donošenju odluka u ovoj sferi, uzimajući u obzir uticaj na decu sa invaliditetom, čija je posebna ranjivost ne može prevideti. Sud smatra da odbijanje razumnog prilagođavanja takođe predstavlja diskriminaciju na osnovu invaliditeta.

Pravo na inkluzivno obrazovanje je zagarantovano i posebnim zakonima o osnovnom i o srednjem obrazovanju i vaspitanju. Odredbama člana 6. stav 3. Pravilnika o upisu učenika u srednju školu, kao podzakonskim aktom koji bliže uređuje upis učenika u srednju školu, prekida se, odnosno otežava ostvarivanje jednog od najvažnijih ljudskih prava – pravo na obrazovanje. Iste posledice proizvode i instrukcije o organizovanju sprovođenju prijemnog ispita sadržane u Stručnom uputstvu. Naime, za učenike sa smetnjama u razvoju i invaliditetom propisano je pravo da se obrazuju po individualno obrazovnom planu sa prilagođenim ciljevima sadržaja, načinom ostvarivanja programa i ishoda obrazovno-vaspitnog rada. Ovo pravo im je garantovano i u okviru osnovnog i u okviru srednjeg obrazovanja i vaspitanja. Organizovanjem polaganja prijemnog ispita bez prilagođene sadržine testa prijemnog ispita u skladu sa poteškoćama i invaliditetom koje učenik ima, otežava se nastavak daljeg školovanja, odnosno povećava se rizik prekida školovanja. Praktično ovi učenici na prijemnom ispitu imaju proveru znanja koje nisu mogli da steknu u toku školovanja s obzirom na prilagođene ciljeve sadržine i ishode rada. Provera stečenog znanja u prethodnom obrazovanju na prijemnom ispitu nije opravdana ni iz razloga što se prilikom utvrđivanja redosleda kandidata za upis u školu, pored rezultata sa prijemnog ispita vrednuje i uspeh u prethodnom školovanju i uspeh učenika na završnom ispitu, odnosno, stečeno znanje je već vrednovano na ovaj način. S obzirom da su u pitanju škole za učenike sa posebnim sposobnostima, potrebno je proveravati samo izuzetne sklonosti i sposobnosti kao što je zakonom i propisano.

Poverenik za zaštitu ravnopravnosti ukazuje da je Evropski sud za ljudska prava istakao da je u demokratskom društvu pravo na obrazovanje neophodno za unapređivanje ljudskih prava i igra ključnu ulogu[14]. Takođe, sud je prepoznao da je obrazovanje aktivnost koja je složena za organizovanje i skupa za vođenje, dok su resursi koje vlasti mogu da joj posvete nužno ograničeni i ukazao da država mora, odlučujući o načinu regulisanja pristupa obrazovanju, uspostaviti ravnotežu između, s jedne strane obrazovnih potreba onih koji su pod njenom jurisdikcijom i, s druge strane, ograničenih kapaciteta da ih prilagode. Sud takođe ističe da je, za razliku od drugih javnih službi, obrazovanje pravo koje uživa direktnu zaštitu prema Konvenciji o ljudskim prvima. Inkluzivno obrazovanje je za decu sa smetnjama u razvoju i invaliditetom preduslov i neophodan put ka socijalnoj inkluziji, odnosno, ka osamostaljivanju i uključivanju u širu zajednicu.

U skladu sa navedenim, Poverenik za zaštitu ravnopravnosti ukazuje da Ministarstvo prosvete, nauke i tehnološkog razvoja ima zakonsku obavezu da učenicima koji su osnovno obrazovanje završili po individualno obrazovnom planu sa prilagođenim ciljevima sadržaja i ishoda obrazovno-vaspitnog rada omogući polaganje prijemnog ispita u skladu sa potrebama za pružanje podrške i u odnosnu na sadržaj. Zbog toga je neophodno da Ministarstvo prosvete, nauke i tehnološkog razvoja promeni odredbe Pravilnika o upisu učenika u srednju školu i Stručnog uputstva za sprovođenje upisa učenika u srednju školu za školsku 2021/2022. godinu i usaglase ih sa odredbama Zakona o osnovama sistema obrazovanja i vaspitanja, Zakona o potvrđivanju Konvencije o pravima osoba sa invaliditetom i Zakona o zabrani diskriminacije.

U postupku po pritužbi koja se odnosila na konkretan slučaj upisa maloletnog deteta u Školu za osnovno i srednje muzičko obrazovanje „Stevan Mokranjac“ u Požarevcu, Poverenik nije školi utvrdio povredu prava jer je Ministarstvo prosvete, nauke i tehnološkog razvoja donosilac Pravilnika o upisu učenika u srednju školu i Stručnog uputstva za sprovođenje upisa učenika u srednju školu za školsku 2021/2022. godinu, a ne škola koja je bila u obavezi da primenjuje ova akta Ministarstva.

Imajući u vidu da pritužba nije podneta protiv Ministarstva, već samo protiv škole, koristeći svoja zakonska ovlašćenja iz člana 33. stav 1. tačka 9. Zakona o zabrani diskriminacije kojim je propisano da Poverenik upućuje preporuke mera organima javne vlasti i drugim licima za ostvarivanje ravnopravnosti i zaštitu od diskriminacije, Poverenik upućuje ovu preporuku mera Ministarstvu prosvete, nauke i tehnološkog razvoja. Poverenik preporučuje Minstarstvu da izmeni Pravilnika o upisu u srednju školu i Stručno uputstvo za sprovođenje upisa učenika u srednju školu za školsku 2021/2022. godinu i da ih usaglase sa antdiskriminacionim propisima, kao i da u saradnji sa Školom za osnovno i srednje muzičko obrazovanje „Stevan Mokranjac“ u Požarevcu iznađe mogućnosti, da kandidati sa smetnjama u razvoju i invaliditetom koji su završili osnovnu školu po IOP2 i koji su polagali prijemni ispiti za upis u ovu muzičku školu u maju 2021. godine, a kojima je bilo potrebno prilagođavanje sadržaja, ponovno polažu prijemni ispit u skladu sa potrebama za pružanje podrške u odnosu na sadržaj i način sprovođenja prijemnog ispita.

[1] Zakon o zabrani diskriminacije („Službeni glasnik RS”, broj 22/09 i 52/21), član 33. stav 1. tač. 9.

[2] „Službeni glasnik RS“, br. 31/2021 i 46/2021

[3] „Službeni glasnik RS”, broj 98/2006

[4] Zakon o potvrđivanju Konvencije o pravima osoba sa invaliditetom , „Službeni glasnik RS – Međunarodni ugovori“, broj 42/09

[5] član 2.

[6] „Službeni glasnik RS“, br, 88/17 i 27/18 – dr. zakon, 10/19, 27/18 – dr. zakon i 6/20

[7] „Službeni glasnik RS“, br. 55/13, 101/17, 27/18 – dr. zakon, 6/20 i 52/21

[8] „Službeni glasnik RS“, br. 31/21 i 46/21

[9] izmene i dopune pravilnika su stupile na snagu 7. maja 2021. godine

[10] Broj 611-00-490/1/2021-03 od 21. aprila 2021. godine

[11] Sejdić i Finci protiv Bosne i Hercegovine – 27996/06, presuda od 22. decembra 2009. godine

[12] Çam protiv Turske – 51500/08, presuda od 23. februara 2016. godine

[13] paragraf 64.

[14] Velyo Velev v. Bulgaria, no. 16032/07, ECHR 2014

POVERENICA ZA ZAŠTITU RAVNOPRAVNOSTI

Brankica Janković

Preporuka mera Ministarstvu prosvete, nauke i tehnološkog razvoja