br. 110-00-17/2016-04 datum: 4. oktobar 2016. godine

Postupajući u okviru zakonom propisane nadležnosti , Poverenica za zaštitu ravnopravnosti daje

MIŠLjENjE
na Predlog uredbe o sprovođenju internog i javnog konkursa za popunjavanje radnih mesta u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave

Ministarstvo državne uprave i lokalne samouprave je dopisom broj 110-00-00211/2016-20 od 19. septembra 2016. godine, dostavilo Povereniku za zaštitu ravnopravnosti Predlog uredbe o sprovođenju internog i javnog konkursa za popunjavanje radnih mesta u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave (u daljem tekstu: Predlog uredbe), radi davanja mišljenja. Postupajući po ovom zahtevu, dajemo mišljenje na Predlog uredbe, sa aspekta delokruga rada Poverenika za zaštitu ravnopravnosti.

Ustav Republike Srbije zabranjuje svaku diskriminaciju, neposrednu ili posrednu, po bilo kom osnovu, a naročito po osnovu rase, pola, nacionalne pripadnosti, društvenog porekla, rođenja, veroispovesti političkog ili drugog uverenja, imovnog stanja, kulture, jezika, starosti i psihičkog ili fizičkog invaliditeta.

Ustavna zabrana diskriminacije bliže je razrađena Zakonom o zabrani diskriminacije, koji u članu 2. stav 1. tačka 1. propisuje da diskriminacija i diskriminatorno postupanje označavaju svako neopravdano pravljenje razlike ili nejednako postupanje, odnosno propuštanje (isključivanje, ograničavanje ili davanje prvenstva), u odnosu na lica ili grupe kao i na članove njihovih porodica, ili njima bliska lica, na otvoren ili prikriven način, a koji se zasniva na rasi, boji kože, precima, državljanstvu, nacionalnoj pripadnosti ili etničkom poreklu, jeziku, verskim ili političkim ubeđenjima, polu, rodnom identitetu, seksualnoj orijentaciji, imovnom stanju, rođenju, genetskim osobenostima, zdravstvenom stanju, invaliditetu, bračnom i porodičnom statusu, osuđivanosti, starosnom dobu, izgledu, članstvu u političkim, sindikalnim i drugim organizacijama i drugim stvarnim, odnosno pretpostavljenim ličnim svojstvima. Odredbama člana 4. propisano je načelo jednakosti tako što je regulisano da su svi jednaki i uživaju jednak položaj i jednaku pravnu zaštitu, bez obzira na lična svojstva, te da je svako dužan da poštuje načelo jednakosti, odnosno zabranu diskriminacije. Odredbama čl. 5-14. definisani su različiti oblici povrede načela jednakosti, odnosno diskriminatornog postupanja. Odredbom člana 16. zabranjena je diskriminacija u oblasti rada, odnosno narušavanje jednakih mogućnosti za zasnivanje radnog odnosa ili uživanje pod jednakim uslovima svih prava u oblasti rada, kao što su pravo na rad, na slobodan izbor zaposlenja, na napredovanje u službi, na stručno usavršavanje i profesionalnu rehabilitaciju, na jednaku naknadu za rad jednake vrednosti, na pravične i zadovoljavajuće uslove rada, na odmor, na obrazovanje i stupanje u sindikat, kao i na zaštitu od nezaposlenosti. Zaštitu od diskriminacije uživa lice u radnom odnosu, lice koje obavlja privremene i povremene poslove ili poslove po ugovoru o delu ili drugom ugovoru, lice na dopunskom radu, lice koje obavlja javnu funkciju, pripadnik vojske, lice koje traži posao, student i učenik na praksi, lice na stručnom osposobljavanju i usavršavanju bez zasnivanja radnog odnosa, volonter i svako drugo lice koje po bilo kom osnovu učestvuje u radu. Ne smatra se diskriminacijom pravljenje razlike, isključenje ili davanje prvenstva zbog osobenosti određenog posla kod koga lično svojstvo lica predstavlja stvarni i odlučujući uslov obavljanja posla, ako je svrha koja se time želi postići opravdana, kao i preduzimanje mera zaštite prema pojedinim kategorijama lica (žene, trudnice, porodilje, roditelji, maloletnici, osobe sa invaliditetom i drugi). Odredbom člana 24. zabranjena je diskriminacija nacionalnih manjina i njihovih pripadnika na osnovu nacionalne pripadnosti, etničkog porekla, verskih uverenja i jezika. Način ostvarivanja i zaštita prava pripadnika nacionalnih manjina uređeni su posebnim zakonom.

Poverenik za zaštitu ravnopravnosti, kao samostalan i nezavisni državni organ nadležan za suzbijanje i zaštitu od diskriminacije, zainteresovan je da se pitanja sprovođenja internog i javnog konkursa za popunjavanje radnih mesta u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave, urede na način kojim će omogućiti poštovanje načela ravnopravnosti, kako bi se svima obezbedila jednaka prava i sprečila svaka eventualna nejednakost i diskriminacija.

Imajući u vidu navedeno, povodom pojedinih rešenja sadržanih u Predlogu uredbe o sprovođenju internog i javnog konkursa za popunjavanje radnih mesta u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave, Poverenik za zaštitu ravnopravnosti daje sledeće primedbe:

1. Članom 9. stav 4. Predloga uredbe propisano je da „Potreba za zapošljavanjem pripadnika određene nacionalne manjine proizilazi iz odnosa broja zaposlenih koji su se izjasnili kao pripadnici pojedine nacionalne manjine i njihove zastupljenosti u stanovništvu, pod uslovom da se o svojoj nacionalnoj pripadnosti izjasnilo 50% zaposlenih u jedinici lokalne samouprave odnosno autonomne pokrajine“. Imajući u vidu da je prema odredbi člana 47. Ustava Republike Srbije izražavanje nacionalne pripadnosti slobodno i da niko nije dužan da se izjašnjava o svojoj nacionalnoj pripadnosti, ostaje nejasan način utvrđivanja zastupljenosti pripadnika nacionalnih manjina, kao i uslov o procentu izjašnjenih od 50% zaposlenih u jedinici lokalne samouprave odnosno autonomne pokrajine. S tim u vezi prilikom formulisanja ove odredbe potrebno je voditi računa o njenoj usklađenosti sa članom 19. Zakona o zaposlenima u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave („Službeni glasnik RS“, broj 21/16) kojim je propisano da se pri zapošljavanju vodi računa da nacionalni sastav, pored ostalog, među zaposlenima odražava u najvećoj mogućoj meri strukturu stanovništva. Pored toga podsećamo i na odredbe člana 11. Zakona o službenoj upotrebi jezika i pisma („Službeni glasnik RS“, br.45/91, 53/93, 67/93, 48/94, 101/05-dr.zakoni i 30/10), kojim je propisano da jedinice lokalne samouprave svojim statutom uvode u ravnopravnu službenu upotrebu jezik i pismo nacionalnih manjina ukoliko procenat pripadnika te nacionalne manjine u ukupnom broju stanovnika na njenoj teritoriji dostiže 15% prema rezultatima poslednjeg popisa stanovništva.

2. U cilju primene rodno osetljivog jezika predlažemo da se u Predlog uredbe unese i odredba kojom će se propisati da svi pojmovi upotrebljeni u muškom gramatičkom rodu obuhvataju muški i ženski rod lica na koja se odnose.

Takođe načelno ukazujemo da je odredbom člana 1. stav 1. Predloga uredbe propisano da se ovom uredbom uređuje sprovođenje internog i javnog konkursa za popunjavanje izvršilačkih radnih mesta službenika i nameštenika i javnog konkursa za popunjavanje radnih mesta službenika na položaju u organima autonomnih pokrajina i jedinica lokalne samouprave, u organima gradskih opština, kao i radnih mesta zaposlenih u službama i organizacijama koje osniva nadležni organ autonomne pokrajine, jedinice lokalne samouprave i gradske opštine, dok su u daljem tekstu Predloga uredbe izostavljene gradske opštine, te je u tom smislu nejasno da li se i koje odredbe Predloga uredbe i na njih odnose (npr. član 18. stav 1. Predloga uredbe).

POVERENICA ZA ZAŠTITU RAVNOPRAVNOSTI

Brankica Janković

Mišljenje na Predlog uredbe o sprovođenju internog i javnog konkursa za popunjavanje radnih mesta u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave