br. 07-00-105/2025-02 datum: 23. 2. 2025.

MINISTARSTVO ZA RAD, ZAPOŠLjAVANjE, BORAČKA I SOCIJALNA PITANjA

Nemanja Starović, ministar

11000 BEOGRAD

Nemanjina 22-26

Poštovani gospodine Staroviću,

Povereniku za zaštitu ravnopravnosti se pritužbama obratio Novi sindikat socijalne zaštite, Sindikalna organizacija Sindikata zaposlenih u socijalnoj zaštiti pri Centru za socijalni rad grada Novi Sad, kao i veći broj građana i građanki zaposlenih u centrima za socijalnu rad iz više naseljenih mesta u Srbiji, koji ukazuju na nepovoljniji položaj u kojem su se našli pojedini zaposleni u centrima za socijalni rad donošenjem Uredbe o dopunama Uredbe o koeficijentima za obračun i isplatu plata zaposlenih u javnim službama (05 broj: 110-1211/2025 od 13. februara 2025. godine). U pritužbama je navedeno da su pojedini stručni radnici, zaposleni u centrima za socijalni rad, izuzeti od predvićenog povećanja koeficijenta za obračun plata zaposlenih u toku 2025. godine.

Naime u pritužbi Sindikalne organizacije je, između ostalog, navedeno da je Vlada Republike Srbije na sednici održanoj 13. februara 2025. godine usvojila Uredbu o dopunama Uredbe o koeficijentima za obračun i isplatu plata zaposlenim u javnim službama. Uredba je do izmene određivala da poslovi iz člana 2. tačka 11 – U socijalnoj zaštiti, koji potpadaju pod koeficijent 19,35 predstavljaju vaspitač, socijalni radnik, specijalni pedagog, psiholog, pravnik, sociolog, voditelj slučaja, radnik na poslovima planiranja i razvoja, savetnik za hraniteljstvo, pedagog, radni terapeut, logoped, složeni ekonomski-finansijski poslovi, organizator kulturno-zabavnog života, nutricionista i trijažer u ustanovama socijalne zaštite za smeštaj korisnika i u CSR (VII stepen stručne spreme). Izmenom navedene Uredbe, utvrđeno je uvećanje koeficijeta za grupe poslova 19,35, ali su diskriminatorno izostavljeni pravnik, sociolog, složeni ekonomsko-finansijski poslovi u ustanovama socijalne zaštite za smeštaj korisnika i u CSR (VII stepen stručne spreme). Dalje je navedeno da se diskriminacija odnosi na to da je Uredba o dopunama uredbe nezakonito i neosnovano izostavila navedene profesije, jer prema članu 136. Zakona o socijalnoj zaštiti stručni radnici u centru za socijalni rad su socijalni radnik, psiholog, pedagog, andragog, specijalni pedagog, pravnik i sociolog, a u drugoj ustanovi socijalne zaštite i kod pružaoca usluga socijalne zaštite stručni radnici su i defektolog i lekar, dok su stručni saradnici lica druge odgovarajuće struke, sa stečenim visokom obrazovanjem na studijama prvog ili drugog stepena, odnosno na osnovnim studijama, koja obavljaju poslove iz svoje struke u ustanovi socijalne zaštite i kod pružaoca usluga socijalne zaštite. U pritužbi je ukazano i da član 137. Zakona o socijanoj zaštiti određuje da se stručni poslovi u socijalnoj zaštiti grupišu prema funkcijama, prirodi radnih procesa i ishodima koji nastaju u pružanju usluga socijalne zaštite. Takođe je ukazano da je prema članu 4. stav 2. Pravilnik o stručnim poslovima u socijalnoj zaštiti[1] propisano da osnovni stručni poslovi socijalne zaštite u zavisnosti od karakteristika i potreba korisničke grupe obuhvataju: 1) informisanje, procenu, planiranje; 2) posredovanje i zastupanje u ostvarivanju prava i korišćenje usluga; 3) sprovođenje mera zaštite korisnika i praćenje efekata preduzetih usluga i mera; 4) savetodavno usmeravanje, aktivaciju i realizaciju socio-edukativne aktivosti u skladu sa potrebama i intereresovanjima korisnika; 5) brigu o fizičkom, psihičkom, socijalno-emocionalnom, kognitivnom i razvoju komunikacije i stvaralašta kod korisnika. Dalje je članom 11. Pravilnika definisano da pravni poslovi u socijalnoj zaštiti obuhvataju primenu upravno-procesnih pravila u vođenju postupka, kao i pripremu pojedinačnih upravnih akata u stvarima čije je rešavanje zakonom povereno ustanovama socijalne zaštite, kao i poslove vođenja evidencija i izdavanja uverenja o štićenicima, izdržavanim licima, licima prema kojima je izvršeno nasilje u porodici i licima protiv kojih je određena mera zaštite od nasilja u porodici, te drugim činjenicama o kojima se vodi službena evidencija i druge poslove u skladu sa zakonom. Pravni poslovi u centru za socijalni rad obuhvataju i poslove pripreme akata za pokretanje sudskih i drugih postupaka iz porodičnih odnosa, zaštite prava deteta, odnosno prava drugih poslovno nesposobnih lica u drugim slučajevima kada su učešće ili aktivna legitimacija organa starateljstva propisna zakonom. Dalje je navedeno da pravni poslovi u centru za scijalni rad obuhvataju i pravnu podršku i usmerenje u vezi sa realizacijom mera starateljske zaštite, zaštite od nasilja u porodici, pravima deteta i vršenjem roditeljskog prava, pravima osoba sa invaliditetom i pripadnika drugih osetljivih grupa – sve u neposrednom radu sa korisnicima, kao i poslove informisanja, pravnog savetovanja, te učešća u proceni, planiranju i realizaciji usluga i mera socijalne i starateljske zaštite, u saradnji sa zaposlenima na stručnim poslovima u socijalnoj zaštiti. Ukazano je i da je članom 33. Pravilnika o organizaciji, normativima i standardima rada centra za socijalni rad[2] propisano da zaposleni na upravno-pravnim poslovima pruža konsultantsku pravnu podršku voditelju slučaja. Odredbama člana 38. ovog pravilnika propisano je da je stručni tim stručno telo u čijem radu učestvuju: supervizor, voditelj slučaja i stručnjaci posebnih specijalnosti iz ili izvan organizacione jedinice centra, odnosno iz drugih ustanova i organizacija; da rukovodioca službe, odnosno supervizor formira stručni tim na predlog voditelja slučaja, kada ovaj proceni da je potrebna pomoć ili dodatna stručna podrška stručnjaka drugih specijalnosti radi izvršenja procene stanja i potreba pojedinog korisnika, planiranja aktivnosti, pružanja usluga i preduzimanja mera pravne zaštite pojedinog korisnika i da se stručni tim obavezno formira odlukom rukovodioca službe: 1. kada je potrebno izvršenje poslova koji su zakonom ili podzakonskim propisima određeni da se obavljaju timski (kao npr. procena opšte podobnosti budućih usvojitelja, hranitelja i staratelja); 2. kada je potrebno doneti odluku o zasnivanju usvojenja; 3. kada se razmatra starateljski izveštaj privremenog staratelja i staratelja; 4. kada se odlučuje o davanju prethodne saglasnosti staratelju za obavljanje poslova koji prelaze okvire redovnih poslova u zastupanju štićenika ili redovnog upravljanja njegovom imovinom; 5. kada je potrebno odlučiti o davanju prethodne saglasnosti za raspolaganje imovinom štićenika, odnosno raspolaganje imovinom deteta pod roditeljskim staranjem. Dalje je ovim članom propisano da u slučajevima iz stava 3. tač. 2–5. ovog člana, u radu stručnog tima, pored stručnjaka iz stava 1. ovog člana, obavezno učestvuju i pravnik i rukovodilac službe u okviru koje se donose navedene odluke, a ako u centru nisu formirane službe kao posebne organizacione jedinice, učestvuje najmanje jedan od stručnjaka koji, saglasno odluci direktora i opštem aktu o unutrašnjem uređenju i sistematizaciji radnih mesta, ima posebna ovlašćenja i odgovornosti. Pored navedenih poslova u skladu sa članom 26. navedenog pravilnika, u okviru službe za pravne poslove organizuje se rad prijemne kancelarije i kancelarije za materijalna davanja. U prijemnoj kancelariji na poslovima prijema, pored zaposlenih u službi za pravne poslove, rade i zaposleni na poslovima socijalnog rada, a u skladu sa posebnim planom dežurstva na prijemu. U kancelariji za materijalna davanja obavljaju se poslovi priznavanja prava korisnicima na materijalno obezbeđenje, dodatak za pomoć i negu drugog lica i druga novčana davanja. U centru koji, s obzirom na broj zaposlenih, ne ispunjava uslove za obrazovanje službe za pravne poslove kao posebne organizacione jedinice, poslove iz delokruga ove službe obavljaju zaposleni pravnici, a, pored njih, poslove prijema obavljaju zaposleni na poslovima socijalnog rada, u skladu sa posebnim planom dežurstva na prijemu. Sindikalna organizacija smatra da iz citiranih zakonskih i podzakonskih akata nesporno proizlazi da je Uredbom o dopunama uredbe izvršena diskriminacija stručnih radnika – naročito pravnika i sociologa u odnosu na sve druge profesije koje potpadaju pod grupu poslova sa koeficijentom 19,35, a kojima se povećava koeficijent na 21,05. Sindikalna organizacija ukazuje da je odredbama člana 104. st. 2 i 3 Zakona o radu[3] propisano da se zaposlenima garantuje jednaka zarada za isti rad ili rad iste vrednosti koji ostvaruju kod poslodavca i da se pod radom jednake vrednosti podrazumeva rad za koji se zahteva isti stepen stručne spreme, odnosno obrazovanja, znanja i sposobnosti, u kome je ostvaren jednak radni doprinos uz jednaku odgovornost. U smislu ovog člana, svi stručni radnici u socijalnoj zaštiti su jednaki u svom radu.

U pritužbi građana je dalje ukazano i da Uredba o koeficijentima za obračun i isplatu plata zaposlenih u javnim službama ne prepoznaje profesiju andragoga, te da tako ova profesija nije prepoznata ni u Uredbi o dopunama uredbe o koeficijentu od 13. februara 2025. godine kojim se koeficijent za obračun plata povećava određenim kategorijama zaposlenih. Napominju da Zakon o socijalnoj zaštiti u članu 136 prepoznaje andragoga kao jednu od profesija koja spada u stručne radnike centra za socijalni rad. U pritužbama se ukazuje na posebno nepovoljan položa andragoga koji nisu na poziciji voditelja slučaja, odnosno onih koji su na poziciji stručnih radnika.

Jedan broj pritužbi su podneli ekonomisti na složenim finansijsko-računovodstvenim poslovima koji su zaposleni u centrima za socijalni rad. Navedeno je da stručni radnik za upravno-pravne poslove i diplomirani ekonomista za finansijsko–računovodstvene poslove u centrima za socijalni rad, s obzirom na svoj nivo obrazovanja i složenosti poslova koje obvljaju, nikako ne mogu biti manje vrednovani od drugih stručnih radnika u ovim ustanovama.

Ustav Republike Srbije^[4] u članu 21. zabranjuje svaku diskriminaciju, neposrednu ili posrednu, po bilo kom osnovu, a naročito po osnovu rase, pola, nacionalne pripadnosti, društvenog porekla, rođenja, veroispovesti, političkog ili drugog uverenja, imovnog stanja, kulture, jezika, starosti i psihičkog ili fizičkog invaliditeta.

Ustavna zabrana diskriminacije bliže je razrađena Zakonom o zabrani diskriminacije^[5], koji u članu 2. stav 1. tačka 1. propisuje da akt diskriminacije označava svako neopravdano pravljenje razlike ili nejednako postupanje, odnosno propuštanje (isključivanje, ograničavanje ili davanje prvenstva), u odnosu na lica ili grupe kao i na članove njihovih porodica, ili njima bliska lica, na otvoren ili prikriven način, a koji se zasniva na rasi, boji kože, precima, državljanstvu, nacionalnoj pripadnosti ili etničkom poreklu, jeziku, verskim ili političkim ubeđenjima, polu, rodu, rodnom identitetu, seksualnoj orijentaciji, polnim karakteristikama, nivoom prihoda, imovnom stanju, rođenju, genetskim osobenostima, zdravstvenom stanju, invaliditetu, bračnom i porodičnom statusu, osuđivanosti, starosnom dobu, izgledu, članstvu u političkim, sindikalnim i drugim organizacijama i drugim stvarnim, odnosno pretpostavljenim ličnim svojstvima.

Odredbom člana 1. tačka 1. Konvencije Međunarodne organizacije rada br. 111 koja se odnosi na diskriminaciju u pogledu zapošljavanja i zanimanja[6], određeno je da izraz diskriminacija, između ostalog, podrazumeva svako pravljenje razlike, isključenje ili davanje prvenstva zasnovanog na rasi, boji, polu, veri, političkom mišljenju, nacionalnom ili socijalnom poreklu, koji idu za tim da unište ili naruše jednakost mogućnosti ili postupanja u pogledu zapošljavanja ili zanimanja.

Odredbama člana 104. Zakona o radu[7] propisano je da zaposleni ima pravo na odgovarajuću zaradu, koja se utvrđuje u skladu sa zakonom, opštim aktom i ugovorom o radu; da se zaposlenima garantuje jednaka zarada za isti rad ili rad iste vrednosti koji ostvaruju kod poslodavca, dok se pod radom jednake vrednosti podrazumeva rad za koji se zahteva isti stepen stručne spreme, odnosno obrazovanja, znanja i sposobnosti, u kome je ostvaren jednak radni doprinos uz jednaku odgovornost.

Odredbama člana 136. Zakona o socijalnoj zaštiti^[8] propisano je da su stručni radnici u centru za socijalni rad socijalni radnik, psiholog, pedagog, andragog, specijalni pedagog, pravnik i sociolog, a u drugoj ustanovi socijalne zaštite i kod pružaoca usluga socijalne zaštite stručni radnici su i defektolog i lekar, dok su stručni saradnici lica druge odgovarajuće struke, sa stečenim visokom obrazovanjem na studijama prvog ili drugog stepena, odnosno na osnovnim studijama, koja obavljaju poslove iz svoje struke u ustanovi socijalne zaštite i kod pružaoca usluga socijalne zaštite.

Vlada Republike Srbije donela je 13. februara 2025. godine Uredbu o dopunama uredbe o koeficijentima za obračun plata zaposlenih u javnim službama[9], u kojoj je navedeno da se u Uredbi o koeficijentima za obračun i isplatu plata zaposlenih u javnim službama, u članu 2. na kraju tačke 11. dodaju st. 2. i 3. koji glase: Koeficijent za obračun i isplatu plate diplomiranog defektologa u ustanovama za smeštaj korisnika obolelih od autizma, teže i teško ometenih u mentalnom razvoju, duševno obolelih i invalidnih lica, dece u stacionaru do tri godine starosti, u ustanovama za smeštaj nepokretnih i polupokretnih korisnika u ustanovama za stare i ustanovama za umereno ometene u mentalnom razvoju, vaspitača u zavodima za vaspitanje dece i omladine, stručnog radnika i vaspitača u prihvatilištu za urgentnu zaštitu dece i omladine sa VII stepenom stručne spreme iznosi 20,73; vaspitača, socijalnog radnika, specijalnog pedagoga, psihologa, voditelja slučaja, savetnika za hraniteljstvo, pedagoga, radnog terapeuta, logopeda, nutricionistu i trijažera u ustanovama socijalne zaštite za smeštaj korisnika i u CSR sa VII stepenom stručne spreme iznosi 20,20; supervizora u CSR i realizatora edukativnih programa i supervizora u centru za porodični smeštaj sa VI stepenom stručne spreme iznosi 17,95; defektologa u ustanovama za smeštaj korisnika obolelih od autizma, teže i teško ometenih u mentalnom razvoju, duševno obolelih i invalidnih lica, dece u stacionaru do tri godine starosti, u ustanovama za smeštaj nepokretnih i polupokretnih korisnika, u ustanovama za stare i umereno ometene u mentalnom razvoju i vaspitača u zavodima za decu i omladinu sa VI stepenom stručne spreme iznosi 16,97; vaspitača, socijalnog radnika, radnog terapeuta, savetnika za hraniteljstvo u ustanovama socijalne zaštite za smeštaj korisnika i voditelja slučaja sa VI stepenom stručne spreme iznosi 17,19; negovateljice u ustanovama za smeštaj korisnika obolelih od autizma, teže i teško ometenih u razvoju, duševno obolelih i invalidnih lica i dece u stacionaru do tri godine starosti sa III stepenom stručne spreme iznosi 10,87; negovateljice u ustanovama za smeštaj korisnika obolelih od autizma, teže i teško ometenih u razvoju, duševno obolelih i invalidnih lica i dece u stacionaru do tri godine starosti sa II stepenom stručne spreme iznosi 10,31; negovateljice u ustanovama za smeštaj nepokretnih i polupokretnih korisnika, u ustanovama za stare i ustanovama za umereno ometene u mentalnom razvoju sa III stepenom stručne spreme iznosi 10,53; KV kuvara, pekara, KV radnika, portira, nabavljača i magacionera, vozača, frizera, radnog instruktora, gerontodomaćice i daktilografa u CSR sa III stepenom stručne spreme iznosi 10,55; negovateljice u ustanovama za smeštaj nepokretnih i polupokretnih korisnika u ustanovama za stare i ustanovama za umereno ometene u mentalnom razvoju, berberina i gerontodomaćice sa II stepenom stručne spreme iznosi 10,02; vešerke, servirke, čuvara, portira, ložača, domara u ustanovama za smeštaj korisnika obolelih od autizma, umereno, teže i teško ometenih u mentalnom razvoju, duševno obolelih i invalidnih lica, dece u stacionaru do tri godine starosti i nepokretnih i polupokretnih korisnika u ustanovama za stare, daktilografa i pomoćnog kuvara, telefoniste i za poslove u tehničkoj radionici sa II stepenom stručne spreme iznosi 10,65; vešerke, servirke, čuvara, portira, ložača i domara u ostalim ustanovama socijalne zaštite sa II stepenom stručne spreme iznosi 10,63; spremačice u ustanovama za smeštaj korisnika obolelih od autizma, umereno, teže i teško ometenih u mentalnom razvoju, duševno obolelih i invalidnih lica, dece u stacionaru do tri godine starosti i nepokretnih i polupokretnih korisnika u ustanovama za stare sa I stepenom stručne spreme iznosi 10,63; spremačice u ustanovama socijalne zaštite za smeštaj korisnika sa I stepenom stručne spreme iznosi 10,61; spremačice u ostalim ustanovama socijalne zaštite sa I stepenom stručne spreme iznosi 10,59 i fizičkog radnika iznosi 10,57, počevši od plate za mart 2025. godine.

Dalje je u Uredbi o dopunama uredbe navedeno: Koeficijent za obračun i isplatu plate diplomiranog defektologa u ustanovama za smeštaj korisnika obolelih od autizma, teže i teško ometenih u mentalnom razvoju, duševno obolelih i invalidnih lica, dece u stacionaru do tri godine starosti, u ustanovama za smeštaj nepokretnih i polupokretnih korisnika u ustanovama za stare i ustanovama za umereno ometene u mentalnom razvoju, vaspitača u zavodima za vaspitanje dece i omladine, stručnog radnika i vaspitača u prihvatilištu za urgentnu zaštitu dece i omladine sa VII stepenom stručne spreme iznosi 21,05; vaspitača, socijalnog radnika, specijalnog pedagoga, psihologa, voditelja slučaja, savetnika za hraniteljstvo, pedagoga, radnog terapeuta, logopeda, nutricionistu i trijažera u ustanovama socijalne zaštite za smeštaj korisnika i u CSR sa VII stepenom stručne spreme iznosi 21,05; supervizora u CSR i realizatora edukativnih programa i supervizora u centru za porodični smeštaj sa VI stepenom stručne spreme iznosi 18,00; defektologa u ustanovama za smeštaj korisnika obolelih od autizma, teže i teško ometenih u mentalnom razvoju, duševno obolelih i invalidnih lica, dece u stacionaru do tri godine starosti, u ustanovama za smeštaj nepokretnih i polupokretnih korisnika, u ustanovama za stare i umereno ometene u mentalnom razvoju i vaspitača u zavodima za decu i omladinu sa VI stepenom stručne spreme iznosi 18,00; vaspitača, socijalnog radnika, radnog terapeuta, savetnika za hraniteljstvo u ustanovama socijalne zaštite za smeštaj korisnika, voditelja slučaja sa VI stepenom stručne spreme iznosi 18,00; negovateljice u ustanovama za smeštaj korisnika obolelih od autizma, teže i teško ometenih u razvoju, duševno obolelih i invalidnih lica i dece u stacionaru do tri godine starosti sa III i II stepenom stručne spreme iznosi 11,00; KV kuvara, pekara, KV radnika, portira, nabavljača i magacionera, vozača, frizera, radnog instruktora, gerontodomaćice i daktilografa u CSR sa III stepenom stručne spreme iznosi 10,73; negovateljice u ustanovama za smeštaj nepokretnih i polupokretnih korisnika, u ustanovama za stare i ustanovama za umereno ometene u mentalnom razvoju sa III i II stepenom stručne spreme iznosi 10,70 i berberina i gerontodomaćice sa II stepenom stručne spreme iznosi 10,70, počevši od plate za oktobar 2025. godine.

S obzirom na navedeno, nesporno je da Zakon o socijalnoj zaštiti propisuje da su stručni radnici u centrima za socijalni rad: pravnik, sociolog, socijalni radnik, psiholog, pedagog, andragog i specijalni pedagog, a defektolog i lekar i u drugoj ustanovi socijalne zaštite. Takođe, Zakonom o radu zaposlenima se garantuje jednaka zarada za isti rad ili rad iste vrednosti koji ostvaruju kod poslodavca, dok se pod radom jednake vrednosti podrazumeva rad za koji se zahteva isti stepen stručne spreme, odnosno obrazovanja, znanja i sposobnosti, u kome je ostvaren jednak radni doprinos uz jednaku odgovornost. Poverenik ukazuje da se propisivanjem različitih koeficijenata za obračun i isplatu plata za rad jednake vrednosti, može pogoršati položaj zaposlenih u sistemu socijalne zaštite, ali i korisnika usluga socijalne zaštite koji su u riziku od diskriminacije.

Imajući u vidu ozbiljnost problema, koristimo priliku da ukažemo da Poverenik kroz redovne godišnje izveštaje i posebne izveštaje o stanju u oblasti zaštite ravnopravnosti konstantno ukazuje na položaj zaposlenih u sistemu socijalne zaštite i posebno na značaj ovog sistema za ostvarivanje prava i usluga najugroženijih grupa građana. Poverenik posebno ukazuje na nedovoljne kapacitete ustanova socijalne zaštite na koje je preneto niz poslova i od kojih se, s obzirom na povećane potrebe građana i građanki, zahteva i povećanje obuhvata i vrste usluga[10]. S tim u vezi više godina za redom u ovim izveštajima dajemo i preporuku mera da je neophodno ojačati kapacitete centara za socijalni rad, kao i drugih ustanova socijalne zaštite kako bi mogli da pravovremno odgovore svim poslovima u oblasti socijalne i porodično-pravne zaštite i obezbede kvalitetno mapiranje potreba, prepoznavanje socijalne isključenosti i blagovremeno aktiviranje svih oblika podrške i pomoći uz povećanje dostupnosti i raznovrsnosti usluga socijalne zaštite

Takođe, Poverenik je tokom prethodnih godina konstantno ukazivao na značaj povećanja kadrovskih kapaciteta u ovim sistemima koji su za građane od vitalnog značaja kojom prilikom je uputio dopis Ministarstvu za rad, zapošljavanje, boračka i socijalna pitanja i Ministarstvu finansija. U dopisu ministarstvima je ukazano da je neophodno da se u međusobnoj saradnji, a u okviru nadležnosti preduzmu sve mere u pogledu jačanja kapaciteta ustanova socijalne zaštite, i razrešenja pitanja nedovoljnog broja zaposlenih u ustanovama socijalne zaštite, kako bi krajnjim korisnicima bilo omogućeno da nesmetano i pravovremeno ostvaruju prava i usluge u skladu sa zakonom[11].

Navedeno potvrđuje i Izveštaj o reviziji svrsishodnosti poslovanja – Efikasnost u radu centara za socijalni rad u pružanju socijalne i porodično-pravne zaštite^[12] Državne revizorske institucije, u kome je, između ostalog, navedeno da u Republici Srbiji postoji 141 centar za socijalni rad, a javno dostupni podaci pokazuju da postojeći resursi u ovoj oblasti nisu adekvatni kako bi pružili efikasnu socijalnu i porodično-pravnu zaštitu. U ovom izveštaju je ukazano da u proteklim godinama nisu ostvareni značajni rezultati kod unapređenja sistema socijalne i porodično-pravne zaštite, ojačavanja kapaciteta centara, obezbeđivanja kontinuiranog usavršavanja zaposlenih i unapređenja organizacije i upravljanja u centrima za socijalni rad, da bi se na adekvatan način sagledali i rešavali problemi i potrebe korisnika. U reviziji je utvrđeno da, u periodu 2020 – 2022. godine, u proseku osam centara za socijalni rad nije imalo nijednog zaposlenog socijalnog radnika, 21 centar je radio bez pravnika, 17 centara bez psihologa, a 57 bez ijednog pedagoga.^[13] Poverenik ističe da pored ustanova za smeštaj korisnika, isti problem imaju i centri za socijalni rad i druge ustanove socijalne zaštite, čime se dovodi u pitanje i kvalitet i obim pruženih usluga, kao i kvalitetno mapiranje potreba, blagovremeno aktiviranje svih oblika podrške i pomoći ugroženim građanima, ali i unapređenje podrške i pomoći onima koji su u riziku. Naime, reč je o važnim institucijama čiji je primarni zadatak pružanje najznačajnijih usluga građanima i građankama.

Usvajanjem navedenih nejednakosti u koeficijentima za obračun i isplatu plata zaposlenih u javnim službama u delu zaposlenih u socijalnoj zaštiti može dovesti do dodatnog poremećaja rada i produbljivanja nejednakog odnosa prema značajnom delu zaposlenih u sisitemu socijalne zaštite, što može imati više posedica. Naime, pored potencijalnog pojačanog odliva iskusnih i obučenih zaposlenih iz sistema, različit tretman zaposlenih koji ostvaruju jednak radni doprinos uz jednaku odgovornost, dovešće do destimulacije za rad, što nepovoljno utiče na kvalitet i obim rada u samim ustanovama, i može dovesti u krajnjoj liniji i do poremećaja u funkcionisanju ustanova i otežanog ostvarivanja prava građana. Poverenik posebno izražava zabrinutost kako će se ovo odraziti na korisnike usluga socijalne zaštite. Korisnici usluga socijalne zaštite jesu najranjiviji stanovnici naše države, kao što su deca, stariji i osobe sa invaliditetom. Poverenik posebno ukazuje i na fenomen intersekcijske diskriminacije gde su osobe koje su istovremeno u riziku od diskriminacije po više različitih osnova i za koje je kvalitetna i kontinuirana podršak sistema socijalne zaštite od egzistencijalnog značaja. Neke od tih grupa su deca sa invaliditetom i njihove porodice, deca bez roditeljskog staranja, deca iz depriviranih sredina, Romi i Romkinje, stariji koji su korisnici usluga socijalne zaštite u zajednici, stariji sa invaliditetom, žrtve porodičnog i partnerskog nasilja, lica na smeštaju u ustanovama socijalne zaštite i dr.

Poverenik za zaštitu ravnopravnosti u okviru nadležnosti propisanih Zakonom o zabrani diskriminacije^[14] prati sprovođenje zakona i drugih propisa i inicira donošenje ili izmenu propisa i upućuje preporuke mera organima javne vlasti i drugim licima za unapređenje ravnopravnosti. Imajući u vidu sve navedeno, Poverenik poziva Ministarstvo za rad, zapošljavanje, boračka i socijalna pitanja da preduzme sve neophodne mere i aktivnosti u okviru svoje nadležnosti u cilju izmene i dopune Uredbe o koeficijetnima za obračun i isplatu plata zaposlenima u javnom sektoru u delu koji se odnosi na socijalnu zaštitu, kako bi se izjednačio koeficijent za zaposlene stručne radnike u skladu sa članom 136. Zakona o socijalnoj zaštiti, odnosno, kako bi se ispoštovala zakonska garancija jednake zarada za isti rad ili rad iste vrednosti, za rad za koji se zahteva isti stepen stručne spreme, odnosno obrazovanja, znanja i sposobnosti, u kome je ostvaren jednak radni doprinos uz jednaku odgovornost, u skladu sa Zakonom o radu.

Ministarstvu za rad, zapošljavanje, boračka i socijalna pitanja obavestiće Poverenika za zaštitu ravnopravnosti o preduzetim merama, u roku od 30 dana od dana prijema ovog dopisa.

[1] “Službeni glasnik RS”, br. 1/2012 i 42/2013

[2] “Službeni glasnik RS”, br. 59/2008, 37/2010, 39/2011 – dr. pravilnik, 1/2012 – dr. pravilnik, 51/2019, 12/2020, 83/2022, 10/2025

[3] “Službeni glasnik RS” br. 24/2005, 61/2005, 54/2009, 32/2013, 75/2014, 13/2017 – US, 113/2017, 95/2018 – Autentično tumačenje

[4] Ustav Republike Srbije („Službeni glasnik RS“, broj 98/06)

[5] Zakon o zabrani diskriminacije („Službeni glasnik RS”, broj 22/09), član 2. stav 1. tačka 1.

[6] Uredba o ratifikaciji Konvencije Međunarodne organizacije rada br. 111  koja se odnosi na diskriminaciju u pogledu zapošljavanja i zanimanja „Službeni list FNRJ – Međunarodni ugovori i drugi sporazum“, broj 3/61

[7] “Službeni glasnik RS” br. 24/2005, 61/2005, 54/2009, 32/2013, 75/2014, 13/2017 – US, 113/2017, 95/2018 – Autentično tumačenje

[8] „Službeni glasnik RS“, br. 24/2011 i 117/2022 – US

[9] “Službeni glasnik RS”, br. 44/2001, 15/2002 – dr. uredba, 30/2002, 32/2002 – ispravka, 69/2002, 78/2002, 61/2003, 121/2003, 130/2003, 67/2004, 120/2004, 5/2005, 26/2005, 81/2005, 105/2005, 109/2005, 27/2006, 32/2006, 58/2006, 82/2006, 106/2006, 10/2007, 40/2007, 60/2007, 91/2007, 106/2007, 7/2008, 9/2008, 24/2008, 26/2008, 31/2008, 44/2008, 54/2008, 108/2008, 113/2008, 79/2009, 25/2010, 91/2010, 20/2011, 65/2011, 100/2011, 11/2012, 124/2012, 8/2013, 4/2014, 58/2014, 113/2017 – dr. zakon, 19/2021, 48/2021, 73/2023, 83/2023, 119/2023, 101/, 5/2025, 12/2025 i 13/2025

[10] Dostupno na: https://ravnopravnost.gov.rs/rs/izvestaji/

[11] Dostupno na: https://ravnopravnost.gov.rs/rs/misljenja-i-preporuke-lat/preporuke-mere-organima-javne-vlasti-lat/page/11/

[12] Izveštaj o reviziji svrsishodnosti poslovanja – Efikasnost u radu centara za socijalni rad u pružanju socijalne i porodično-pravne zaštite, dostupno na: https://www.dri.rs/storage/newaudits/2023-3-SV%20Efikasnost%20rada%20CSR%20u%20pruzanju%20socijalne%20i%20porodicno-pravne%20zastite.pdf

[13] Izveštaj o reviziji svrsishodnosti poslovanja – Efikasnost u radu centara za socijalni rad u pružanju socijalne i porodično-pravne zaštite, str. 26

[14] „Službeni glasnik RS“, br. 22/09 i 52/21, član 33. stav 1. tačka 7, a u vezi tačke 5.

POVERENICA ZA ZAŠTITU RAVNOPRAVNOSTI
Brankica Janković

111-25 Preporuka MINRZS za izmenu Uredbe o koeficijentima za obračun i isplatu plata zaposlenim u javnim službama