br. 07-00-316/2023-02 datum: 12.9.2023.

MIŠLjENjE

Mišljenje je doneto u postupku povodom pritužbe koju je A.A. iz S. podneo protiv B.B., zbog diskriminacije na osnovu nacionalne pripadnosti i jezika. U pritužbi je navedeno da je B.B. podnosiocu pritužbe izdalo Uverenje u kome je ime i prezime poreskog obveznika ispisano ćirilicom. U pritužbi je dalje navedeno da je podnosiocu pritužbe izdavanjem potvrde na ćiriličkom pismu osporeno pravo na upotrebu ličnog imena i prezimena. U izjašnjenju načelnice B.B., između ostalog navedeno je, da je poreski službenik prilikom izdavanja Uverenja postupao u najboljoj nameri i u skladu sa Zakonom o službenoj upotrebi jezika i pisma kao i da nije imao nameru da ospori bilo kakvo pravo licu koje je zahtevalo izdavanje Uverenja. Dalje je navedeno da su svi podaci dostupni poreskom službeniku bili na ćiriličkom pismu, zbog čega je i Uverenje izdato na tom pismu. Prema daljim navodima načelnice Odeljenja, podnosilac pritužbe nije podneo pisani zahtev da mu se na Uverenju ime i prezime ispiše latinicom, pojašnjavajući da je A.A. usmeno zatražio da mu se ime i prezime ispiše latiničkim pismom ne pojašnjavajući da je pripadnik nacionalne manjine. Iz daljih navoda izjašnjenja proizilazi da je B.B. nakon dobijanja dopisa Poverenika, telefonskim putem kontaktirala podnosioca pritužbe kojom prilikom je poreski obveznik  istakao da ne želi novo Uverenje na kome će ime i prezime biti ispisano na pismu nacionalne manjine, već samo uveravanje da će ubuduće kada to bude zahtevao Uverenje dobiti na jeziku i pismu nacionalne manjine. Nakon sprovedenog postupka i izvedenih dokaza, između ostalog, utvrđeno je da je B.B. izdalo Uverenje br. 236-437-06-3905-2023-0000 od 2. juna 2023. godine, u kome je utvrđeno da se isto izdaje na osnovu podataka kojim raspolaže Odeljenje a u cilju dobijanja kredita. Dalje je utvrđeno da je Uverenje ispisano na srpskom jeziku i ćiriličkom pismu. Poverenik je prilikom odlučivanja u predmetu, posebno imao u vidu da je odredbama člana 12. stav 4. Zakona o službenoj upotrebi jezika i pisma, između ostalog propisano da kada u postupku učestvuje jedna stranka – pripadnik nacionalne manjine, postupak se na njen zahtev, vodi na jeziku nacionalne manjine koji je u službenoj upotrebi u organu. Imajuću u vidu navedeno, kao i da iz navoda izjašnjenja proizilazi da poreski obveznik pisanim putem nije tražio da mu u Uverenju ime i prezime bude ispisano na pismu nacionalne manjine tačnije da prilikom usmenog zahteva nije pojasnio da je pripadnik nacionalne manjine, Poverenik je mišljenja da u konkretnom slučaju podnosilac pritužbe nije onemogućen da se koristi jezikom i pismom nacionalne manjine. U konkretnom slučaju, važno je napomenuti da proizvoljno tumačenje nacionalne pripadnosti nekog lica samo na osnovu imena i prezimena  nije validan način utvrđivanja nacionalne pripadnosti odnosno neophodno je ukazati, da se u skladu sa Ustavom,  nacionalna pripadnost nekog lica može utvrditi samo slobodnim izjašnjavanjem lica o nacionalnoj pripadnosti. Ceneći sve napred navedeno, može se konstatovati da postupanjem B.B. prilikom izdavanja poreskog Uverenja podnosilac pritužbe nije stavljen u neopravdano nepovoljniji položaj iz razloga koji su u vezi sa njegovim ličnim svojstvima – nacionalna pripadnosti i jezik. Zbog toga je Poverenik dao mišljenje da B.B. nije povredilo odredbe Zakona o zabrani diskriminacije. Međutim, imajući u vidu da očuvanje identiteta nacionalnih manjina u velikoj meri zavisi od obezbeđenja poštovanja prava na ravnopravnu upotrebu maternjeg jezika i pisma, Poverenik za zaštitu ravnopravnosti u skladu sa članom 33. tačka 9. Zakona o zabrani diskriminacije, kojim je propisano da Poverenik preporučuje organima javne vlasti i drugim licima mere za ostvarivanje ravnopravnosti, upućuje preporuku mera B.B. preduzme potrebne mere i izradi obrazac zahteva koji će biti dostupan na jeziku i pismu nacionalnih manjina, a koji su prema Statutu grada S. u službenoj upotrebi.

1. TOK POSTUPKA
   • Povereniku za zaštitu ravnopravnosti pritužbom se obratio A.A. iz S.B., zbog diskriminacije na osnovu nacionalne pripadnosti i jezika.
   • U pritužbi je, između ostalog, navedeno:

–  da je u zgradi B.B. u S., 2. juna 2023. godine, oko 12.15 časova, na šalteru br. 9 zatražio izdavanje potvrde o izmirenim obavezama po osnovu javnih prihoda;

– da je od postupajućeg službenika zahtevao da mu se ime i prezime ispiše latiničnim pismom kojom prilikom mu je službenik odgovorio da je u pitanju republički organ i da mu potvrdu može izdati samo na ćiriličkom pismu;

– da mu je kao pripadniku nacionalne manjine garantovano pravo na službenu upotrebu jezika i pisma, kao i pravo na upotrebu osobnog imena i prezimena što mu je osporeno izdavanjem potvrde u kojoj su mu osobno ime i prezime ispisani ćirilicom;

• Uz pritužbu su dostavljena sledeća dokumenta: 1) fotokopija očitane lične karte; 2) uverenje B.B. br. 236-437-06-3905-2023-0000 od 2. juna 2023. godine.
• Poverenik za zaštitu ravnopravnosti sproveo je postupak u cilju utvrđivanja pravno relevantnih činjenica i okolnosti, u skladu sa članom 37. stav 2. Zakona o zabrani diskriminacije[1] pa je u toku postupka zatraženo izjašnjenje B.B. na navode iz pritužbe.
• U izjašnjenju načelnice B.B., navedeno je:

–    da je 2. juna 2023. godine B.B. izdalo Uverenje A.A. da je izmirio sve  obaveze a u cilju dobijanja kredita;

– da je poreski službenik prilikom izdavanja uverenja postupao u najboljoj nameri i u skladu sa Zakonom o službenoj upotrebi jezika i pisma odnosno da poreski službenik nije imao nameru da ospori bilo koje pravo licu koje je zahtevalo izdavanje uverenja niti da ga diskriminiše u bilo kom pogledu;

– da su poreskom službeniku podaci (upit stanja i podaci iz MUP-a) dostupni na ćiriličkom pismu, zbog čega je i uverenje izdato na tom pismu;

– da su u kontaktu sa A.A.saznali da je uverenje iskorišćeno u svrhu dobijanja kredita i da će u budućnosti obratiti više pažnje kod izdavanja uverenja.

1.6.   Radi pravilnog utvrđivanja činjeničnog stanja i daljeg postupanja po pritužbi, saglasno članu 37. stav 1. i 2. Zakona o zabrani diskriminacije, Poverenik za zaštitu ravnopravnosti je od B.B., zatražio dopunu izjašnjenja na okolnosti iz izjašnjenja. Tom prilikom Poverenik je zatražio pojašnjenje na koji način je poreski obveznik A.A. podneo zahtev za izdavanje uverenja odnosno da li je zahtevom precizirao da se Uverenje izda na jeziku i pismu nacionalne manjine. Dalje, dopisom je zatražena izjava poreskog službenika koji je 2. juna 2023. godine primio zahtev A.A..

1.7.   U dopuni izjašnjenja B.B., od 26. jula 2023. godine, navedeno je:

– da je zahtev za izdavanje Uverenja poreski obveznik podneo u pisanom obliku, kako to propisi i nalažu;

– da poreski obveznik nije u pisanom obliku podneo zahtev da mu se Uverenje izda na jeziku i pismu nacionalne manjine niti je podneo zahtev da mu se ime i prezime ispiše latinicom;

– da je poreski obveznik usmeno zatražio da mu se ime i prezime ispiše latiniciom ne pojašnjavajući da je pripadnik nacionalne manjine;

– da je B.B.nakon dostavljenog zahteva Poverenika kontaktirala poreskog obveznika i uverila ga da je postupala u najboljoj nameri odnosno ukazala da će B.B. u budućnosti voditi računa da se niko od lica koja se obraćaju Upravi ne oseti diskriminisanim ili uskraćenim za bilo koje pravo.

U prilogu dopune izjašnjenja dostavljena je pisana izjava poreskog službenika.

1.8.   U izjavi poreskog službenika C.C. navedeno je da je 2. juna 2023. godine A.A. podneo molbu radi izdavanja poreskog uverenja kojom prilikom se usmeno izjasnio da želi da u Uverenju, koje se izdaje na ćiriličkom pismu, njegovo ime ispiše latinicom. Kako je dalje navedeno molbom za instrukcije za postupanje obratio se načelnici odeljenja koja mu je rekla da je Uverenje moguće izdati u celosti na ćiriličkom pismu. Da je „to“ saopštio A.A. koji je nakon obrade podnetog zahteva, bez dodatnih primedbi, preuzeo Uverenje (koje je u celosti ispisano ćiriličkim pismom).

1.9. Saglasno članu 37. stav 1. i 2. Zakona o zabrani diskriminacije, Poverenik je od B.B. zatražio dopunu izjašnjenja na okolnosti iz dopune izjašnjenja. Tom prilikom, Poverenik je od načelnice Odeljenja zatražio da dostavi kopiju zahteva A.A. kojim je poreski obveznik zatražio izdavanje uverenja kao i da precizira da li jeB.B. izdalo novo Uverenje na jeziku i pismu nacionalne manjine.

1.10.  U dopuni izjašnjenja načelnice Odeljenja od 15. avgusta 2023. godine, navedeno je da poreskom obvezniku nije izdato novo Uverenje na jeziku i pismu nacionalne manjine jer poreski obveznik nije ni zahtevao da mu se izda novo Uverenje, kako je to u telefonskom razgovoru naveo, već samo potvrda da će ubuduće kada to bude zahtevao dobiti Uverenje na jeziku i pismu nacionalne manjine. U prilogu je dostavljena kopija zahteva A.A..

2. ČINjENIČNO STANjE
   • Uvidom u Uverenje B.B., br. 236-437-06-3905-2023-0000 od 2. juna 2023. godine, utvrđeno je da je Uverenje izdato poreskom obvezniku A.A.. Daljim uvidom je utvrđeno da je Uverenjem konstatovano da je poreski obveznik, prema računovodstvenoj evidenciji Odeljenja, uplatio dospele obaveze javnih prihoda zaključno sa 2. junom 2023. godine. Uverenjem je navedeno da se isto izdaje na osnovu podataka kojim raspolaže Odeljenje a u cilju dobijanja kredita i u druge svrhe se ne može upotrebiti. Uverenje je ispisano ćiriličkim pismom.
   • Uvidom u fotokopiju elektronske lične karte br. 011730533 sa datumom izdavanja i važenja od 21. januara 2022. godine odnosno 21. januar 2032. godine, utvrđeno je da je ista izdata u PU S. kao i da su ime i prezime imaoca lične karte, A.A., ispisani latiničkim pismom.
   • Uvidom u fotokopiju zahteva za izdavanje poreskog uverenja od 1.6.2023. godine, naslovljen na B.B. utvrđeno je da je podnosilac pritužbe ime i prezime ispisao latiničnim pismom kao i da je označio da je izdavanja Uverenja potrebno radi podnošenja zahteva za kredit kod banke. Obrazac je štampan na srpskom jeziku i na ćiriličkom pismu.

3. MOTIVI I RAZLOZI ZA DONOŠENjE MIŠLjENjA

Poverenik za zaštitu ravnopravnosti, prilikom odlučivanja u ovom predmetu, imao je u vidu navode sadržane u pritužbi i izjašnjenju, kao i relevantne pravne propise u oblasti zaštite od diskriminacije.

Pravni okvir

3.1. Poverenik za zaštitu ravnopravnosti je ustanovljen Zakonom o zabrani diskriminacije^[2] kao samostalan državni organ, nezavisan u obavljanju poslova utvrđenih zakonom. Odredbama člana 33. Zakona o zabrani diskriminacije propisana je nadležnost Poverenika za zaštitu ravnopravnosti. Jedna od osnovnih nadležnosti je da postupa po pritužbama zbog diskriminacije, daje mišljenja i preporuke u konkretnim slučajevima i izriče zakonom utvrđene mere. Pored toga, Poverenik je ovlašćen da pokreće sudske postupke za zaštitu od diskriminacije i podnosi zahtev za pokretanje prekršajnog postupka zbog povreda odredaba kojima se zabranjuje diskrimacija. Poverenik je, takođe, ovlašćen da upozorava javnost na najčešće, tipične i teške slučajeve diskriminacije i da organima javne vlasti preporučuje mere za ostvarivanje ravnopravnosti.

3.2. Ustav Republike Srbije^[3] u članu 21. zabranjuje svaku diskriminaciju, neposrednu ili posrednu, po bilo kom osnovu, a naročito po osnovu rase, pola, nacionalne pripadnosti, društvenog porekla, rođenja, veroispovesti, političkog ili drugog uverenja, imovnog stanja, kulture, jezika, starosti i psihičkog ili fizičkog invaliditeta. Članom 10. Ustava propisano je da su u Republici Srbiji u službenoj upotrebi srpski jezik i ćiriličko pismo, kao i da se službena upotreba drugih jezika i pisama uređuje zakonom, na osnovu Ustava. Takođe, Ustavom je propisano da Republika Srbija štiti prava nacionalnih manjina, kao i da država jemči posebnu zaštitu nacionalnim manjinama radi ostvarivanja potpune ravnopravnosti i očuvanja njihovog identiteta, dok je odredbom člana 76. stav 2. Ustava RS zabranjena bilo kakva diskriminacija zbog pripadnosti nacionalnoj manjini. Članom 79. Ustava RS, između ostalog, propisano je da pripadnici nacionalnih manjina imaju pravo na korišćenje svog jezika i pisma, kao i da u sredinama gde čine značajnu populaciju, državni organi, organizacije kojima su poverena javna ovlašćenja, organi autonomnih pokrajina i jedinica lokalne samouprave vode postupak i na njihovom jeziku. Članom 199. stav 1. Ustava RS propisano je da svako ima pravo da koristi svoj jezik u postupku pred sudom, drugim državnim organom ili organizacijom koja vrši javna ovlašćenja, kada se rešava o njegovom pravu ili obavezi.

3.3. Zakon o zabrani diskriminacije definiše diskriminaciju kao svako neopravdano pravljenje razlike ili nejednako postupanje, odnosno propuštanje (isključivanje, ograničavanje ili davanje prvenstva), u odnosu na lica ili grupe kao i članove njihovih porodica, ili njima bliska lica, na otvoren ili prikriven način, a koji se zasniva na rasi, boji kože, precima, državljanstvu, nacionalnoj pripadnosti ili etničkom poreklu, jeziku, verskim ili političkim ubeđenjima, polu, rodu, rodnom identitetu, seksualnoj orijentaciji, polnim karakteristikama, nivoom prihoda, imovnom stanju, rođenju, genetskim osobenostima, zdravstvenom stanju, invaliditetu, bračnom i porodičnom statusu, osuđivanosti, starosnom dobu, izgledu i članstvu u političkim, sindikalnim i drugim organizacijama i drugim stvarnim, odnosno pretpostavljenim ličnim svojstvima. Odredbom člana 24. stav 1. zabranjena je diskriminacija nacionalnih manjina i njihovih pripadnika na osnovu nacionalne pripadnosti, etničkog porekla, verskih uverenja i jezika.

3.4. Zakon o opštem upravnom postupku[4] član 4. propisuje da je u upravnom postupku u službenoj upotrebi srpski jezik i ćiriličko pismo, a latiničko pismo na način utvrđen zakonom. Na područjima u kojima je u službenoj upotrebi i jezik nacionalne manjine, postupak se vodi i na jeziku i uz upotrebu pisma te nacionalne manjine, u skladu sa zakonom.

3.5. Zakon o službenoj upotrebi jezika i pisma[5] u članu 1. propisuje da je u Republici Srbiji u službenoj upotrebi srpski jezik i ćiriličko pismo, odnosno da su na područjima Republike Srbije na kojima žive pripadnici nacionalnih manjina u službenoj upotrebi, istovremeno sa srpskim jezikom i jezici i pisma nacionalnih manjina na način utvrđen ovim zakonom. Odredbom člana 11. propisano je da na teritoriji jedinice lokalne samouprave gde tradicionalno žive pripadnici nacionalnih manjina, njihov jezik i pismo može biti u ravnopravnoj službenoj upotrebi. Jedinica lokalne samouprave će obavezno svojim statutom uvesti u ravnopravnu službenu upotrebu jezik i pismo nacionalne manjine ukoliko procenat pripadnika te manjine u ukupnom broju stanovnika na njenoj teritorji dostiže 15% prema rezultatima poslednjeg popisa stanovništva, najkasnije u roku od 90 dana od dana utvrđivanja zakonom propisanih uslova. Službena upotreba jezika nacionalnih manjina iz stav 1. ovog člana podrazumeva naročito: korišćenje jezika nacionalnih manjina u upravnom i sudskom postupku i vođenje upravnog postupka i sudskog postupka na jeziku nacionalne manjine; upotrebu jezika nacionalne manjine u komunikaciji organa sa javnim ovlašćenjima sa građanima, izdavanje javnih isprava i vođenje službenih evidencija i zbirki ličnih podataka na jezicima nacionalnih manjina i prihvatanja tih isprava na tim jezicima kao punovažnih; upotreba jezika nacionalnih manjina na glasačkim listićima i biračkom materijalu; upotreba jezika nacionalnih manjinja u radu predstavničkih tela. Odredbom stava 10. istog člana, propisano je da pripadnici nacionalnih manjina čiji ukupan iznos na nivou Republike Srbije ne prelazi 2% mogu se obratiti republičkim organima na svom jeziku i imaju pravo da dobiju odgovor na tom jeziku preko jedinice lokalne samouprave na čijoj teritoriji je taj jezik u službenoj upotrebi. Odredbom člana 12. stav 1. propisano da se postupak u kome se rešava o pravima i dužnostima građana vodi na srpskom jeziku dok je stavom 2. pojašnjeno da se postupak može voditi i na jeziku nacionalne manjine koji je u službenoj upotrebi u organu, odnosno organizaciji koja vodi postupak. Ako je organ, odnosno organizacija koja vodi postupak obrazovana za više opština, postupak se može voditi na jezicima nacionalnih manjina koji su u službenoj upotrebi u opštinama obuhvaćenim područjem tog organa, odnosno organizacije i to za stranke u postupku – pripadnike nacionalnih manjina koji imaju prebivalište u opštini u kojoj je u službenoj upotrebi jezik nacionalne manjine ( stav 3.). Stavom 4. propisano je kada u postupku učestvuje jedna stranka – pripadnik nacionalne manjine, postupak se, na njen zahtev, vodi na jeziku nacionalne manjine koji je u službenoj upotrebi u organu, odnosno organizaciji koja vodi postupak.

3.6. Zakon o zaštiti prava i sloboda nacionalnih manjina[6] član 3. zabranjuje svaki oblik diskriminacije na nacionalnoj, etničkoj, rasnoj i jezičkoj osnovi prema licima koja pripadaju nacionalnim manjinama dok je odredbom člana 11. propisana službena upotreba jezika i pisma na teritoriji jedinice lokalne samouprave gde tradicionalno žive pripadnici nacionalnih manjina i izdavanje javnih isprava na jezicima nacionalnih manjina.

3.7. Statutom Autonomne pokrajine Vojvodine[7] propisano je da su pored srpskog jezika i ćiriličkog pisma, u organima AP Vojvodine u ravnopravnoj službenoj upotrebi i mađarski, slovački, hrvatski, rumunski i rusinski jezik i njihova pisma, u skladu sa zakonom. Odredbom člana 24. stav 2. Statuta propisano je da u okviru svojih nadležnosti organi AP Vojvodine preduzimaju mere u cilju doslednog ostvarivanja zakonom uređene službene upotrebe jezika i pisama nacionalnih manjina – nacionalnih zajednica.

3.8. Statut grada Subotice[8] u članu 9. stav 1. propisuje da su u Gradu u ravnopravnoj službenoj upotrebi srpski, hrvatski i mađarski jezik, sa svojim pismima.

3.9. Uvidom u sajt Republičkog zavoda za statistiku, prema poslednjem popisu stanovništva iz 2022. godine na teritoriji Republike Srbije živi ukupno 39.107 deklarisanih Hrvata/Hrvatica što je 0,59% od ukupnog broja stanovnika na teritoriji Republike Srbije.[9]

Analiza navoda iz pritužbe i izjašnjenja s aspekta antidiskriminacionih propisa

3.10. Imajući u vidu sadržinu pritužbe, kao i nadležnost Poverenika za zaštitu ravnopravnosti, zadatak Poverenika je da utvrdi da li je B.B. postupalo diskriminatorno prema A.A. na osnovu njegove nacionalne pripadnosti i jezika, tako što mu nije izdato Uverenje na kome je ime i prezime podnosioca pritužbe ispisano na pismu nacionalne manjine.

3.11. Za razmatranje ovog predmeta bitna je i primena pravila o teretu dokazivanja propisanog članom 45. Zakona o zabrani diskriminacije. Prema ovom pravilu, za slučaj da je akt diskriminacije učinjen verovatnim, teret dokazivanja da usled tog akta nije došlo do povrede načela jednakosti, odnosno načela jednakih prava i obaveza snosi onaj za koga se tvrdi da je izvršio diskriminaciju. Stavom 4. ovog člana propisano je da se navedeno pravilo o teretu dokazivanja primenjuje i na postupak pred Poverenikom. Analizom navoda pritužbe i dostavljenih priloga nesporno je da je B.B. izdalo Uverenje o uplati obaveza javnih prihoda br. 236-437-06-3905-2023-0000 od 2. juna 2023. godine. Uvidom u Uverenje poreske uprave navedeno je da je prema računovodstvenoj evidenciji Odeljenja, poreski obveznik, A.A. zaključno sa 2. junom 2023. godine, uplatio dospele obaveze javnih prihoda odnosno navedeno je da se Uverenje izdaje u cilju dobijanja kredita i u druge svrhe se ne može upotrebiti. Dalje, ime i prezime poreskog obveznika, na Uverenju ispisano je ćiriličkim pismom. U skladu sa tim, Poverenik za zaštitu ravnopravnosti  analizirao je da li je navedeno postupanje B.B. u uzročno-posledičnoj vezi sa činjenicom da je podnosilac pritužbe pripadnik hrvatske nacionalne manjine. Imajući u vidu navedeno, teret dokazivanja da u ovom slučaju nije povređeno načelo jednakosti snosi B.B.

3.13. Pre upuštanja u analizu konkretnog slučaja a imajući u vidu da je podnosilac pritužbe u obrascu pritužbe kao osnov diskriminacije naveo „jezik“ a da se konkretan akt sastoji u ispisivanju ličnog imena i prezimena na ćiriličkom pismu, Poverenik ukazuje da se u članu 2. Zakona o zabrani diskriminacije, jezik navodi kao mogući osnov diskriminacije, ali se ne navodi i pismo.  Imajući u vidu navedeno Poverenik je dalje samo analizirao da li je B.B. postupalo diskriminatorno prema podnosicu pritužbe  zbog njegove nacionalne pripadnosti.

3.14. U izjašnjenju i dopuni izjašnjenja B.B.navedeno je da je poreski službenik prilikom izdvanja Uverenja postupao u najboljoj nameri i u skladu sa Zakonom o službenoj upotrebi jezika i pisma. Istaknuto je da poreski službenik nije imao nikakvu nameru da ospori bilo koje pravo licu koje je zahtevalo Uverenje, niti da ga diskriminiše u bilo kom pogledu. Svi podaci dostupni poreskom službeniku, kako je u izjašnjenju navedeno, bili su na ćiriličkom pismu tako da je i Uverenje izdato na tom pismu.

3.15. U prilog navedenom, Poverenik ukazuje na odredbe Zakona o službenoj upotrebi jezika i pisama[10] gde je propisano da je u Republici Srbiji u službenoj upotrebi srpski jezik i ćiriličko pismo, kao i latinično pismo u skladu sa zakonom. Propisano je da se službenom upotrebom jezika i pisma smatra upotreba jezika i pisma u radu državnih organa, organa autonomnih pokrajina, gradova i opština, ustanova, preduzeća i drugih organizacija u trenutku vršenja javnih ovlašćenja. Takođe, članom 3. istog zakona propisano je da se službenom upotrebom jezika i pisama naročito smatra 1) usmeno i pismeno opštenje organa i organizacija međusobno, kao i opštenje sa strankama, odnosno građanima; 2) vođenje postupka za ostvarivanje i zaštitu prava, dužnosti i odgovornosti građana; 3) vođenje propisanih evidencija od strane opštinskih organa i organizacija koje vrše javna ovlašćenja na teritoriji opštine; 4) izdavanje javnih isprava, kao i drugih isprava koje su od interesa za ostvarivanje zakonom utvrđenih prava građana i 5) ostvarivanje prava, dužnosti i odgovornosti radnika iz rada ili po osnovu rada. Važno je ukazati da pripadnik nacionalne manjine ima pravo da se obrati na svom jeziku i republičkom organu kao i da dobije odgovor na tom jeziku preko jedinice lokalne samouprave na čijoj teritoriji je taj jezik u službenoj upotrebi.

3.16. Dalje, Poverenik je posebno analizirao navode podnosioca pritužbe da mu je izdavanjem potvrde na ćiriličkom pismu B.B. osporila pravo na upotrebu ličnog imena i prezimena na pismu nacionalne manjine. Naime, u izjašnjenju načelnice istaknuto je da poreski obveznik zahtev za izdavanje Uverenja podneo u pisanom obliku kojom prilikom je pojašnjeno da A.A. u pisanom obliku nije podneo zahtev da mu se Uverenja izda na jeziku i pismu nacionalnnje manjine odnosno nije podneo pisani zahtev da mu se ime i prezime ispiše latiničnim pismom. U dopuni izjašnjenja navedeno je da je poreski obveznik usmeno zatražio da mu se ime i prezime ispiše latinicom ne pojašnjavajući da je pripadnik nacionalne manjine.

3.17. U prilogu dopune izjašnjenja dostavljena je kopija zahteva A.A.za izdavanje poreskog uverenja. Podnosilac pritužbe je B.B. zahtev za izdavanje uverenja dostavio na obrascu koji je štampan na srpskom jeziku, ćiriličkom pismu i koji je popunjen latiničkim pismom. Dalje, u izjašnjenju je navedeno da poreskom obvezniku nije izdato novo Uverenje na jeziku i pismu nacionalne manjine jer A.A. nije ni zahtevao da mu se izda novo Uverenje odnosno u telefonskom razgovoru je potvrdio da mu ne treba novo Uverenje, već uveravanje B.B. da će ubuduće, kada to bude zahtevao, dobiti Uverenje na jeziku i pismu nacionalne manjine.

3.19. Primenom pravila o teretu dokazivanja i analizom navoda iz pritužbe i izjašnjenja i dostavljenih priloga, Poverenik je utvrdio da je B.B. pružilo dovoljno dokaza da razlog zbog kojeg A.A. nije izdato Uverenje na kome je ime i prezime poreskog obveznika ispisano latiničnim pismom ne predstavlja uskraćivanje prava na korišćenje jezika i pisma nacionalnih manjina. Naime, A.A. prilikom predaje zahteva nije precizirao da je pripadnik nacionalne manjine, a kako je izjašnjenjem pojašnjeno, poreski službenik uvidom u internu bazu podataka nije raspolagao podacima o nacionalnoj pripadnosti poreskog obveznika. Naime, Poverenik konstatuje da se nacionalna pripadnost nekog lica ne može utvrditi proizvoljnim tumačenjem imena i prezimena već samo na osnovu slobodnog izjašnjavanja o nacionalnoj pripadnosti. S obzirom na sve navedeno, Poverenik je dao mišljenje da u konkretnom slučaju nisu povređene odredbe Zakona o zabrani diskriminacije.

4. MIŠLjENjE

U postupku po pritužbi A.A., protiv B.B., zbog diskriminacije na osnovu nacionalne pripadnosti i jezika kao ličnih svojstava, nisu povređene odredbe Zakona o zabrani diskriminacije.

5. PREPORUKA

Imajući u vidu da očuvanje identiteta nacionalnih manjina u velikoj meri zavisi od obezbeđenja poštovanja prava na ravnopravnu upotrebu maternjeg jezika i pisma, Poverenik za zaštitu ravnopravnosti u skladu sa članom 33. tačka 9. Zakona o zabrani diskriminacije, kojim je propisano da Poverenik preporučuje organima javne vlasti i drugim licima mere za ostvarivanje ravnopravnosti, upućuje preporuku mera B.B.:

5.1. Da preduzme potrebne mere i izradi obrazac zahteva koji će biti dostupan na jeziku i pismu nacionalih manjinjna, a koji su prema Statutu grada S. u službenoj upotrebi.

5.2. B.B.obavestiće Poverenika za zaštitu ravnopravnosti o merama koje su preduzete u cilju sprovođenja ove preporuke, u roku od 30 dana od dana prijema mišljenja.

Protiv ovog mišljenja nije dopuštena žalba niti bilo koje drugo pravno sredstvo, jer se njime ne odlučuje o pravima i obavezama pravnih subjekata.

[1] „Službeni glasnik RS“, br. 22/09 i 52/21

[2] „Službeni glasnik RS“, broj 22/09 i 52/21

[3] „Službeni glasnik RS“, br. 98/06, 115/21 i 16/22

[4] „Službeni glasnik RS“, br. 18/2016 i 95/2018 – autentično tumačenje i 2/2023 – odkuka US

[5] „Službeni glasnik RS“, br. 45/91, 5/91, 53/93, 67/93, 48/94, 101/05 -dr.zakon, 30/10, 47/18 i 48/18 -ispr.

[6] “Sl. list SRJ“, br. 11/02, „Sl. list SCG“, br. 1/03 – Ustavna povelja i „Sl. glasnik RS“, br. 72/09 – dr. zakon, 97/13 – odluka US i 47/18

[7] Statut AP Vojvodine („Službeni list AP Vojvodine“, broj 54/14) član 24.

[8] Statut grada Subotice(„Službeni list opštine Subotica“, broj 37/08), član 24

[9] dostupno na: https://data.stat.gov.rs/Home/Result/3104020102?languageCode=sr-Cyrl

[10] „Službeni glasnik RS”, broj 128/20

POVERENICA ZA ZAŠTITU RAVNOPRAVNOSTI

Brankica Janković

805-23 Pritužba zbog diskriminacije po osnovu nacionalne pripadnosti i jezika