br. 07-00-597/2023-02 datum: 25.12.2023. godine

PRIVREMENI ORGAN OPŠTINE LjUBOVIJA

Poštovani,

Povereniku za zaštitu ravopravnosti pritužbom se obratio A. A. koju je podneo u ime deteta B. B., protiv Vlade Republike Srbije, kojom traži zaštitu od diskriminacije. U pritužbi je istako da je Vlada Republike Srbije 29. novembra 2023. godine usvojila Zaključak  o isplati jednokratne novčane pomoći u iznosu od 10.000 dinara učenicima srednjih škola u javnoj i privatnoj svojini, koji su državljani Republike Srbije. Dalje je naveo da je njegova ćerka državljanka Republike Srbije i da ima prebivalište u Ljuboviji, ali da srednju školu pohađa u Srebrenici, gde putuje svaki dan s obzirom da žive u pograničnom delu zemlje koju veliki broj stanovnika svakodnevno prelazi zbog školovanja ili zaposlenja. Navodi da se u JU „Srednjoškolski centar Srebrenica“ obrazuje 60 učenika iz Ljubovije. Smatra da je njegova ćerka diskriminisana zato što se školuje u susednoj državi i da iz tog razloga ne može da ostvari pravo na jednokratnu novčanu pomoć u skladu sa Zaključkom Vlade Republike Srbije.

Imajući u vidu da je pritužba podneta protiv Vlade Republike Srbije, a da je Privremeni organ opštine Ljubovija doneo svoju odluku, br. 06 384/23-03 od 29. novembra 2023. godine u kojoj se, pozvao na odredbe člana 11. stav 4. Zakona o finansijskoj podršci porodici sa decom, kao i na Zaključak Vlade Republike Srbije  05 broj 401777/2023 od  29.11.2023. godine i tačke 3. i 36. Poslovnika o radu Privremenog organa opštine Ljubovija[1], Poverenik je izvršio uvid u Odluku o dodeli jednokratne novčane pomoći učenicima Srednja škole  „Vuk Karadžić“  Ljubovija, opština Ljubovija  koji su državljani Republike Srbije.

Uvidom u navedenu odluku utvrđeno je da se ovom odlukom utvrđuje pravo na isplatu jednokratne novčane pomoći u visini od 10.000 dinara učenicima Srednje škole „Vuk Karadžić“  Ljubovija, koji su državljani Republike Srbije.  Tačkom 2. Odluke je propisano da će sredstva iz tačke 1. ove odluke, Ministarstvo za brigu o porodici i demografiju preneti opštini Ljubovija koja će sredstva uplatiti na račun: – jednog od roditelja maloletnog, odnosno punoletnog učenika, – jednog od roditelja u slučajevima kada samostalno vrši roditeljsko pravo, – hranitelja u slučajevima kada je pravosnažnom odlukom organa starateljstva zasnovano hraniteljstvo deteta za koje se isplaćuje novčana pomoć, – punoletnog učenika ukoliko ga isti poseduje.  Tačkom 3. Odluke, propisano je da se obavezuje Srednja škola „Vuk Karadžić“ Ljubovija, da dostavi licima iz člana 2. obrazac za uplatu novčane pomoći koji je sastavni deo ove odluke, dok je tačkom 4. propisano da ova odluka stupa na snagu danom donošenja i da će se objaviti u “Službenom listu opštine Ljubovija“. Odluka je objavljena u Službenom listu opštine Ljubovija broj 25/23.Odluka je dostupna i na linku: https://www.ljubovija.rs/dokumenta/sluzbeniList/broj130.pdf.

Poverenik, koristi priliku da ukaže da je primera radi, Privremeni organ opštine Mali Zvornik, koja se takođe nalazi u pograničnom delu Republike Srbije, na osnovu istog Zaključka Vlade, doneo odluku na sednici održanoj 13. decembra, da će jednokratnu novčanu pomoć u iznosu od 10.000 dinara Opština Mali Zvornik isplatiti i učenicima iz Malog Zvornika koji pohađaju srednje škole u Republici Srpskoj. „Opštinska uprava opštine Mali Zvornik zadužena je da u budžetu za 2024. godinu planira neophodna sredstva za ovu namenu, a pomenuta Komisija da kontaktira sve podnosioce zahteva koji spadaju u ovu grupu korisnika, te da proveri i izvrši eventualno dopunu nedostajuće dokumentacije, radi blagovremenog utvrđivanja iznosa potrebnih budžetskih sredstava.“ Ova odluka je dostupna na linku: https://malizvornik.ls.gov.rs/novcanu-pomoc-dobice-i-srednjoskolci-iz-malog-zvornika-koji-nastavu-pohadjaju-u-republici-srpskoj/.

Imajući u vidu sve navedeno, Poverenik ukazuje na pojedine odredbe Ustava i zakona.

Ustav Republike Srbije[2] u članu 21. propisuje da su pred Ustavom i zakonom svi jednaki (stav 1), kao i da svako ima pravo na jednaku zakonsku zaštitu, bez diskriminacije (stav 2). U skladu sa stavom 3. ovog člana zabranjena je svaka diskriminacija, neposredna ili posredna, po bilo kom osnovu, a naročito po osnovu rase, pola, nacionalne pripadnosti, društvenog porekla, rođenja, veroispovesti, političkog ili drugog uverenja, imovnog stanja, kulture, jezika, starosti i psihičkog ili fizičkog invaliditeta, dok je stavom 4. propisano da se ne smatraju diskriminacijom posebne mere koje Republika Srbija može uvesti radi postizanja pune ravnopravnosti lica ili grupe lica koja su suštinski u nejednakom položaju sa ostalim građanima. Članom 69. Ustava je propisano da građani i porodice kojima je neophodna društvena pomoć radi savladavanja socijalnih i životnih teškoća i stvaranja uslova za zadovoljavanje osnovnih životnih potreba, imaju pravo na socijalnu zaštitu, čije se pružanje zasniva na načelima socijalne pravde, humanizma i poštovanja ljudskog dostojanstva. U skladu sa članom 97. Republika Srbija uređuje i obezbeđuje, između ostalog i sistem u oblastima zdravstva, socijalne zaštite, boračke i invalidske zaštite, brige o deci, obrazovanja, kulture i zaštite kulturnih dobara, sporta, javnog informisanja; sistem javnih službi, dok je članom 190. Ustava propisano da opština, preko svojih organa, u skladu sa zakonom se stara o zadovoljavanju potreba građana u oblasti prosvete, kulture, zdravstvene i socijalne zaštite, dečije zaštite, sporta i fizičke kulture, kao i da obavlja i druge poslove određene zakonom. Opština samostalno, u skladu sa zakonom, donosi svoj budžet i završni račun, urbanistički plan i program razvoja opštine, utvrđuje simbole opštine i njihovu upotrebu. Pored toga, istim članom je propisano da se opština stara o ostvarivanju, zaštiti i unapređenju ljudskih i manjinskih prava, kao i o javnom informisanju u opštini.

Ustavna zabrana diskriminacije bliže je razrađena Zakonom o zabrani diskriminacije[3] kojim je propisano da diskriminacija predstavlja svako neopravdano pravljenje razlike ili nejednako postupanje, odnosno propuštanje (isključivanje, ograničavanje ili davanje prvenstva), u odnosu na lica ili grupe kao i članove njihovih porodica, ili njima bliska lica, na otvoren ili prikriven način, a koji se zasniva na rasi, boji kože, precima, državljanstvu, nacionalnoj pripadnosti ili etničkom poreklu, jeziku, verskim ili političkim ubeđenjima, polu, rodu, rodnom identitetu, seksualnoj orijentaciji, polnim karakteristikama, nivoom prihoda, imovnom stanju, rođenju, genetskim osobenostima, zdravstvenom stanju, invaliditetu, bračnom i porodičnom statusu, osuđivanosti, starosnom dobu, izgledu, članstvu u političkim, sindikalnim i drugim organizacijama i drugim stvarnim, odnosno pretpostavljenim ličnim svojstvima u koje u skladu sa dosadašnjom praksom spada i prebivalište građana. Članom 22. ovog zakona je propisano da svako dete, odnosno maloletnik ima jednaka prava i zaštitu u porodici, društvu i državi, bez obzira na njegova ili lična svojstva roditelja, staratelja i članova porodice. Zabranjeno je diskriminisati dete, odnosno maloletnika prema zdravstvenom stanju, invaliditetu, seksualnoj orijentaciji, rodnom identitetu, polnim karakteristikama, etničkom poreklu, nacionalnoj pripadnosti, bračnom, odnosno vanbračnom rođenju, javno pozivanje na davanje prednosti deci jednog pola u odnosu na decu drugog pola, kao i pravljenje razlike prema zdravstvenom stanju, invaliditetu, seksualnoj orijentaciji, rodnom identitetu, polnim karakteristikama, etničkom poreklu, nacionalnoj pripadnosti, imovnom stanju, profesiji i drugim obeležjima društvenog položaja, aktivnostima, izraženom mišljenju ili uverenju detetovih roditelja, odnosno staratelja i članova porodice.

Zakon o lokalnoj samoupravi[4] u članu 20. stav 1. tačka 4. propisuje da se opština, preko svojih organa, u skladu s Ustavom i zakonom stara o zadovoljavanju potreba građana u oblasti prosvete (predškolsko vaspitanje i obrazovanje i osnovno i srednje obrazovanje i vaspitanje), naučnoistraživačke i inovacione delatnosti, kulture, zdravstvene i socijalne zaštite, dečije zaštite, sporta i fizičke kulture.

Zakon o finansijskoj podršci porodici sa decom^[5] u članu 11. propisuje da AP Vojvodina, opština, odnosno grad mogu, ako su obezbedili sredstva, da utvrde i druga prava, veći obim prava od prava utvrđenih ovim zakonom i povoljnije uslove za njihovo ostvarivanje.

Zakon o osnovama sistema obrazovanja i vaspitanja[6] u članu 3. propisuje da svako lice ima pravo na obrazovanje i vaspitanje, kao i da su državljani Republike Srbije jednaki u ostvarivanju prava na obrazovanje i vaspitanje.

Strategijom razvoja obrazovanja i vaspitanja u Republici Srbiji do 2030. godine[7] propisano je da je vizija razvoja obrazovanja je da obezbedi kvalitetno obrazovanje za postizanje punog potencijala stanovništva, a naročito svakog deteta i mlade osobe u Republici Srbiji, dok je misija obrazovanja je da se obezbedi obrazovanje visokog kvaliteta koje služi razvoju društva u celini.

Odredbama Zakona o zabrani diskriminacije propisana je nadležnost Poverenika za zaštitu ravnopravnosti. Jedna od osnovnih nadležnosti Poverenika jeste da prima i razmatra pritužbe zbog diskriminacije, daje mišljenja i preporuke u konkretnim slučajevima diskriminacije i izriče zakonom utvrđene mere.

U skladu sa članom 33. stav 1. tačka 9) Zakona o zabrani diskriminacije propisano je da je Poverenik ovlašćen da organima javne vlasti kao i drugim licima  upućuje preporuke mera za ostvarivanje ravnopravnosti i zaštite od diskriminacije .

S tim u vezi, sagledavajući specifičnu situaciju u kojoj su se našli učenici koji su državljani Republike Srbije koji žive u opštini Ljubovija i koji svaki dan dan putuju u srednju školu koja im je najbliža, a koja se nalazi u Republici Srpskoj, Poverenik, opštini Ljubovija, upućuje preporuku mera za ostvarivanje ravnopravnosti, kojom ovoj opštini preporučuje da:

– izmeni Odluku o dodeli jednokratne novčane pomoći od 29. novebra 2023. godine, br. 06 384/23-03  i da i ovoj deci prizna ista prava na jednokratnu novčanu pomoć kao i učenicima koji su državljani Republike Srbije, a koji pohađaju srednju školu u Opštini Ljubovija.

O upućenoj preporuci mera upoznat je podnosilac pritužbe.

Potrebno je da opština Ljubovija obavestiti Poverenika u roku od 30 dana od prijema preporuke mera za ostvarivanje ravnopravnosti.

Protiv ove preporuke mera za ostvarivanje ravnopravnosti, u skladu sa zakonom, nije dopuštena žalba niti bilo koje drugo pravno sredstvo.

[1] „Službeni list opštine Ljubovija br. 18/23 i 21/23

[2] „Službeni glasnik RS“, br. 98/06, 115/21, 16/22

[3] Zakon o zabrani diskriminacije, član 2.

[4] „Službeni glasnik RS”, br. 129/07, 83/14 – dr. zakon, 101/16 – dr. zakon, 47/18 i 111/21 – dr. zakon

[5] ”Službeniglasnik RS”, broj 113/17, 50/18, 46/21 – US, 51/21 – US, 66/21, 130/21, 43/23 – US i 62/23,

[6] „Službeni glasnik RS”, br. 88/17, 27/18 – dr. zakon, 10/19, 27/18 – dr. zakon, 6/20 i 129/21

[7] „Službeni glasnik RS”, broj 63/21

POVERENICA ZA ZAŠTITU RAVNOPRAVNOSTI

Brankica Janković

1244-23 Preporuka mera Opštini Ljubovija