br. 07-00-783/2025-02 datum: 18.11.2025. godine
GRAD NIŠ
Dragoslav Pavlović, gradonačelnik
18000 NIŠ
Nikole Pašića br. 24
Predmet: Preporuka mera za ostvarivanje ravnopravnosti i zaštite od diskriminacije
Poštovani gospodine Pavloviću,
U obraćanju građana Povereniku navedeno je da je Grad Niš 11. juna 2025. godine doneo Odluku o dodeli pomoći učenicima na teritoriji Grada Niša („Službeni list grada Niša“ br. 67/2025) o isplati novčane pomoći od 20.000 dinara roditeljima učenika osnovnih škola na teritoriji ovog grada. Međutim, kako je ukazano, deci koja pohađaju Osnovnu školu za decu sa smetnjama u razvoju „Škola plus“, pomoć nije ipslaćena. U obraćanju je navedeno da je Odluka doneta na osnovu Zakona o osnovama sistema obrazovanja i vaspitanja (član 190.), pri čemu nije uzet u obzir Ustav Republike Srbije i Zakon o zabrani diskriminacije, te da su favorizovana deca škola u državnoj svojini. Od Poverenika za zaštitu ravnopravnosti je zatraženo da ispita ovu odluku i da odgovorajuću preporuku.
Zakonom o zabrani diskriminacije propisano da akt diskriminacije označava svako neopravdano pravljenje razlike ili nejednako postupanje, odnosno propuštanje (isključivanje, ograničavanje ili davanje prvenstva), u odnosu na lica ili grupe kao i na članove njihovih porodica, ili njima bliska lica, na otvoren ili prikriven način, a koji se zasniva na rasi, boji kože, precima, državljanstvu, nacionalnoj pripadnosti ili etničkom poreklu, jeziku, verskim ili političkim ubeđenjima, polu, rodu, rodnom identitetu, seksualnoj orijentaciji, polnim karakteristikama, nivoom prihoda, imovnom stanju, rođenju, genetskim osobenostima, zdravstvenom stanju, invaliditetu, bračnom i porodičnom statusu, osuđivanosti, starosnom dobu, izgledu, članstvu u političkim, sindikalnim i drugim organizacijama i drugim stvarnim, odnosno pretpostavljenim ličnim svojstvima.[1]
Članom 19. stav 1. Zakona o zabrani diskriminacije propisano je da svako ima pravo na predškolsko, osnovno, srednje i visoko obrazovanje i stručno osposobljavanje pod jednakim uslovima, u skladu sa zakonom, dok je stavom 2. zabranjeno licu ili grupi lica na osnovu njihovog ličnog svojstva, otežati ili onemogućiti upis u vaspitno-obrazovnu ustanovu, ili isključiti ih iz ovih ustanova, otežati ili uskratiti mogućnost praćenja nastave i učešća u drugim vaspitnim, odnosno obrazovnim aktivnostima, razvrstavati učenike po ličnom svojstvu, zlostavljati ih i na drugi način neopravdano praviti razliku i nejednako postupati prema njima.
Stavom 3. ovog člana propisano je da je zabranjena diskriminacija vaspitnih i obrazovanih ustanova koje obavljaju delatnost u skladu sa zakonom i drugim propisom, kao i lica koja koriste ili su koristili usluge ovih ustanova u skladu sa zakonom.
Odlukom o dodeli pomoći učenicima na teritoriji Grada Niša[2] utvrđuje se pravo na dodelu pomoći učenicima osnovnih škola na teritoriji Grada Niša u neto iznosu od 20.000 dinara po učeniku za školsku 2025/2026. godinu. Navedena novčana sredstva isplaćuju se roditeljima, starateljima ili hraniteljima učenika, a obezbeđuju se u budžetu Grada Niša, na pozicijama Gradske uprave nadležne za poslove obrazovanja. Nadležna uprava prenosi sredstva na račun škola u iznosu navedenom u zahtevu škola, a prema broju upisanih učenika po službenoj evidenciji škola. Isplatu roditeljima, starateljima ili hraniteljima učenika obavlja škola. Za realizaciju ove odluke je nadležna Gradska uprava nadležna za poslove obrazovanja, Gradska uprava za poslove finansija i osnovne škole na teritoriji Grada Niša.
Odluka o dodeli pomoći učenicima na teritoriji Grada Niša doneta je na osnovu člana 37. stav 1. tačka 28. Statuta Grada Niša[3], koji propisuje da Skupština Grada, u skladu sa zakonom, obavlja i druge poslove utvrđene zakonom i ovim statutom.
Odredbama člana 190. Zakona o osnovama sistema obrazovanja i vaspitanja[4] propisano je da ustanova može učešćem jedinice lokalne samouprave ili od proširene delatnosti da obezbedi sredstva za viši kvalitet u oblasti predškolskog, osnovnog i srednjeg obrazovanja i vaspitanja. Sredstva iz stava 1. ovog člana, ustanova može obezbediti i sredstvima donatora ili sponzora, kao i dobrovoljnim učešćem roditelja dece i učenika, u skladu sa zakonom. Sredstva iz stava 1. ovog člana koriste se za poboljšanje uslova obrazovanja i vaspitanja u pogledu prostora, opreme i nastavnih sredstava, za ostvarivanje programa koji nisu osnovna delatnost ustanove, za ishranu i pomoć deci i učenicima.
Analizom Odluke o dodeli pomoći učenicima na teritoriji Grada Niša utvrđeno je da navedeni akt ne pravi razliku između učenika osnovnih škola u odnosu na to da li pohađaju osnovnu školu koja je osnovana sredstvima budžeta ili privatnim sredstvima. Član 190. Zakona o osnovama sistema obrazovanja i vaspitanja takođe ne pravi razliku između ove dve grupe učenika u zavisnosti od toga koju školu pohađaju. Član 190. propisuje mogućnost obezbeđivanja sredstava za viši kvalitet obrazovanja i, između ostalog, za ishranu i pomoć deci i učenicima, bez pravljenja razlike po osnivaču obrazovne ustanove i bez pravljenja razlike da li obrazovnu ustanovu pohađaju deca sa ili bez invaliditeta.
Uzimajući u obzir odredbe Odluke o dodeli pomoći učenicima na teritoriji Grada Niša, kao i odredbe člana 19. Zakona o zabrani diskriminacije kojim se proklamuje pravo na obrazovanje pod jednakim uslovima, kao i zabrana diskriminacije vaspitnih i obrazovanih ustanova koje obavljaju delatnost u skladu sa zakonom i drugim propisom, kao i lica koja koriste ili su koristili usluge ovih ustanova u skladu sa zakonom, Poverenik za zaštitu ravnopravnosti preporučuje Gradu Nišu da odluku primeni i na decu koja pohađaju Osnovnu školu za decu sa smetnjama u razvoju „Škola plus“, Niš.
Grad Niš obavestiće Poverenika za zaštitu ravnopravnosti o preduzetim merama u cilju sprovođenja ove preporuke, u roku od 30 dana od dana prijema ove preporuke.
Protiv ove preporuke mera za ostvarivanje ravnopravnosti, u skladu sa zakonom, nije dopuštena žalba niti bilo koje drugo pravno sredstvo.
[1] Zakon o zabrani diskriminacije („Službeni glasnik RS”, br. 22/09 i 52/21), čl. 2.
[2] „Službeni list grada Niša”, br. 67/25
[3] „Službeni list grada Niša”, br. 88/08, 143/2016 i 18/19
[4] „Službeni glasnik RS”, br. 8/17, 27/18 – dr. zakon, 10/19, 27/18 – dr. zakon, 6/20, 129/21, 92/23 i 19/25
POVERENICA ZA ZAŠTITU RAVNOPRAVNOSTI
Brankica Janković
1103-25 Preporuka mera gradu Nišu 
