del. br. 404/2011 datum: 5. 4. 2011.

Postupajući u okviru zakonom propisane nadležnosti da prima i razmatra pritužbe zbog povreda odredaba Zakona o zabrani diskriminacije, daje mišljenja i preporuke i izriče zakonom utvrđenje mere (čl. 33. st. 1. t. 1. Zakona o zabrani diskriminacije „Službeni glasnik RS” br. 22/2009), povodom pritužbe Ženskog fudbalskog kluba K. iz K., Poverenica za zaštitu ravnopravnosti daje

MIŠLjENjE

Odlukom Komisije za žalbe Fudbalskog saveza Srbije br. 24-109/3 od 26. avgusta 2010. godine o stavljanju van snage odluke Arbitražne komisije ženskog fudbala FSS br. 20-85/2 od 17. juna 2010. godine kojom je bilo utvrđeno pravo ŽFK K. na isplatu naknade troškova uloženih u razvoj igračice A. A., izvršen je akt diskriminacije na osnovu ličnog svojstva – pola, tako što je neopravdano napravljena razlika između igrača i igračica fudbala.

Poverenica za zaštitu ravnopravnosti, saglasno članu 33. stav 1. tačka 1. i članu 39. stav 2. Zakona o zabrani diskriminacije, daje Fudbalskom savezu Srbije

PREPORUKU

1. Fudbalski savez Srbije će preduzeti sve neophodne mere da se uklone posledice odluke Komisije za žalbe Fudbalskog saveza Srbije br. 24-109/3 od 26. avgusta 2010. godine, i to tako što će:

a) staviti van snage ovu odluku ukoliko za to postoje uslovi u skladu sa opštim aktima FSS, ili
b) Fudbalski savez Srbije nadoknaditi troškove ŽFK K. u skladu sa odlukom Arbitražne komisije ženskog fudbala FSS br. 20-85/2 od 17. juna 2010. godine, ili
v) na drugi prikladan način obezbediti otklanjanje posledica diskriminatorne odluke.

2. Fudbalski savez Srbije će preduzeti sve neophodne mere da nadležni organi FSS ubuduće primenjuju opšta akta FSS na muške i ženske fudbalske klubove, odnosno na igrače i igračice, bez diskriminacije.

3. Fudbalski savez Srbije će se starati da prilikom donošenja, izmene, tumačenja i primene opštih akata FSS postupa u skladu sa načelom jednakosti, kao i da u svom delovanju promoviše i razvija nediskriminatornu praksu.

4. Fudbalski savez Srbije će obavestiti Poverenicu za zaštitu ravnopravnosti o preduzetim radnjama u roku od 30 dana od dana prijema mišljenja sa preporukom.

O b r a z l o ž e nj e

Pritužbom protiv odluke Komisije za žalbe Fudbalskog saveza Srbije br. 24-109/3 od 26. avgusta 2010. godine, poverenici za zaštitu ravnopravnosti obratio se M. M., … Ženskog fudbalskog kluba K. u kojoj je naveo da su postupanjem organa Fudbalskog saveza Srbije igračice ŽFK K., kao i igračice ostalih ženskih fudbalskih klubova diskriminisane, i to tako što se ženskim fudbalskim klubovima ne priznaje pravo na isplatu naknade troškova uloženih u razvoj igračica, dok se ta naknada priznaje muškim fudbalskim klubovima. U prilog iznetih tvrdnji dostavio je odluku br. 24-1309/3 od 26. avgusta 2010. godine Komisije za žalbe, kojom je stavljena van snage prvostepena odluka Arbitražne komisije ženskog fudbala FSS br. 20-85/2 od 17. juna 2010. godine. Prvostepenom odlukom Arbitražne komisije usvojen je zahtev podnosioca pritužbe za isplatu naknade troškova uloženih u razvoj igračice A. A., koja je u letnjem prelaznom roku 2009/2010 godine prešla iz ŽFK K. u klub Prve fudbalske lige za žene ŽFK S. iz S. Komisija za žalbe se u odluci pozvala na zvanično tumačenje Komisije za pravna pitanja br. 19-1856/1, u kojem je navedeno da Prva i Druga fudbalska liga za žene jesu nacionalna takmičenja, ali da se odredbe važećih Pravilnika o statusu igrača i Pravilnika o naknadi troškova uloženih u razvoj igrača isključivo primenjuju na igrače Super i Prve lige, a ne i na igračice ženskog fudbala.

Podnosilac pritužbe je predočio da po ovom pitanju već postoji tumačenje Komisije za pravna pitanja od 11. marta 2010. godine, doneto na zahtev Arbitražne komisije u prvostepenom postupku u odluci br. 19-104/2 – „Druga liga za žene FSS je nacionalna liga i za tu ligu primenjuje se član 27. Pravilnika o statusu igrača FSS i član 3. Pravilnika o načinu utvrđivanja naknade troškova uloženih u razvoj igrača, u svemu kao za Super i Prvu ligu Srbije.”

Međutim, i pored navedene odluke Komisije za pravna pitanja (koja je objavljena u „Službenom listu Fudbal”), Komisija za žalbe se povodom ovog slučaja obratila Komisiji za pravna pitanja i tražila da se izjasni da li se na igračice ženskih fudbalskih klubova Prve i Druge ženske lige primenjuju odredbe člana 27. Pravilnika o statusu igrača i članova 3. i 8. Pravilnika o utvrđivanju naknade troškova uloženih u igrače. Komisija za pravna pitanja je dostavila tumačenje i ukazala Komisiji za žalbe da su Prva i Druga fudbalska liga za žene nacionalna takmičenja, ali da se odredbe važećih Pravilnika o statusu igrača i Pravilnika o načinu utvrđivanja naknade troškova uloženih u razvoj igrača isključivo primenjuju na igrače Super i Prve lige, a ne i na igračice ženskog fudbala. Podnosilac pritužbe se nakon stavljanja van snage prvostepene odluke obratio i svim ostalim organima FSS, a jedini odgovor je dobio od Komisije za pravna pitanja, i to da nema mesta podizanju zahteva za zaštitu Pravilnika, kao pravnog leka.

S obzirom na izneto, podnosilac pritužbe smatra da je Fudbalski savez Srbije, odnosno njegovi organi, svojim odlukama doveo u neravnopravan položaj igračice ženskih fudbalskih klubova u odnosu na igrače muških fudbalskih klubova, uprkos činjenici da su svi registrovani klubovi, i muški i ženski, članovi jedinstvenog Saveza, deklarativno izjednačeni u pravima i obavezama.

Uz pritužbu, dostavljene su odluke organa Fudbalskog saveza Srbije, kao i podneti zahtevi i žalbe podnosioca pritužbe.

Poverenica za zaštitu ravnopravnosti sprovela je postupak u cilju utvrđivanja pravno relevantnih činjenica i okolnosti. U postupku je pribavljeno izjašnjenje Fudbalskog saveza Srbije br. 05-316/2 od 24. februara 2011. godine, u kome je navedeno sledeće:

– da ženski fudbal u svim fudbalskim savezima zemalja regiona i bližeg okruženja, kao i kod nas, ima apsolutni status amaterskog fudbala, odnosno igračice ženskog fudbala imaju status igračica amaterki, pa shodno tome nema mogućnosti ostvarivanja prava na naknadu troškova uloženih u razvoj igračica. Ovo iz razloga što je kvalitet ženskog fudbala, organizovanost, rad u klubovima, kao i infrastruktura još uvek daleko od uslova potrebnih da bi mogao da se dostigne bar minimum nivoa koji zahteva profesionalno bavljenje fudbalskim sportom,
– da Fudbalski savez Srbije finansijski podržava ženski fudbal i to tako što je izvršio uplate novčanih sredstava ženskim fudbalskim klubovima, kako u tekućoj, tako i u prethodnoj sezoni. Bez navedene finansijske pomoći većina ženskih klubova bi se ugasila,
– da je u Fudbalskom savezu Srbije u toku rad na izradi novih propisa FSS, između ostalog i Pravilnika o registraciji, statusu i transferu igrača koji će regulisati i pitanje prava na troškove uloženih u razvoj igrača. U postupku javne rasprave, koja je okončana 31. januara 2011. godine, svi zainteresovani su mogli dostaviti svoje sugestije i predloge, uključujući i ženske fudbalske klubove,
– da nema neopravdane pravljenja razlike i neravnopravnosti između igračica ženskog fudbala u odnosu na igrače u muškim fudbalskim klubovima.

Uz izjašnjenje na pritužbu Fudbalski savez Srbije nije dostavio nijedan dokaz iz koga bi se moglo utvrditi postojanje razlike između igrača i igračica u pogledu njihovog statusa amatera/amaterki ili profesionalnih sportista /sportistkinja. Zbog toga je tvrđenje da zbog statusa igračica amaterki „nema mogućnosti ostvarivanja prava na naknadu troškova uloženih u razvoj igračica”, ostalo na nivou puke konstatacije.

Akt diskriminacije označava svako neopravdano pravljenje razlike ili nejednako postupanje, odnosno propuštanje (isključivanje, ograničavanje ili davanje prvenstva), u odnosu na lica ili grupe kao i na članove njihovih porodica, ili njima bliska lica, na otvoren ili prikriven način, a koji se zasniva na nekom stvarnom ili pretpostavljenom ličnom svojstvu. Neposredna diskriminacija postoji ako se lice ili grupa lica, zbog njegovog odnosno njihovog ličnog svojstva u istoj ili sličnoj situaciji, bilo kojim aktom, radnjom ili propuštanjem, stavljaju ili su stavljeni u nepovoljniji položaj, ili bi mogli biti stavljeni u nepovoljniji položaj , dok diskriminacija na osnovu pola postoji ako se postupa protivno načelu ravnopravnosti polova, odnosno načelu poštovanja jednakih prava i sloboda žena i muškaraca u političkom, ekonomskom, kulturnom i drugom aspektu javnog, profesionalnog, privatnog i porodičnog života .

Poverenica za zaštitu ravnopravnosti je nakon sprovedenog postupka utvrdila da je Fudbalski savez Srbije jedinstven, odnosno da su članovi Fudbalskog saveza Srbije i muški i ženski fudbalski klubovi, pa se propisi Fudbalskog saveza Srbije ne mogu selektivno primenjivati, tako što će se određene odredbe primenjivati samo u odnosu na igrače u muškim fudbalskim klubovima, a ne i na igračice u ženskim fudbalskim klubovima.

Odredbom člana 3. Pravilnika o načinu utvrđivanja naknade troškova uloženih u razvoj igrača propisano je da pravo na naknadu troškova uloženih u razvoj igrača imaju klubovi svih stepena takmičenja prilikom prelaska njihovih igrača u klubove Super i Prve lige za igrače do 23 godine života, a za ulaganje u njihov razvoj u periodu od 12-21 godine života. Saglasno tome, Komisije za pravna pitanja u svojoj odluci br. 19-104/2, sagledavajući faktičko stanje u ženskom fudbalu, pravilno je konstatovala da je Druga liga za žene FSS nacionalna liga i za tu ligu primenjuje se član 27. Pravilnika o statusu igrača FSS i član 3. Pravilnika o načinu utvrđivanja naknade troškova uloženih u razvoj igrača, u svemu kao za Super i Prvu ligu Srbije.”

Stavovi izraženi u kasnijim odlukama Komisije za žalbe, odnosno Komisije za pravna pitanja koji se odnose na neprimenjivost opšteg akta Fudbalskog saveza Srbije na igračice fudbala nisu prihvatljivi jer su suprotni navedenim odredbama Zakona o zabrani diskriminacije, kao i Zakona o sportu i Pravilnika o načinu utvrđivanja naknade troškova uloženih u razvoj igrača. Takođe, nepostojanje posebnog pravilnika za igračice ne oslobađa Fudbalski savez Srbije obaveze da pravilno primeni odredbe postojećih pravilnika, što u konkretnom slučaju znači da se pravilnici moraju primenjivati i na igračice fudbala.

Poverenica za zaštitu ravnopravnosti je stava da najava donošenja posebnog pravilnika kojim bi se regulisao položaj igračica fudbala nije sama po sebi nedopuštena, ali da ukoliko novi opšti akti budu uredili položaj igrača i igračica fudbala na različit način, Fudbalski savez Srbije mora da vodi računa da svaka nejednakost zasnovana na ličnom svojstvu mora da bude opravdana zakonitim ciljem, kao i da sredstva za postizanje tog cilja moraju da budu primerena i nužna . Imajući u vidu popularnost fudbala i značaj koji Fudbalski savez Srbije ima u našem društvu, Poverenica upućuje i preporuku da FSS ubuduće vodi računa da prilikom donošenja, izmene, tumačenja i primene opštih akata FSS postupa u skladu sa načelom jednakosti, kao i da u svom delovanju promoviše nediskriminativnu praksu.

Ceneći utvrđene činjenice i pravne propise, Poverenica za zaštitu ravnopravnosti saglasno članu 33. stav 1. tačka 9. Zakona o zabrani diskriminacije, daje mišljenje da je odlukom Komisije za žalbe Fudbalskog saveza Srbije br. 24-109/3 od 26. avgusta 2010. godine izvršen akt diskriminacije na osnovu ličnog svojstva – pola, jer su organi Fudbalskog saveza Srbije donetim odlukama neopravdano stavili u nepovoljniji položaj igračice ženskih fudbalskih klubova u odnosu na igrače muških fudbalskih klubova.

POVERENICA ZA ZAŠTITU RAVNOPRAVNOSTI

dr Nevena Petrušić

Pritužba protiv Fudbalskog saveza Srbije zbog diskriminacije ženskih fudbalskih klubova u vezi sa ostvarivanjem prava na isplatu naknade troškova uloženih u razvoj igračica