del. br. 1417/2011 datum: 29. 10. 2011.

Postupajući u okviru zakonom propisane nadležnosti da prima i razmatra pritužbe zbog povreda odredaba Zakona o zabrani diskriminacije, daje mišljenja i preporuke i izriče zakonom utvrđene mere (član 33. stav 1. tačka 1. Zakona o zabrani diskriminacije „Službeni glasnik RS”, br. 22/2009), povodom pritužbe Nacionalnog saveta bošnjačke nacionalne manjine iz Novog Pazara, Poverenica za zaštitu ravnopravnosti daje

MIŠLjENjE

U postupku koji je sproveden po pritužbi Nacionalnog saveta bošnjačke nacionalne manjine iz Novog Pazara protiv opštine Tutin, povodom onemogućavanja ostvarivanja ravnopravne upotrebe jezika i pisma bošnjačke nacionalne manjine na teritoriji opštine Tutin, nije utvrđeno da je opština Tutin propustila da preduzme mere iz svoje nadležnosti u oblasti uvođenja i primene službene upotrebe bosanskog jezika i latiničnog pisma, pa se postupanje nadležnih organa opštine Tutin ne može kvalifikovati kao diskriminatorno prema pripadnicama i pripadnicima bošnjačke nacionalne manjine.

O b r a z l o ž e nj e

Poverenici za zaštitu ravnopravnosti obratio se pritužbom 29. jula 2011. godine E. Dž, … izvršnog odbora Nacionalnog saveta bošnjačke nacionalne manjine iz Novog Pazara, koja je izjavljena protiv opštine Tutin i predsednika B. G. U pritužbi je navedeno da je Statutom opštine Tutin propisano da su u službenoj upotrebi ravnopravno srpski i bosanski jezik i ćirilično i latinično pismo, kao i da je Nacionalni savet bošnjačke nacionalne manjine 3. oktobra 2009. godine usvojio Odluku o utvrđivanju tradicionalnih naziva jedinica lokalne samouprave, naseljenih mjesta i drugih geografskih naziva na bosanskom jeziku na području Novog Pazara, Tutina, Sjenice i Prijepolja, koja je objavljena u „Službenom glasniku RS”, br. 5/2010 od 5. februara 2010. godine. Ističe se da organi jedinice lokalne samouprave nisu preduzeli ni jednu radnju kojom bi se obezbedila ravnopravnost bosanskog jezika u službenoj upotrebi. Navodi se, takođe, da opština Tutin ne ispunjava svoje zakonske obaveze u pogledu izdvajanja budžetskih sredstava za finansiranje rada Nacionalnog saveta bošnjačke nacionalne manjine, čime su onemogućili njegovo funkcionisanje i prekršili čl. 114. i 115. Zakona o nacionalnim savetima nacionalnih manjina.

Uz pritužbu su dostavljeni sledeći dokazi: zahtev Nacionalnog saveta bošnjačke nacionalne manjine upućen predsedniku opštine Tutin za isticanje naziva jedinica lokalne samouprave, naseljenih mesta i drugih geografskih naziva na bosanskom jeziku od 1. marta 2010. godine, zahtev od 4. februara 2011. godine, Odluka o utvrđivanju tradicionalnih naziva jedinica lokalne samouprave, naseljenih mesta i drugih geografskih naziva na bosanskom jeziku na području Novog Pazara, Tutina, Sjenice i Prijepolja od 3. oktobra 2009. godine.

Poverenica za zaštitu ravnopravnosti sprovela je postupak u cilju utvrđivanja pravno relevantnih činjenica i okolnosti, u skladu sa čl. 35. stav 4. i 37. stav 2. Zakona o zabrani diskriminacije, pa je u toku postupka pribavljeno izjašnjenje predsednika opštine Tutin, u kojem je navedeno sledeće:

– da je pritužba u celosti neosnovana, s obzirom da je opština Tutin i njeni organi preduzela i preduzima sve radnje u cilju obezbeđenja ravnopravnosti bosanskog jezika i njegove primene u službenoj upotrebi,
– da su svi nazivi na tablama, kako na zgradi lokalne samouprave, tako i na zgradama njenih ustanova ispisani dvojezično, odnosno na bosanskom i srpskom jeziku i na latiničnom i ćiriličnom pismu,
– da je postupak oko utvrđivanja naziva ulica završen i nazivi ulica su vidno istaknuti na tablama, dok postupak utvrđivanja naziva naseljenih mesta je delimično okončan u tom smislu što su utvrđeni nazivi naseljenih mesta, a nazivi nisu istaknuti usled nedostatka novčanih sredstava. Takođe je istaknuto da lokalna televizija, čiji je osnivač Skupština opštine Tutin svoj program emituje na bosanskom jeziku,
– da je neosnovana pritužba u delu koji se tiče kršenja zakonskih odredbi zbog neuvođenja bosanskog jezika u službenu upotrebu u državnim organima i drugim državnim institucijama, jer državni organi nisu pod ingerencijama lokalnih samouprava, pa iz tog razloga lokalna samouprava ne može snositi negativne konsekvence,
– da je opština Tutin tokom 2004. godine Nacionalnom bošnjačkom veću ustupila dva radnika, A. P. i N. S., koji rade za potrebe Nacionalnog veća, a plate primaju u opštinskoj upravi opštine Tutin – što na godišnjem nivou iznosi 1.468.059,00 dinara, računajući isplate za oba radnika,
– da je opština Tutin Nacionalnom bošnjačkom veću ustupila auto marke „Audi A-8″ uz minimalnu nadoknadu koja ni do danas nije isplaćena,
– da opština Tutin povremeno i po zahtevima Nacionalnog bošnjačkog veća finansira i pomaže razne kulturne manifestacije od kojih je zadnji put finansirala manifestaciju SBONI 2011. godine i isplatila iznos od 250.000,00. dinara,
– da je zbog svega navedenog pritužba u celosti neosnovana, pa predlaže da se ista odbije kao neosnovana iz razloga što ni jednom radnjom, kako opština Tutin, tako i njen predsednik nisu prekršili odredbe zakona.

Poverenica za zaštitu ravnopravnosti najpre konstatuje da Ustav Republike Srbije („Sl. glasnik RS”, br. 98/2006) u članu 21. propisuje da su pred Ustavom i zakonom svi jednaki i da je zabranjen svaki oblik diskriminacije po bilo kom osnovu. U članu 76. Ustava pripadnicima i pripadnicama nacionalnih manjina zajamčena je ravnopravnost pred zakonom i jednaka zakonska zaštita i zabranjena je bilo kakva diskriminacija zbog pripadnosti nacionalnoj manjini. Odredbom člana 79. Ustava je, između ostalog, predviđeno da nacionalne manjine u skladu sa zakonom imaju pravo na korišćenje svog jezika i pisma, da u sredinama gde čine značajnu populaciju, državni organi, organizacije kojima su poverena javna ovlašćenja, organi autonomnih pokrajina i jedinica lokalne samouprave vode postupak i na njihovom jeziku, da u sredinama gde čine značajnu populaciju, tradicionalni lokalni nazivi, imena ulica, naselja i topografske oznake budu ispisani i na njihovom jeziku.

Odredbom člana 11. stav 2. Zakona o zaštiti prava i sloboda nacionalnih manjina („Sl. list SRJ”, br. 11/2002) propisano je da će jedinice lokalne samouprave obavezno uvesti u ravnopravnu službenu upotrebu jezik i pismo nacionalne manjine ukoliko procenat pripadnika te nacionalne manjine u ukupnom broju stanovnika na njenoj teritoriji dostiže 15% prema rezultatima poslednjeg popisa stanovništva. Slična odredba predviđena je i članom 11. stav 2. Zakona o službenoj upotrebi jezika i pisma („Sl. glasnik RS”, br. 45/91, 53/93, 67/93, 48/94, 101/05 i 30/2010) prema kojoj su jedinice lokalne samouprave u obavezi da svojim statutom uvedu u ravnopravnu službenu upotrebu jezik i pismo nacionalne manjine ukoliko procenat pripadnika te nacionalne manjine u ukupnom broju stanovnika na njenoj teritoriji dostiže 15% prema rezultatima poslednjeg popisa stanovništva. Stavom 4. navedenog člana predviđeno je da na teritorijama iz stava 2. ovog člana, imena organa koji vrše javna ovlašćenja, nazivi jedinica lokalne samouprave, naseljenih mesta, trgova i ulica i drugi toponimi ispisuju se i na jeziku dotične nacionalne manjine, prema njenoj tradiciji i pravopisu.

Odredbom člana 20. tačka 33. Zakona o lokalnoj samoupravi („Sl. glasnik RS”, br. 129/2007) propisano je da opština, preko svojih organa, u skladu s Ustavom i zakonom utvrđuje jezike i pisma nacionalnih manjina koji su u službenoj upotrebi na teritoriji opštine. Pored toga, prema odredbi člana 20. tačka 32. Zakona o lokalnoj samoupravi opština je dužna da se stara o ostvarivanju, zaštiti i unapređenju ljudskih prava, kako individualnih tako i kolektivnih prava nacionalnih manjina.

S obzirom na činjenice i okolnosti konkretnog slučaja, za njegovo razmatranje relevantna je odredba člana 6. Zakona o zabrani diskriminacije, kojom je definisana neposredna diskriminacija tako što je propisano da je ona izvršena ako se lice ili grupa lica, zbog njegovog odnosno njihovog ličnog svojstva u istoj ili sličnoj situaciji, bilo kojim aktom, radnjom ili propuštanjem, stavljaju ili su stavljeni u nepovoljniji položaj, ili bi mogli biti stavljeni u nepovoljniji položaj. Takođe, relevantna je i odredba člana 24. Zakona o zabrani diskriminacije, kojom je zabranjena diskriminacija nacionalnih manjina i njihovih pripadnika na osnovu nacionalne pripadnosti, etničkog porekla, verskih uverenja i jezika.

Uvidom u Statuta opštine Tutin br. 011-8/08-IV od 19. septembra 2008. godine, utvrđeno je da je članom 6. Statuta propisano da su na teritoriji opštine Tutin u ravnopravnoj upotrebi srpski jezik i ćirilično pismo i bosanski jezik i latinično pismo, na način utvrđen Ustavom, zakonom i statutom opštine, odakle proizlazi da je opština Tutin ispunila svoju zakonsku dužnost uvođenja u ravnopravnu službenu upotrebu jezik i pismo bošnjačke nacionalne manjine.

Poverenica za zaštitu ravnopravnosti je tokom postupka, radi pravilnog i potpunog utvrđenja činjeničnog stanja, shodno članu 37. stav 1. Zakona o zabrani diskriminacije, od Nacionalnog saveta bošnjačke nacionalne manjine zatražila dopunu pritužbe i dostavljanje dokaza za navode da imena organa koji vrše javna ovlašćenja, nazivi jedinica lokalne samouprave, naseljenih mesta, trgova i ulica i drugih toponima na teritoriji opštine Tutin nisu ispisani/istaknuti i na bosanskom jeziku.

Nacionalni savet bošnjačke nacionalne manjine nije dostavio ove dokaze u ostavljenom roku. Zbog toga je ostalo neutvrđeno da li su nazivi jedinica lokalne samouprave, imena organa koji vrši javna ovlašćenja, nazivi naseljenih mesta, trgova i ulica i drugih toponima na teritoriji opštine Tutin ispisani/istaknuti i na bosanskom jeziku. U svetlu ovih okolnosti, imajući u vidu član 35. stav 2. Zakona o zabrani diskriminacije, kojim je propisano da se uz pritužbu dostavljaju i dokazi o pretrpljenom aktu diskriminacije, ne može se utvrditi da su pripadnici i pripadnice bošnjačke nacionalne manjine diskriminisani u oblasti ostvarivanja prava na upotrebu svog jezika i pisma.

Ceneći utvrđene činjenice i pravne propise, Poverenica za zaštitu ravnopravnosti, saglasno članu 33. stav 1. tačke 1. i 9. Zakona o zabrani diskriminacije, dala je mišljenje da nije utvrđeno da je opština Tutin diskriminatorno postupila prema pripadnicima i pripadnicama bošnjačke nacionalne manjine.

POVERENICA ZA ZAŠTITU RAVNOPRAVNOSTI

dr Nevena Petrušić

Pritužba E. Dž. protiv opštine Tutin povodom službene upotrebe bosanskog jezika i latiničnog pisma