del. br. 1291/2011 datum: 29. 10. 2011.

Postupajući u okviru zakonom propisane nadležnosti da prima i razmatra pritužbe zbog povreda odredaba Zakona o zabrani diskriminacije, daje mišljenja i preporuke i izriče zakonom utvrđene mere (član 33. stav 1. tačka 1. Zakona o zabrani diskriminacije „Službeni glasnik RS”, br. 22/2009), povodom pritužbe Nacionalnog saveta bošnjačke nacionalne manjine iz Novog Pazara, Poverenica za zaštitu ravnopravnosti daje

MIŠLjENjE

Opština Priboj nije preduzela mere iz svoje nadležnosti kako bi se u službenu upotrebu uveo bosanski jezik i latinično pismo, ravnopravno sa srpskim jezikom i ćiriličnim pismom, iako prema rezultatima poslednjeg popisa stanovništva na teritoriji opštine Priboj žive više od 15 % bošnjačke nacionalne manjine, čime je izvršena diskriminacija na osnovu nacionalne pripadnosti, zabranjena članom 24. Zakona o zabrani diskriminacije.
Poverenica za zaštitu ravnopravnosti, saglasno čl. 33. stav 1. tačka 1. i 39. stav 2. Zakona o zabrani diskriminacije, daje opštini Priboj

PREPORUKU

1. Opština Priboj će, bez odlaganja, preduzeti sve neophodne mere kako bi se u službenu upotrebu, pored srpskog jezika i ćiriličnog pisma, uveo bosanski jezik i latinično pismo.

2. Opština Priboj će obavestiti Poverenicu za zaštitu ravnopravnosti, u roku od 30 dana od dana prijema mišljenja sa preporukom, o preduzetim merama u cilju postupanja po preporuci.

O b r a z l o ž e nj e

Poverenici za zaštitu ravnopravnosti obratio se pritužbom 29. jula 2011. godine E. Dž. … izvršnog odbora Nacionalnog saveta bošnjačke nacionalne manjine. U pritužbi je naveo da u opštini Priboj bosanski jezik nije uveden u zvaničnu službenu upotrebu, iako postoje uslovi propisani zakonom kao i obaveza jedinice lokalne samouprave, zbog čega opština Priboj i predsednik opštine L. R. vrše težak oblik diskriminacije bošnjačke nacionalne manjine. U pritužbi je istaknuto da je prema rezultatima popisa stanovništva od 2002. godine, statutima jedinica lokalnih samouprava u Novom Pazaru, Tutinu, Sjenici i Prijepolju propisano da je u službenoj upotrebi ravnopravno srpski i bosanski jezik i ćirilično i latinično pismo, ali ne i u opštini Priboj. Navodi i da opština Priboj ne ispunjava svoje zakonske obaveze u pogledu izdvajanja budžetskih sredstava za finansiranje rada Nacionalnog saveta bošnjačke nacionalne manjine, čime su onemogućili njegovo funkcionisanje i prekršili čl. 114. i 115. Zakona o nacionalnim savetima nacionalnih manjina. U pritužbi je, takođe, navedeno da je Nacionalno veće bošnjačke nacionalne manjine više puta zahtevalo od opštine Priboj da izvrši izmene i dopune Statuta, kao i da predvidi sredstva za finansiranje rada Nacionalnog saveta bošnjačke nacionalne manjine, ali da opština na ove zahteve nije odgovorila.

Uz pritužbu su dostavljeni sledeći dokazi: zahtevi predsedniku opštine Priboj od 5. januara 2005. godine, 10. februara 2010. godine i 4. februara 2011. godine, preporuka Zaštitnika građana 16-1566/09 od 31.3.2010. godine kojom je utvrđena povreda Ustavom zajemčenog prava nacionalnih manjina u radu Opštinske uprave opštine Priboj i data preporuka u cilju ostvarivanja prava bošnjačke nacionalne manjine na službenu upotrebu jezika i pisma na teritoriji opštine.

Poverenica za zaštitu ravnopravnosti sprovela je postupak u cilju utvrđivanja pravno relevantnih činjenica i okolnosti, u skladu sa čl. 35. stav 4. i 37. stav 2. Zakona o zabrani diskriminacije, pa je u toku postupka zatraženo izjašnjenje L. R., predsednika opštine Priboj, ali izjašnjenje na pritužbu nije dostavljeno u ostavljenom roku.

Poverenica za zaštitu ravnopravnosti najpre konstatuje da Ustav Republike Srbije („Sl. glasnik RS”, br. 98/2006) u članu 21. propisuje da su pred Ustavom i zakonom svi jednaki i da je zabranjen svaki oblik diskriminacije po bilo kom osnovu. U čl. 76. Ustava pripadnicima/pripadnicama nacionalnih manjina zajamčena je ravnopravnost pred zakonom i jednaka zakonska zaštita i zabranjena je bilo kakva diskriminacija zbog pripadnosti nacionalnoj manjini. Odredbom čl. 79. Ustava je, između ostalog, predviđeno da nacionalne manjine u skladu sa zakonom imaju pravo na korišćenje svog jezika i pisma, da u sredinama gde čine značajnu populaciju, državni organi, organizacije kojima su poverena javna ovlašćenja, organi autonomnih pokrajina i jedinica lokalne samouprave vode postupak i na njihovom jeziku, da u sredinama gde čine značajnu populaciju, tradicionalni lokalni nazivi, imena ulica, naselja i topografske oznake budu ispisani i na njihovom jeziku.

Član 4. Okvirne konvencije za zaštitu nacionalnih manjina (Zakon o potvrđivanju Okvirne konvencije za zaštitu nacionalnih manjina „Službeni list SRJ – Međunarodni ugovori”, br. 6/98), propisuje obavezu države da pripadnicima nacionalnih manjina garantuje ravnopravnost pred zakonom i jednaku zakonsku zaštitu i zabranjuje bilo kakvu diskriminacija na osnovu pripadnosti nacionalnoj manjini, dok čl. 10 propisuje obavezu države da prizna pravo svakog pripadnika nacionalne manjine na korišćenje, slobodno i bez ometanja, svakog manjinskog jezika privatno i javno, usmeno ili pismeno.

Zakonom o ratifikaciji Evropske povelje o regionalnim ili manjinskim jezicima („Sl. list SCG – Međunarodni ugovori”, br. 18/2005), Republika Srbija se obavezala da među deset manjinskih jezika štiti i bosanski jezik.

Zaštita prava nacionalnih manjina ustanovljena je Zakonom o zaštiti prava i sloboda nacionalnih manjina („Sl. list SRJ”, br. 11/2002). Odredbom člana 11. stav 2. ovog zakona propisano je da će jedinice lokalne samouprave obavezno uvesti u ravnopravnu službenu upotrebu jezik i pismo nacionalne manjine ukoliko procenat pripadnika te nacionalne manjine u ukupnom broju stanovnika na njenoj teritoriji dostiže 15% prema rezultatima poslednjeg popisa stanovništva. Slična odredba predviđena je i čl. 11. stav 2. Zakona o službenoj upotrebi jezika i pisma („Sl. glasnik RS”, br. 45/91, 53/93, 67/93, 48/94, 101/05 i 30/2010) prema kojoj su jedinice lokalne samouprave u obavezi da svojim statutom uvedu u ravnopravnu službenu upotrebu jezik i pismo nacionalne manjine ukoliko procenat pripadnika te nacionalne manjine u ukupnom broju stanovnika na njenoj teritoriji dostiže 15% prema rezultatima poslednjeg popisa stanovništva.

Odredbom člana 20. tačka 33. Zakona o lokalnoj samoupravi („Sl. glasnik RS”, br. 129/2007) propisano je da opština, preko svojih organa, u skladu s Ustavom i zakonom utvrđuje jezike i pisma nacionalnih manjina koji su u službenoj upotrebi na teritoriji opštine. Pored toga, prema odredbi člana 20. tačka 32. Zakona o lokalnoj samoupravi opština je dužna da se stara o ostvarivanju, zaštiti i unapređenju ljudskih prava, kako individualnih tako i kolektivnih prava nacionalnih manjina.

Relevantna je i odredba člana 24. Zakona o zabrani diskriminacije, kojom je zabranjena diskriminacija nacionalnih manjina i njihovih pripadnika na osnovu nacionalne pripadnosti, etničkog porekla, verskih uverenja i jezika.

Poverenica za zaštitu ravnopravnosti, prilikom odlučivanja u ovom predmetu, imala je u vidu činjenicu da, prema rezultatima popisa stanovništva iz 2002. godine, na teritoriji opštine Priboj živi više od 18% pripadnika/ pripadnica bošnjačke nacionalne manjine. Imajući u vidu navedene propise, opština Priboj, kao jedinica lokalne samouprave u kojoj prema rezultatima poslednjeg popisa stanovništva živi više od 15% pripadnika jedne nacionalne manjine, bila je dužna da odredbama svog Statuta uvede u službenu upotrebu jezik i pismo te nacionalne manjine.

Uvidom u Statut opštine Priboj („Sl. list opštine Priboj”, br. 12/08) utvrđeno je da je članom 5. Statuta propisano da je na teritoriji opštine u službenoj upotrebi srpski jezik i ćirilično pismo, odakle jasno proizlazi činjenica opština Priboj nije ispunila svoju zakonsku dužnost uvođenja u ravnopravnu službenu upotrebu jezik i pismo bošnjačke nacionalne manjine. Nepreduzimanjem propisanih mera i radnji kako bi se bosanski jezik i latinično pismo uveli u zvaničnu službenu upotrebu u opštini Priboj, nadležni organi opštine Priboj su pripadnike i pripadnice bošnjačke nacionalne manjine onemogućili u ostvarivanju prava na upotrebu svog jezika i pisma u službenoj komunikaciji. Ovakvo postupanje, odnosno, nečinjenje nadležnih organa je u suprotnosti sa osnovnim načelima demokratskog društva, društvenom integracijom nacionalnih manjina, unapređenjem međuetničkih odnosa i razvijanjem duha pluralističkog, otvorenog i nediskriminatornog društva.

Preporuka opštini Priboj da preduzme neophodne mere i radnje iz svoje nadležnosti kako bi se uveo u zvaničnu službenu upotrebu bosanski jezik i latinično pismo motivisana je činjenicom da se njenom realizacijom, osim otklanjanja posledica diskriminacije, doprinosi i vladavini prava, razvoju pravne države i lokalne demokratije, kao i punoj jednakosti u ostvarivanju ljudskih i manjinskih prava.

Ceneći utvrđene činjenice i pravne propise, Poverenica za zaštitu ravnopravnosti, saglasno članu 33. stav 1. tačke 1. i 9. Zakona o zabrani diskriminacije, dala je mišljenje i preporuku opštini Priboj radi preduzimanja radnji kojima će se pripadnicima i pripadnicama bošnjačke nacionalne manjine omogućiti ostvarivanje prava na upotrebu svog jezika i pisma.

POVERENICA ZA ZAŠTITU RAVNOPRAVNOSTI

dr Nevena Petrušić

Pritužba E. Dž. protiv Opštine Priboj zbog diskriminacije izvršene propuštanjem da se u službenu upotrebu uvede jezik i pismo nacionalne manjine