del. br. 1357/2011 datum: 7. 11. 2011.

Postupajući u okviru zakonom propisane nadležnosti da prima i razmatra pritužbe zbog povreda odredaba Zakona o zabrani diskriminacije, daje mišljenja i preporuke i izriče zakonom utvrđene mere (član 33. stav 1. tačka 1. Zakona o zabrani diskriminacije „Službeni glasnik RS”, br. 22/2009), povodom pritužbe Nacionalnog saveta bošnjačke nacionalne manjine iz Novog Pazara, Poverenica za zaštitu ravnopravnosti daje

MIŠLjENjE

U postupku koji je sproveden po pritužbi Nacionalnog saveta bošnjačke nacionalne manjine iz Novog Pazara protiv grada Novog Pazara, povodom onemogućavanja ostvarivanja ravnopravne upotrebe jezika i pisma bošnjačke nacionalne manjine na teritoriji opštine Novi Pazar, nije utvrđeno da je grad Novi Pazar propustio da preduzme mere iz svoje nadležnosti u oblasti uvođenja i primene službene upotrebe bosanskog jezika i latiničnog pisma, pa se postupanje nadležnih organa grada Novog Pazara ne može kvalifikovati kao diskriminatorno prema pripadnicama i pripadnicima bošnjačke nacionalne manjine.

O b r a z l o ž e nj e

Poverenici za zaštitu ravnopravnosti obratio se pritužbom 29. jula 2011. godine E. Dž, … izvršnog odbora Nacionalnog saveta bošnjačke nacionalne manjine iz Novog Pazara, koja je izjavljena protiv grada Novog Pazara i gradonačelnika M. M. U pritužbi je navedeno da je Statutom grada Novog Pazara propisano da su u službenoj upotrebi ravnopravno srpski i bosanski jezik i ćirilično i latinično pismo, kao i da je Nacionalni savet bošnjačke nacionalne manjine 3. oktobra 2009. godine usvojio Odluku o utvrđivanju tradicionalnih naziva jedinica lokalne samouprave, naseljenih mjesta i drugih geografskih naziva na bosanskom jeziku na području Novog Pazara, Tutina, Sjenice i Prijepolja, koja je objavljena u „Službenom glasniku RS”, br. 5/2010 od 5. februara 2010. godine. Ističe se da organi jedinice lokalne samouprave nisu preduzeli ni jednu radnju kojom bi se obezbedila ravnopravnost bosanskog jezika u službenoj upotrebi. Navodi se, takođe, da grad Novi Pazar ne ispunjava svoje zakonske obaveze u pogledu izdvajanja budžetskih sredstava za finansiranje rada Nacionalnog saveta bošnjačke nacionalne manjine, čime su onemogućili njegovo funkcionisanje i prekršili čl. 114. i 115. Zakona o nacionalnim savetima nacionalnih manjina.

Uz pritužbu su dostavljeni sledeći dokazi: zahtev Nacionalnog saveta bošnjačke nacionalne manjine upućen gradonačelniku Novog Pazara za isticanje naziva jedinica lokalne samouprave, naseljenih mesta i drugih geografskih naziva na bosanskom jeziku od 1. marta 2010. godine, zahtev od 4. februara 2011. godine, Statut opštine Novi Pazar, Odluku o izmenama i dopunama Statuta opštine Novi Pazar, Odluku o utvrđivanju tradicionalnih naziva jedinica lokalne samouprave, naseljenih mesta i drugih geografskih naziva na bosanskom jeziku na području Novog Pazara, Tutina, Sjenice i Prijepolja od 3. oktobra 2009. godine.

Poverenica za zaštitu ravnopravnosti sprovela je postupak u cilju utvrđivanja pravno relevantnih činjenica i okolnosti, u skladu sa čl. 35. stav 4. i 37. stav 2. Zakona o zabrani diskriminacije, pa je u toku postupka pribavljeno izjašnjenje gradonačelnika Novog Pazara, u kojem je navedeno sledeće:

– da je Skupština grada Novog Pazara, poštujući zakonske propise, preduzela odgovarajuće mere u cilju poštovanja prava bošnjačke nacionalne zajednice i 24. maja 2010. godine donela Odluku o službenoj upotrebi bosanskog jezika i pisma grada Novog Pazara, br. 00-4/10,
– da je Gradsko veće grada Novog Pazara donelo zaključak, br. 012-1/10 od 9.12.2010. godine o izradi dvojezičnih tabli za obeležavanje naziva naseljenih mesta, ulica, trgova i zgrada na području grada Novog Pazara, a istovremeno Gradsko veće je zadužilo nadležnu organizacionu jedinicu Gradske uprave grada Novog Pazara za realizaciju pomenutog zaključka,
– da su na ovaj način stvorene pretpostavke za ravnopravnost bosanskog jezika i latiničnog pisma, odnosno uslovi za isticanje naziva jedinica lokalne samouprave, naseljenih mesta i drugih geografskih naziva na bosanskom jeziku i latiničnom pismu,
– da su pritužbe i primedbe Izvršnog odbora Nacionalnog veća bošnjačke nacionalne manjine neosnovane, imajući u vidu da je realizacija pojedinih zakonskih rešenja u toku i da su pojedina realizovana.

Uz izjašnjenje je dostavljena Odluka o službenoj upotrebi bosanskog jezika i pisma na području grada Novog Pazara koju je donela Skupština grada Novog Pazara na sednici od 24. maja 2010. godine i zaključak Gradskog veća grada Novog Pazara br. 06-158/10, donet na sednici dana 9. decembra 2010. godine, na kojoj je razmatran i predlog za izradu dvojezičnih tabli za obeležavanje naziva ulica i naseljenih mesta na području grada Novog Pazara, br. 012-1/10.

Poverenica za zaštitu ravnopravnosti najpre konstatuje da Ustav Republike Srbije („Sl. glasnik RS”, br. 98/2006) u članu 21. propisuje da su pred Ustavom i zakonom svi jednaki i da je zabranjen svaki oblik diskriminacije po bilo kom osnovu. U članu 76. Ustava pripadnicima i pripadnicama nacionalnih manjina zajamčena je ravnopravnost pred zakonom i jednaka zakonska zaštita i zabranjena je bilo kakva diskriminacija zbog pripadnosti nacionalnoj manjini. Odredbom člana 79. Ustava je, između ostalog, predviđeno da nacionalne manjine u skladu sa zakonom imaju pravo na korišćenje svog jezika i pisma, da u sredinama gde čine značajnu populaciju, državni organi, organizacije kojima su poverena javna ovlašćenja, organi autonomnih pokrajina i jedinica lokalne samouprave vode postupak i na njihovom jeziku, da u sredinama gde čine značajnu populaciju, tradicionalni lokalni nazivi, imena ulica, naselja i topografske oznake budu ispisani i na njihovom jeziku.

Odredbom člana 11. stav 2. Zakona o zaštiti prava i sloboda nacionalnih manjina („Sl. list SRJ”, br. 11/2002) propisano je da će jedinice lokalne samouprave obavezno uvesti u ravnopravnu službenu upotrebu jezik i pismo nacionalne manjine ukoliko procenat pripadnika te nacionalne manjine u ukupnom broju stanovnika na njenoj teritoriji dostiže 15% prema rezultatima poslednjeg popisa stanovništva. Slična odredba predviđena je i članom 11. stav 2. Zakona o službenoj upotrebi jezika i pisma („Sl. glasnik RS”, br. 45/91, 53/93, 67/93, 48/94, 101/05 i 30/2010) prema kojoj su jedinice lokalne samouprave u obavezi da svojim statutom uvedu u ravnopravnu službenu upotrebu jezik i pismo nacionalne manjine ukoliko procenat pripadnika te nacionalne manjine u ukupnom broju stanovnika na njenoj teritoriji dostiže 15% prema rezultatima poslednjeg popisa stanovništva. Stavom 4. navedenog člana predviđeno je da na teritorijama iz stava 2. ovog člana, imena organa koji vrše javna ovlašćenja, nazivi jedinica lokalne samouprave, naseljenih mesta, trgova i ulica i drugi toponimi ispisuju se i na jeziku dotične nacionalne manjine, prema njenoj tradiciji i pravopisu.

Odredbom člana 20. tačka 33. Zakona o lokalnoj samoupravi („Sl. glasnik RS”, br. 129/2007) propisano je da opština, preko svojih organa, u skladu s Ustavom i zakonom utvrđuje jezike i pisma nacionalnih manjina koji su u službenoj upotrebi na teritoriji opštine. Pored toga, prema odredbi člana 20. tačka 32. Zakona o lokalnoj samoupravi opština je dužna da se stara o ostvarivanju, zaštiti i unapređenju ljudskih prava, kako individualnih tako i kolektivnih prava nacionalnih manjina.

S obzirom na činjenice i okolnosti konkretnog slučaja, za njegovo razmatranje relevantna je odredba člana 6. Zakona o zabrani diskriminacije, kojom je definisana neposredna diskriminacija tako što je propisano da je ona izvršena ako se lice ili grupa lica, zbog njegovog odnosno njihovog ličnog svojstva u istoj ili sličnoj situaciji, bilo kojim aktom, radnjom ili propuštanjem, stavljaju ili su stavljeni u nepovoljniji položaj, ili bi mogli biti stavljeni u nepovoljniji položaj. Takođe, relevantna je i odredba člana 24. Zakona o zabrani diskriminacije, kojom je zabranjena diskriminacija nacionalnih manjina i njihovih pripadnika na osnovu nacionalne pripadnosti, etničkog porekla, verskih uverenja i jezika.

Uvidom u Odluku o izmenama i dopunama Statuta opštine Novi Pazar, br. 010-2 od 29. utvrđeno je da je članom 2. stav 2. Odluke propisano da je u opštini u ravnopravnoj službenoj upotrebi pored srpskog jezika i ćirilično pismo i bosanski jezik i latinično pismo, kao jezik i pismo bošnjačkog naroda, odakle proizlazi da je opština Novi Pazar ispunila svoju zakonsku dužnost uvođenja u ravnopravnu službenu upotrebu jezik i pismo bošnjačke nacionalne manjine.

Uvidom u Odluku o službenoj upotrebi bosanskog jezika i pisma na području grada Novog Pazara br. 00-4/2010 od 24. 5. 2010. godine, utvrđeno je da je odredbama navedene odluke propisana službena upotreba bosanskog jezika i pisma u radu organa grada Novog Pazara, upotreba ličnog imena Bošnjaka i izdavanje javnih isprava, upotreba jezika u oblasti privrede i usluga, pravo na informisanje, ispisivanje javnih natpisa i naziva, uslovi za uvođenje službene upotrebe bosanskog jezika i pisma u naseljenim mestima grada Novog Pazara, izveštaj o ostvarivanju službene upotrebe bosanskog jezika i pisma.

Uvidom u Zaključak Gradskog veća grada Novog Pazara br. 012-1/10 od 9. decembra 2010. godine utvrđeno je da je usvojen predlog Odeljenja za informisanje grada Novog Pazara za izradu dvojezičnih tabli za obeležavanje naziva naseljenih mesta, ulica, trgova i zgrada na području grada Novog Pazara. Stavom 2. Zaključka je propisano da se zadužuje Odeljenje za stambeno komunalne poslove i zaštitu životne sredine da inicira i prati realizaciju nabavke i postavljanja dvojezičnih tabli za obeležavanje naziva naseljenih mesta, ulica, trgova i zgrada na području grada Novog Pazara.

Poverenica za zaštitu ravnopravnosti je tokom postupka, radi pravilnog i potpunog utvrđenja činjeničnog stanja, shodno članu 37. stav 1. Zakona o zabrani diskriminacije, od Nacionalnog saveta bošnjačke nacionalne manjine zatražila dopunu pritužbe i dostavljanje dokaza za navode da imena organa koji vrše javna ovlašćenja, nazivi jedinica lokalne samouprave, naseljenih mesta, trgova i ulica i drugih toponima na teritoriji opštine Novi Pazar nisu ispisani/istaknuti i na bosanskom jeziku.

Nacionalni savet bošnjačke nacionalne manjine nije dostavio ove dokaze u ostavljenom roku. Zbog toga je ostalo neutvrđeno da li su nazivi jedinica lokalne samouprave, imena organa koji vrši javna ovlašćenja, nazivi naseljenih mesta, trgova i ulica i drugih toponima na teritoriji opštine Novog Pazara ispisani/istaknuti i na bosanskom jeziku. U svetlu ovih okolnosti, imajući u vidu član 35. stav 2. Zakona o zabrani diskriminacije, kojim je propisano da se uz pritužbu dostavljaju i dokazi o pretrpljenom aktu diskriminacije, ne može se utvrditi da su pripadnici i pripadnice bošnjačke nacionalne manjine diskriminisani u oblasti ostvarivanja prava na upotrebu svog jezika i pisma.

Ceneći utvrđene činjenice i pravne propise, Poverenica za zaštitu ravnopravnosti, saglasno članu 33. stav 1. tačke 1. i 9. Zakona o zabrani diskriminacije, dala je mišljenje da nije utvrđeno da je opština Novi Pazar diskriminatorno postupila prema pripadnicima i pripadnicama bošnjačke nacionalne manjine.

POVERENICA ZA ZAŠTITU RAVNOPRAVNOSTI

dr Nevena Petrušić

Pritužba E. Dž. protiv grada Novog Pazara povodom službene upotrebe bosanskog jezika i latiničnog pisma