br. 021-01-1269/2024-02 datum: 1.8.2024. godine

MEDIJSKA PLATFORMA

BB , glavni urednik

Poštovani gospodine BB,

Primili smo elektronski dopis građanina koji navodi da svakodnevno ima problema zbog svog crnogorskog porekla i politike Crne Gore. U prilogu dopisa dostavio je vest sa portala  jedne medijske platforme naslovljenu sa „Crnogorska Vlada usvojila amandmane na Rezoluciju o Srebrenici“ ispod koje se nalazi komentar: „sve bi ja OVE Crnogorce u Srbiji deportovao u Srebrenicu“. Svoj dopis nije uredio tako da bi se sa njim mogao voditi postupak po pritužbi pred Poverenikom.

Međutim, podsećamo vas na preporuku mera za ostvarivanje ravnopravnosti broj: 021-01-00327/2018-02  koju je Poverenik uputio portalima u Republici Srbiji dana 27.9.2018.

Poverenik je tom prilikom dao preporuku portalima da preduzmu sve potrebne mere u cilju sprečavanja objavljivanja sadržaja i komentara korisnika na internet portalu i profilima na društvenim mrežama, kao i uklanjanja komentara koji su već objavljeni, koji po svojoj prirodi mogu da podstiču mržnju ili nasilje protiv lica ili grupa lica zbog njihovog ličnog svojstva ili izazivaju strah ili neprijateljsko, ponižavajuće i uvredljivo okruženje.

S tim u vezi, Poverenik podseća da Ustav Republike Srbije^[1] zabranjuje svaku diskriminaciju, neposrednu ili posrednu, po bilo kom osnovu, a naročito po osnovu rase, pola, nacionalne pripadnosti, društvenog porekla, rođenja, veroispovesti, političnog ili drugog uverenja, imovnog stanja, kulture, jezika, starosti, psihičkog ili fizičkog invaliditeta.

Ustavna zabrana diskriminacije bliže je razrađena Zakonom o zabrani diskriminacije[2], koji diskriminaciju definiše kao svako neopravdano pravljenje razlike ili nejednako postupanje, odnosno propuštanje (isključivanje, ograničavanje ili davanje prvenstva), u odnosu na lica ili grupe kao i članove njihovih porodica, ili njima bliska lica, na otvoren ili prikriven način, a koji se zasniva na rasi, boji kože, precima, državljanstvu, nacionalnoj pripadnosti ili etničkom poreklu, jeziku, verskim ili političkim ubeđenjima, polu, rodu, rodnom identitetu, seksualnoj orijentaciji, polnim karakteristikama, nivoom prihoda, imovnom stanju, rođenju, genetskim osobenostima, zdravstvenom stanju, invaliditetu, bračnom i porodičnom statusu, osuđivanosti, starosnom dobu, izgledu i članstvu u političkim, sindikalnim i drugim organizacijama i drugim stvarnim, odnosno pretpostavljenim ličnim svojstvima. Članom 11. Zakona o zabrani diskriminacije propisano je da je zabranjeno izražavanje ideja, informacija i mišljenja kojima se podstiče diskriminacija, mržnja ili nasilje protiv lica ili grupe lica zbog njihovog ličnog svojstva, u javnim glasilima i drugim publikacijama, na skupovima i mestima dostupnim javnosti, ispisivanjem i prikazivanjem poruka ili simbola i na drugi način, dok je članom 12. propisano da je zabranjeno uznemiravanje i ponižavajuće postupanje koje ima za cilj ili predstavlja povredu dostojanstva lica ili grupe lica na osnovu njihovog ličnog svojstva, a naročito ako se time stvara strah ili neprijateljsko, ponižavajuće i uvredljivo okruženje.

Zakon o javnom informisanju i medijima[3], odredbom člana 86. zabranjuje govor mržnje. Idejama, mišljenjem, odnosno informacijama, koje se objavljuju u medijima ne sme se podsticati diskriminacija, mržnja ili nasilje protiv lica ili grupe lica zbog njihovog pripadanja ili nepripadanja nekoj rasi, veri, naciji, polu, zbog njihove seksualne opredeljenosti, rodnog identiteta ili drugog ličnog svojstva bez obzira na to da li je objavljivanjem učinjeno krivično delo.

Prilikom objavljivanja svakog sadržaja treba voditi računa da takav sadržaj ne podstiče diskriminaciju, mržnju ili nasilje protiv lica ili grupe lica na osnovu nekog ličnog svojstva. S tim u vezi, Poverenik za zaštitu ravnopravnosti ukazuje da se provera sadržaja može vršiti na nekoliko načina, a naročito provera sadržaja koji kreiraju sami korisnici, poput komentara, a koji objavljivanjem postaju sastavni deo sadržaja objavljenog na internet portalu. U Smernicama za primenu Kodeksa novinara Srbije u onlajn okruženju, preporučuje se da onlajn mediji i onlajn izdanja, bez obzira na vrstu moderacije koju koriste, izrade pravila objavljivanja korisnički stvorenog sadržaja, u kojima će jasno navesti koje vrste sadržaja (ponašanja) na svojim kanalima  komunikacije  ne  dozvoljavaju  i  objasniti  kako funkcioniše sistem moderacije. U zavisnosti od tehničkih mogućnosti, internet portali mogu razviti sistem obaveštavanja korisnika o tome zašto  određeni  korisnički  sadržaj  nije  objavljen  (prethodna moderacija), odnosno  zašto  je  određeni  korisnički  sadržaj uklonjen (naknadna moderacija). U Smernicama je navedeno da korisnički sadržaj koji onlajn medij odluči da objavi potpada pod uredničku odgovornost medija. Pored toga, u Smernicama je naglašeno da se u slučaju korišćenja naknadne moderacije,  uklanjanje spornog sadržaja obavlja nakon saznanja da je sadržaj nedozvoljen, odnosno posle obaveštenja treće osobe, a da u slučaju da takav sadržaj nije otklonjen, smatraće se da potpada pod uredničku odgovornost medija.^[4]

Članom 33. stav 1. tačka 9. Zakona o zabrani diskriminacije propisano je da Poverenik prati sprovođenje zakona koji se tiču zabrane diskriminacije i upućuje preporuke mera organima javne vlasti i drugim licima za ostvarivanje ravnopravnosti i zaštite od diskriminacije^[5].

S tim u vezi, upućujemo vam Poverenik za zaštitu ravnopravnosti upućuje vam preporuku da u što kraćem roku uklonite komentare koji su već objavljeni, a koji po svojoj prirodi mogu da podstiču mržnju ili nasilje protiv lica ili grupa lica zbog njihovog ličnog svojstva ili izazivaju strah ili neprijateljsko, ponižavajuće i uvredljivo okruženje, kao i da ubuduće unapredite sistem moderacije na portalu medijske platforme kako komentari koji predstavljaju govor mržnje ne bi bili dostupni javnosti.

[1] „Službeni glasnik RS“, broj 98/06

[2] „Službeni glasnik RS“, br. 22/09 i 52/21

[3] „Službeni glasnik RS”, br. 92/23

[4] Smernice za primenu Kodeksa novinara Srbije u onlajn okruženju, Savet za štampu, 2016. Beograd, sadržaj dostupan na www.savetzastampu.rs/doc/smernice-za-primenu-kodeksa-novinara-srbije-u-onlajn-okruzenju.pdf

[5] Zakon o zabrani diskriminacije („Službeni glasnik RS”, broj 22/09 i 52/21), član 33. stav 1. tačka 9)

POVERENICA ZA ZAŠTITU RAVNOPRAVNOSTI
Brankica Janković

564-24 Preporuka mera medijskoj platformi