br. 07-00-464/2024-02 datum: 3.10. 2024.
OPŠTINA UB
Aleksandar Jovanović Džajić, predsednik opštine
14210 UB
- Vojvode Mišića 20 b
PREDMET: Preporuka mera za sanaciju i rekultivaciju nesanitarne deponije prema naselju Bogdanovica u kojem pretežno žive Romi
Poštovani gospodine Jovanoviću Džajiću,
Poverenik za zaštitu ravnopravnosti primio je Vaš dopis, kojim ste se izjasnili na navode pritužbe AA, podnete u ime stanovnika sela Bogdanovica, protiv opštine Ub, osnovača komunalnog javnog preduzeća „Đunis„. Pritužba je podneta zbog neodgovarajuće lokacije gradske deponije KJP „Đunis“ u Ubu, koja se nalazi u blizini naselja Bogdanovica, gde pretežno žive Romi.
U dopisu navodite da u Bogdanovici postoji nesanitarna deponija kojom upravlja komunalno preduzeće Đunis. Ističete da je u toku izgradnja Regionalnog centra za upravljanje komunalnim neopasnim otpadom „Eko-Tamnava“ d.o.o. Ub u okviru koga će se nalaziti Regionalna sanitarna deponija komunalnog neopasnog otpada „Kalenić“ koja se nalazi na teritoriji opštine Ub i čiji završetak izgradnje se očekuje krajem 2025. godine. Regionalna sanitarna deponija nije u blizini naseljenog mesta i nalazi se na devastiranoj površini u okviru površinskog kopa uglja RB „Kolubara“. Pre završetka izgradnje Regionalnog centra i stavljanja u funkciju Regionalne deponije planirana je sanacija i rekultivaciju svih nesanitarnih deponija kod 11 gradova i opština učesnika u projektu što se odnosi i na nesanitarnu deponiju u Bogdanovici.
Poverenik za zaštitu ravnopravnosti ukazuje da je ravnopravno ostvarivanje prava na adekvatan životni standard i adekvatno stanovanje garantovano brojnim međunarodnim dokumentima koji promovišu i garantuju ljudska i manjinska prava.
Ovo pravo je garantovano odredbama člana 25. stav 1. Univerzalne deklaracije o ljudskim pravima iz 1948. godine[1]. Ratifikacijom Međunarodnog pakta o ekonomskim, socijalnim i kulturnim pravima iz 1966. godine[2], Republika Srbija se obavezala da će priznati svakom licu pravo na životni standard dovoljan za njega samog i njegovu porodicu, ubrajajući tu i dovoljnu količinu hrane, odeću i smeštaj, kao i stalno poboljšanje njegovih uslova života[3].
Okvirnom konvencijom za zaštitu nacionalnih manjina[4], u čl. 4. odeljka II, pripadnicima nacionalnih manjina garantovana je ravnopravnost pred zakonom i zabranjena je svaka diskriminacija. Takođe, Međunarodnom konvencijom o ukidanju svih oblika rasne diskriminacije[5] propisana je obaveza država potpisnica da preduzmu, ako okolnosti to zahtevaju, u socijalnoj, ekonomskoj, kulturnoj i ostalim oblastima, posebne i konkretne mere za obezbeđivanje razvoja ili zaštite izvesnih rasnih grupa ili pojedinaca koji pripadaju ovim grupama radi garantovanja pod uslovima jednakosti, punog ostvarenja prava čoveka i osnovnih sloboda[6].
Istambulskom deklaracijom iz 1996. godine[7], koja je usvojena na drugoj UN Konferenciji o ljudskim naseljima, države su obavezane na postizanje ciljeva obezbeđenja stambenog prostora za sve stanovnike i uspostavljanje održivog razvoja ljudskih naselja u kontekstu progresivne urbanizacije u celom svetu. Na ovoj konferenciji usvojena je Habitat agenda, u kojoj je u članu 11. naglašeno da svako ima pravo na adekvatne životne standarde za sebe i svoju porodicu, uključujući pravo na adekvatno stanovanje i stalno poboljšanje životnih uslova. Prema ovom dokumentu, prava na stanovanje smatraju se progresivnim zakonskim obavezama, što podrazumeva da su države dužne da neprestano nastoje da ojačaju ekonomska, socijalna i kulturna prava, uključujući i pravo na adekvatno stanovanje. Ideja progresivne realizacije obavezuje državu da nastoji da što brže, što efikasnije i u potpunosti, ostvari pravo na stanovanje.
Ustav Republike Srbije[8] u članu 21. zabranjuje svaku diskriminaciju, neposrednu ili posrednu, po bilo kom osnovu, a naročito po osnovu rase, pola, nacionalne pripadnosti, društvenog porekla, rođenja, veroispovesti, političkog ili drugog uverenja, imovnog stanja, kulture, jezika, starosti i psihičkog ili fizičkog invaliditeta. Članom 76. stav 3. Ustava Republika Srbije propisano je da se ne smatraju diskriminacijom posebni propisi i privremene mere koje Republika Srbija može uvesti u ekonomskom, socijalnom, kulturnom i političkom životu, radi postizanja pune ravnopravnosti između pripadnika nacionalne manjine i građana koji pripadaju većini, ako su usmerene na uklanjanje izrazito nepovoljnih uslova života koji ih posebno pogađaju.
Ustavna zabrana diskriminacije bliže je razrađena Zakonom o zabrani diskriminacije[9], koji u čl. 4. propisuje da su svi jednaki i uživaju jednak položaj i jednaku pravnu zaštitu, bez obzira na lična svojstva, te da je svako dužan da poštuje načelo jednakosti, odnosno zabranu diskriminacije. Odredbom čl. 24. Zakona o zabrani diskriminacije zabranjena je diskriminacija nacionalnih manjina i njihovih pripadnika na osnovu nacionalne pripadnosti, etničkog porekla, verskih uverenja i jezika.
Zakon o zaštiti prava i sloboda nacionalnih manjina[10], pored opšte zabrane diskriminacije lica koja pripadaju nacionalnim manjinama, preporučuje mere za obezbeđenje ravnopravnosti u vidu propisa, pojedinačnih pravnih akata i mera u cilju popravljanja položaja lica koja pripadaju romskoj nacionalnoj manjini.
Socijalno uključivanje Roma i Romkinja prepoznato je kao jedan od prioriteta Vlade Republika Srbijate u ključnim strateškim dokumentima. Osnovni razlog za donošenje Strategije za socijalno uključivanje Roma i Romkinja za period od 2016. do 2025. godine[11] je stvaranje uslova za njihovu socijalnu uključenost – smanjenje siromaštva i suzbijanje diskriminacije Roma i Romkinja, odnosno stvaranje uslova za pun pristup ostvarivanju ljudskih prava lica romske nacionalnosti, i to prava na stanovanje, rad, obrazovanje, socijalnu i zdravstvenu zaštitu i sl. U strategiji je, u delu: „Stanovanje“ navedeno da su Romska naselja prostorne gradske i vangradske (seoske i prigradske) celine pretežno nastanjene pripadnicima romske nacionalne manjine, često viđena i kao mesta prostorne i društvene segregacije Roma i Romkinja. Prema procenama stručnjaka, oko 70% Roma i Romkinja u Republici Srbiji živi u romskim naseljima. Razlika postoji i između uslova stanovanja Roma i Romkinja i drugih ranjivih grupa. Kvalitet stambenih objekata u kojima žive Romi i Romkinje, kao i interno raseljena lica znatno je lošiji u poređenju sa drugim raseljenim licima.
Zakonom o upravljanju otpadom[12] uređuju se: vrste i klasifikacija otpada; planiranje upravljanja otpadom; subjekti upravljanja otpadom; odgovornosti i obaveze u upravljanju otpadom; organizovanje upravljanja otpadom; upravljanje posebnim tokovima otpada; uslovi i postupak izdavanja dozvola; prekogranično kretanje otpada; izveštavanje o otpadu i baza podataka; finansiranje upravljanja otpadom; nadzor, kao i druga pitanja od značaja za upravljanje otpadom. Upravljanje otpadom je delatnost od opšteg interesa. Odredbom člana 4. ovog zakona propisano je da se upravljanje otpadom vrši na način kojim se obezbeđuje najmanji rizik po ugrožavanje života i zdravlja ljudi i životne sredine, kontrolom i merama smanjenja:1) zagađenja voda, vazduha i zemljišta; 2) opasnosti po biljni i životinjski svet; 3) opasnosti od nastajanja udesa, eksplozija ili požara; 4) negativnih uticaja na predele i prirodna dobra posebnih vrednosti; 5) nivoa buke i neprijatnih mirisa.
Uredbom o odlaganju otpada na deponijama[13] bliže se propisuju uslovi i kriterijumi za određivanje lokacije, tehnički i tehnološki uslovi za projektovanje, izgradnju i rad deponija otpada, vrste otpada čije je odlaganje na deponiji zabranjeno, količine biorazgradivog otpada koje se mogu odložiti, kriterijumi i procedure za prihvatanje ili neprihvatanje, odnosno odlaganje otpada na deponiju, način i procedure rada i zatvaranja deponije, sadržaj i način monitoringa rada deponije, kao i naknadnog održavanja posle zatvaranja deponije.
Imajući u vidu navode iz Vašeg dopisa, nesporno je da je lokalna samouprava, kojom rukovodite, svesna problema i sadašnjeg stanja nesanitarne deponije u naseljenom mestu Bogdanovica. Takođe, opština UB je započela preduzimnje mera u cilju rešavanja ovog problema i sanacije nesanitarne deponije na teritoriji ove opštine.
Sve do pronalaženja adekvatnog rešenja i izgradnje Regionalne sanitarne deponije na teritoriji opštine Ub, na osnovu člana 33. tačka 9. Zakona o zabrani diskriminacije, Poverenik za zaštitu ravnopravnosti upućuje preporuku mera za ostvarivanje ravnopravnosti i zaštite od diskriminacije opštini Ub kojom ovoj opštini preporučuje da s obzirom na potrebu hitnog preduzimanja mera u cilju obezbeđivanja bezbednih uslova za život i stanovanje u naselju Bogdanovica, u što kraćem roku započne radove na sanaciji i rekultivaciji nesanitarne deponije u Bogdanovici, prvenstveno dela deponije koji se proširio ka naselju u kojem pretežno žive pripadnici romske nacinalne manjine.
[1] Generalna skupština UN, 10. decembra 1948. godine
[2] Zakon o ratifikaciji Međunarodnog pakta o ekonomskim, socijalnim i kulturnim pravima („Sl. list SFRJ“, br. 7/71)
[3] Čl. 11. st. 1 Zakona o ratifikaciji međunarodnog pakta o ekonomskim, socijalnim i kulturnim pravima
[4] Zakon potvrđivanju okvirne konvencije za zaštitu nacionalnih manjina („Sl. list SFRJ“, br. 9/68)
[5] Zakon o ratifikaciji Međunarodne konvencije o ukidanju svih oblika rasne diskriminacije („Sl. list SFRJ“, br. 31/67)
[6] Čl. 2. st. 2. Zakona o ratifikaciji Međunarodne konvencije o ukidanju svih oblika rasne diskriminacije
[7]Istanbulska deklaracija o ljudskim naseljima i Habitat agenda, Rezolucija 1 – Izveštaj UN Konferencije o ljudskim naseljima A/CONF.165/14 od 7. avgusta 1996.
[8] „Sl. glasnik RS“, br. 98/06 i 115/21
[9] „Sl. glasnik RS“, br. 22/09 i 52/21
[10] „Sl. list SRJ“, br. 11/02, „Sl. list SCG“, br. 1/03-Ustavna povelja i „Sl. glasnik RS“, br. 72/09-dr.zakon, 97/13-odluka US i 47/18
[11] „Sl.glasnik RS“, br. 26/16
[12] „Sl. glasnik RS“, br, 36/9, 88/10,14716, 95/18-dr.zakon i 35/23
[13] „Sl. glasnik RS“, br. 92/10
POVERENICA ZA ZAŠTITU RAVNOPRAVNOSTI
Brankica Janković
536-24 Preporuka mera opštini Ub 
