br. 011-00-6/2013-02 datum: 9. 4. 2014.

USTAVNI SUD REPUBLIKE SRBIJE

11000 BEOGRAD
Bulevar kralja Aleksandra 15

Na osnovu člana 168. stav 1. Ustava Republike Srbije (”Službeni glasnik RS”, br. 98/06), člana 29. stav 1. tačka 1. i člana 50. stav 1. Zakona o Ustavnom sudu (”Službeni glasnik RS”, br. 109/07, 99/2011 i 18/13- odluka US), Poverenik za zaštitu ravnopravnosti podnosi

PREDLOG ZA OCENU USTAVNOSTI I ZAKONITOSTI

Člana 1. Pravilnika o dopuni Pravilnika o registraciji,
statusu i transferu igrača Fudbalskog saveza Srbije
(„Službeni list FSS „Fudbal”, br. 48/2013)

O b r a z l o ž e nj e

Odbor za hitna pitanja Fudbalskog saveza Srbije je na sednici održanoj 22. novembra 2013. godine doneo Pravilnik o dopuni Pravilnika o registraciji, statusu i transferu igrača Fudbalskog saveza Srbije, kojim je u čl. 1. propisano da se u Pravilniku o registraciji, statusu i transferu igrača Fudbalskog saveza Srbije („Službeni list FSS „Fudbal”, vanredni broj 3/2011, broj 50/2012 i vanredni broj 3/2013), posle člana 78. dodaje član 79. koji glasi:

„Ukoliko je klub iz kojeg igračica odlazi klub ženskog fudbala, ukupna naknada se utvrđuje u iznosu od 15% od naknade propisane čl. 77. i čl. 78. ovog Pravilnika.

Odredbom člana 2. propisano je da ovaj Pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u službenom listu FSS „Fudbal”.
Pravilnik je objavljen u broju 48, Službenog lista „Fudbal”, 27. novembra 2013. godine.

Dokaz: Fotokopija Pravilnika o dopuni Pravilnika o registraciji, statusu i transferu igrača Fudbalskog saveza Srbije.

Odredba člana 1. Pravilnika o dopuni Pravilnika o registraciji, statusu i transferu igrača Fudbalskog saveza Srbije nije u saglasnosti sa Ustavom Republike Srbije („Službeni glasnik RS”, br. 98/2006), i to:

– sa odredbom člana 21. kojim je zabranjena svaka diskriminacija, neposredna ili posredna, po bilo kom osnovu;
– sa odredbom člana 15. kojim je propisano da država jemči ravnopravnost polova i razvija politiku jednakih mogućnosti.

Ova odredba je u suprotnosti je i sa Zakonom o zabrani diskriminacije („Službeni glasnik RS”, broj 22/2009), i to:

– sa odredbom člana 4. kojom je propisano da su svi jednaki i uživaju jednak položaj i jednaku pravnu zaštitu, bez obzira na lična svojstva i da je svako dužan da poštuje načelo jednakosti, odnosno zabranu diskriminacije,
– sa odredbom člana 6. kojom je propisano da neposredna diskriminacija postoji ako se lice ili grupa lica zbog njegovog odnosno njihovog ličnog svojstva u istoj ili sličnoj situaciji, bilo kojim aktom, radnjom ili propuštanjem stavljaju ili su stavljeni u nepovoljniji položaj li bi mogli biti stavljeni u nepovoljniji položaj,

– sa odredbom člana 20. kojom je propisano da diskriminacija na osnovu pola postoji ako se postupa protivno načelu ravnopravnosti polova, odnosno načelu poštovanja prava i sloboda žena i muškaraca u političkom, ekonomskom, kulturnom i drugom aspektu javnog, profesionalnog, privatnog i porodičnog života, a stavom 2. ovog člana zabranjeno uskraćivanje prava ili javno ili prikriveno priznavanje pogodnosti u odnosu na pol.

Odredba člana 1. Pravilnika o dopuni Pravilnika o registraciji, statusu i transferu igrača Fudbalskog saveza Srbije u suprotnosti je i sa Zakonom o ravnopravnosti polova („Službeni glasnik RS”, broj 104/2009), i to:

– sa odredbom člana 4. koja propisuje da je diskriminacija na osnovu pola svako neopravdano pravljenje razlike ili nejednako postupanje, odnosno propuštanje (isključivanje, ograničavanje ili davanje prvenstva) koje ima za cilj ili posledicu da licu ili grupi oteža, ugrozi, onemogući ili negira priznanje, uživanje ili ostvarivanje ljudskih prava i sloboda u političkoj, ekonomskoj, društvenoj, kulturnoj, građanskoj, porodičnoj i drugoj oblasti,

– sa odredbom člana 34. kojom je propisano da su sportske organizacije i udruženja dužne da obezbede ravnopravan tretman polova u razvijanju i finansiranju sportskih aktivnosti.

Osporena odredba Pravilnika, kao opšteg pravnog akta, koja je objavljena u Službenom listu „Fudbal”, nesaglasna je sa navedenim ustavnim i zakonskim odredbama, jer su propisivanjem ovakvog pravila, po kome se u slučaju prelaska igračice iz jednog u drugi ženski fudbalski klub naknada koju klub plaća iznosi 15% od naknade koja je propisana za muški fudbalski klub, neposredno diskriminisani klubovi ženskog fudbala u odnosu na klubove muškog fudbala i to na osnovu pola njihovih igračica.

Naime, u poglavlju X Pravilnika o registraciji, statusu i transferu igrača Fudbalskog saveza Srbije propisan je način određivanja visine naknade troškova uloženih u obuku i razvoj igrača u slučaju prelaska igrača iz jednog kluba u drugi. Tako je čl. 71. utvrđeno da pravo na naknadu troškova uloženih u obuku i razvoj igrača pripada klubovima prilikom prelaska njihovih igrača u klubove Super i Prve lige pre kraja takmičarske sezone u kojoj igrač puni 23 godine života, pri čemu ovi troškovi obuhvataju troškove ulaganja u razvoj igrača u periodu od njihove 12-21 godine života. Naknada za obuku i razvoj igrača pripada poslednjem klubu za koji je igrač bio registrovan, kao i klubovima za koje je nastupao, odnosno bio registrovan poslednjih 30 meseci, ako prilikom njihovih ranijih prelazaka nisu imali pravo na naknadu. Prema st. 2. ovog člana, plaćanje naknade za obuku i razvoj igrača je obavezno, bez obzira na činjenicu da li se transfer realizuje tokom ili na kraju važenja ugovora. U st. 3. propisano je da je jednom ostvareno pravo na naknadu troškova uloženih u razvoj igrača konačno i to pravo se ne može ponovo ostvariti.
Odredbama čl. 72. utvrđeno je da se status kluba u koji igrač prelazi utvrđuje prema stepenu takmičenja u kojem će se klub takmičiti u narednoj takmičarskoj sezoni, a status kluba iz kojeg igrač odlazi prema stepenu takmičenja u kojem se takmičio u prethodnoj takmičarskoj sezoni. Kad je reč o visini naknade troškova uloženih u obuku i razvoj igrača, odredbom čl. 72. propisano je da se ona utvrđuje pisanim sporazumom zainteresovanih klubova, a ako klubovi nisu sačinili pisani sporazum o visini naknade, prema čl. 74. ona se utvrđuje na način koji je propisan odredbama Pravilnika o registraciji, statusu i transferu igrača FSS. U čl. 75. definisani su kriterijumi za utvrđivanje naknade troškova uloženih u obuku i razvoj igrača: uzrast igrača, vremenski period koji je igrač proveo u klubu iz kojeg odlazi, status igrača u klubu iz kojeg odlazi, da li je klub iz koje igrač odlazi matični klub igrača i nastupanje igrača na zvaničnim utakmicama „A” reprezentacije FSS. Odredbom člana 76. propisano je da je osnovica za obračun naknade prosečna neto zarada po zaposlenom u Republici Srbiji, prema zvaničnim podacima nadležnog organa.

Sam način utvrđivanja visine naknade troškova uloženih u obuku i razvoj igrača regulisan je u čl. 77. tako što je propisano da klub iz kojeg igrač odlazi, za svaki mesec dana koji je njegov igrač proveo u odgovarajućem statusu, ima pravo na naknadu troškova ulaganja u obuku i razvoj igrača, pri čemu ona zavisi od statusa igrača (profesionalni fudbaler, igrač stipendista i igrač-amater), kao i od uzrasta igrača (12-15, 15-18 i 18-21 godina), i to:

• za profesionalne fudbalere u uzrastu od 15-18 godina – dve prosečne zarade, a za one u uzrastu 18-21 godine – četiri prosečne zarade
• za igrače stipendiste u uzrastu od 15-18 godina – jedna prosečna zarada, a za one u uzrastu od 18-21 godine – dve prosečne zarade;
• za igrače amatere u uzrastu od 12-15 godina – o,4 prosečne zarade, one u uzrastu 15-18 godina – 0,6 prosečnih zarada, a za one od 18-21 godine – o,8 prosečni zarada.

Članom 78. Pravilnika je propisano da ova naknada može da se uveća i to: 1) 20% ako je klub iz kojeg igrač odlazi njegov matični klub;2) 30% ako je igrač u poslednje dve godine nastupao na zvaničnoj utakmici „A” reprezentacije FSS.

Sve navedene odredbe o naknadi troškova uloženih u obuku i razvoj igrača pod jednakim uslovima važe za sve fudbalske klubove. Takođe, sva ostala pravila sadržana u Pravilniku koje se tiču registracije fudbalskih klubova, registracije igrača, izdavanja pasoša igraču, brisanja igrača i sl., primenjuju i na muške i ženske fudbalske klubove, odnosno fudbalske igrače i igračice, uključujući i pravila kojima je utvrđena visina taksi koje se FSS plaćaju. U tom pogledu Pravilnik ne pravi razliku između muških i ženskih fudbalskih klubova, odnosno fudbalskih igrača i igračica, izuzev odredbe o načinu utvrđivanja visine ove naknade. Naime, dopunom Pravilnika o registraciji, statusu i transferu igrača Fudbalskog saveza Srbije, kojom se dodaje člana 79., propisan je izuzetak od pravila o načinu utvrđivanja visine naknade tako što je propisano da „ukoliko je klub iz kojeg igračica odlazi klub ženskog fudbala, ukupna naknada se utvrđuje u iznosu od 15% od naknade propisane čl. 77. i 78. ovog Pravilnika”.

Na taj način se citiranom odredbom, koja je uneta u opšti akt Fudbalskog saveza Srbije vrši neposredna (direktna) diskriminacija ženskih fudbalskih klubova na osnovu pola njegovih igračica, koju zabranjuju Ustav i antidiskriminacioni propisi Republike Srbije.

Poverenica ističe da je FSS jedinstven, odnosno da su članovi Fudbalskog saveza Srbije klubovi i ženskog i muškog fudbala (čl. 7. Statuta Fudbalskog saveza Srbije), pa se propisi Fudbalskog saveza Srbije ne mogu selektivno primenjivati. I članom. 4. Statut FSS zabranjena je diskriminacija bilo koje vrste protiv neke zemlje, privatnog lica ili grupe ljudi po etničkoj, rasnoj, polnoj, jezičkoj, političkoj ili bilo kojoj drugoj osnovi i kažnjava se odgovarajućom disciplinskom kaznom.

Okolnost da u okviru FSS postoje muške i ženske fudbalske lige sa različitim nivoima takmičenja potpuno je irelevantna s aspekta utvrđivanja visine naknade koju fudbalski klubovi plaćaju u slučaju prelaska igrača. Ovo stoga što pravo na naknadu troškova uloženih u obuku i razvoj igrača pripada klubovima svih stepena takmičenja prilikom prelaska njihovih igrača u klubove Super i Prve lige, što je izričito propisano čl. 71. st. 1. Pravilnika. Prema tome, nevažno je da li igrač prelazi u npr. klub Prve lige iz muškog fudbalskog kluba koji je u Srpskoj ligi ili u Prvoj ligi Srbije.

Osim toga, treba imati u vidu da je sam način određivanja visine naknade koju plaćaju klubovi muškog fudbala, propisan čl. 77. Pravilnika, zasnovan na kriterijumima statusa igrača (profesionalni fudbaler, igrač stipendista i igrač amater) i uzrasta igrača (12-15 godina, 15-18 godina i 18-21 godine), a obračun visine naknade vrši prema prosečnoj neto zaradi po zaposlenim u Republici Srbiji, koja se množi sa brojem meseci koje je igrač proveo u određenom statusu. Prema tome, sam način obračuna visine naknade je takav da se njime ne utvrđuju stvarni i realni troškovi koji su uloženi u razvoj svakog pojedinačnog igrača, već se oni utvrđuje isključivo prema objektivnim kriterijumima. U svetlu ovih okolnosti očigledno je da je sama priroda navedenih kriterijuma takva da su oni u potpunosti primenljivi i kada su u pitanju fudbalske igračice. Saglasno tome, pravilo koje je propisano dodatim čl. 79. suprotno je propisima o zabrani diskriminacije i s aspekta cilja i s aspekta posledica koje izaziva, a za nejednako tretiranje klubova ženskog fudbala u odnosu na klubove muškog fudbala, kada je u pitanju plaćanje naknade troškova za obuku i razvoj igrača/igračica, ne postoji objektivno i razumno opravdanje.

Na osnovu svega navedenog, koristeći svoja zakonska ovlašćenja da podnese predlog za ocenu ustavnosti i zakonitosti, prema članu 50. stav. 1. Zakona o Ustavom sudu, Poverenica za zaštitu ravnopravnosti predlaže da Ustavni sud, nakon sprovedenog postupka, donese sledeću

O D L U K U

Utvrđuje se da odredba člana 1. Pravilnika o dopuni Pravilnika o registraciji, statusu i transferu igrača Fudbalskog saveza Srbije („Službeni list FSS „Fudbal”, broj 48/2013) nije u saglasnosti sa Ustavom Republike Srbije, Zakonom o zabrani diskriminacije i Zakonom o ravnopravnosti polova.

Imajući u vidu činjenicu da ova diskriminatorna odredba koja je u primeni pogađa sve ženske fudbalske klubove sa teritorije Republike Srbije, da je pitanje diskriminacije ženskih fudbalskih klubova od šireg društvenog značaja, te kako bi se hitno predupredio svaki vid diskriminacije u sportu po osnovu pola, Poverenik za zaštitu ravnopravnosti predlaže da Ustavni sud, do donošenja konačne odluke, shodno čl. 56. Zakona o ustavnom sudu donese

R E Š E Nj E

Obustavlja se izvršenje pojedinačnog akta ili radnje preduzete na osnovu Pravilnika o dopuni Pravilnika o registraciji, statusu i transferu igrača Fudbalskog saveza Srbije, objavljenog u broju 48, u Službenom listu „Fudbal”, 27. novembra 2013. godine.

POVERENICA ZA ZAŠTITU RAVNOPRAVNOSTI

dr Nevena Petrušić

Predlog za ocenu ustavnosti i zakonitosti člana 1. Pravilnika o dopuni Pravilnika o registraciji, statusu i transferu igrača Fudbalskog saveza Srbije