br. 110-00-15/2016-04 datum: 4. oktobar 2016. godine

Postupajući u okviru zakonom propisane nadležnosti , Poverenica za zaštitu ravnopravnosti daje

MIŠLjENjE
na Predlog uredbe o kriterijumima za razvrstavanje radnih mesta i merilima za opis radnih mesta službenika u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave

Ministarstvo državne uprave i lokalne samouprave je dopisom broj 110-00-00209/2016-20 od 19. septembra 2016. godine, dostavilo Povereniku za zaštitu ravnopravnosti Predlog uredbe o kriterijumima za razvrstavanje radnih mesta i merilima za opis radnih mesta službenika u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave (u daljem tekstu: Predlog uredbe), radi davanja mišljenja. Postupajući po ovom zahtevu, dajemo mišljenje na Predlog uredbe, sa aspekta delokruga rada Poverenika za zaštitu ravnopravnosti.

Ustav Republike Srbije zabranjuje svaku diskriminaciju, neposrednu ili posrednu, po bilo kom osnovu, a naročito po osnovu rase, pola, nacionalne pripadnosti, društvenog porekla, rođenja, veroispovesti političkog ili drugog uverenja, imovnog stanja, kulture, jezika, starosti i psihičkog ili fizičkog invaliditeta.

Ustavna zabrana diskriminacije bliže je razrađena Zakonom o zabrani diskriminacije, koji u članu 2. stav 1. tačka 1. propisuje da diskriminacija i diskriminatorno postupanje označavaju svako neopravdano pravljenje razlike ili nejednako postupanje, odnosno propuštanje (isključivanje, ograničavanje ili davanje prvenstva), u odnosu na lica ili grupe kao i na članove njihovih porodica, ili njima bliska lica, na otvoren ili prikriven način, a koji se zasniva na rasi, boji kože, precima, državljanstvu, nacionalnoj pripadnosti ili etničkom poreklu, jeziku, verskim ili političkim ubeđenjima, polu, rodnom identitetu, seksualnoj orijentaciji, imovnom stanju, rođenju, genetskim osobenostima, zdravstvenom stanju, invaliditetu, bračnom i porodičnom statusu, osuđivanosti, starosnom dobu, izgledu, članstvu u političkim, sindikalnim i drugim organizacijama i drugim stvarnim, odnosno pretpostavljenim ličnim svojstvima. Odredbama člana 4. propisano je načelo jednakosti tako što je regulisano da su svi jednaki i uživaju jednak položaj i jednaku pravnu zaštitu, bez obzira na lična svojstva, te da je svako dužan da poštuje načelo jednakosti, odnosno zabranu diskriminacije. Odredbama čl. 5-14. definisani su različiti oblici povrede načela jednakosti, odnosno diskriminatornog postupanja. Odredbom člana 16. zabranjena je diskriminacija u oblasti rada, odnosno narušavanje jednakih mogućnosti za zasnivanje radnog odnosa ili uživanje pod jednakim uslovima svih prava u oblasti rada, kao što su pravo na rad, na slobodan izbor zaposlenja, na napredovanje u službi, na stručno usavršavanje i profesionalnu rehabilitaciju, na jednaku naknadu za rad jednake vrednosti, na pravične i zadovoljavajuće uslove rada, na odmor, na obrazovanje i stupanje u sindikat, kao i na zaštitu od nezaposlenosti. Zaštitu od diskriminacije uživa lice u radnom odnosu, lice koje obavlja privremene i povremene poslove ili poslove po ugovoru o delu ili drugom ugovoru, lice na dopunskom radu, lice koje obavlja javnu funkciju, pripadnik vojske, lice koje traži posao, student i učenik na praksi, lice na stručnom osposobljavanju i usavršavanju bez zasnivanja radnog odnosa, volonter i svako drugo lice koje po bilo kom osnovu učestvuje u radu. Ne smatra se diskriminacijom pravljenje razlike, isključenje ili davanje prvenstva zbog osobenosti određenog posla kod koga lično svojstvo lica predstavlja stvarni i odlučujući uslov obavljanja posla, ako je svrha koja se time želi postići opravdana, kao i preduzimanje mera zaštite prema pojedinim kategorijama lica (žene, trudnice, porodilje, roditelji, maloletnici, osobe sa invaliditetom i drugi). Odredbom člana 24. zabranjena je diskriminacija nacionalnih manjina i njihovih pripadnika na osnovu nacionalne pripadnosti, etničkog porekla, verskih uverenja i jezika. Način ostvarivanja i zaštita prava pripadnika nacionalnih manjina uređeni su posebnim zakonom.

Poverenik za zaštitu ravnopravnosti, kao samostalan i nezavisni državni organ nadležan za suzbijanje i zaštitu od diskriminacije, zainteresovan je da se pitanja kriterijuma za razvrstavanje radnih mesta i merila za opis radnih mesta službenika u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave urede na način kojim će omogućiti poštovanje načela ravnopravnosti, kako bi se svima obezbedila jednaka prava i sprečila svaka eventualna nejednakost i diskriminacija.

Imajući u vidu navedeno, Poverenik za zaštitu ravnopravnosti ukazuje da je u cilju primene rodno osetljivog jezika u Predlog uredbe potrebno uneti odredbu kojom bi bilo propisano da svi pojmovi upotrebljeni u muškom gramatičkom rodu obuhvataju muški i ženski rod lica na koja se odnose.

Pored toga, načelno ukazujemo da je odredbom člana 8. Predloga uredbe definisan način na koji se razvrstavaju izvršilačka radna mesta i utvrđena su zvanja u koja se razvrstavaju radna mesta i to zvanje samostalni savetnik, savetnik, mlađi savetnik, saradnik, mlađi saradnik, viši referent, referent i mlađi referent, s tim da se izuzetno u organima autonomnih pokrajina i grada Beograda utvrđuje zvanje viši savetnik, što dovodi do nejednakog tretmana zaposlenih u organima autonomne pokrajine i grada Beograda u odnosu na zaposlene u drugima organima na koje se Uredba odnosi, kao i punog ostvarivanja prava iz radnog odnosa (na pr. prava na napredovanje i adekvatan premeštaj). Napominjemo da važeći Zakon o zaposlenima u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave u postupku pripreme propisa nije dostavljen na mišljenje Povereniku za zaštitu ravnopravnosti te iz tog razloga navedena primedba nije ranije data.

Takođe, iako nije u nadležnosti ovog organa ukazujemo da se iz teksta Predloga uredbe ne može zaključiti da li su uredbom obuhvaćeni i materijalno finansijski poslovi koji se obavljaju u autonomnoj pokrajini i jedinici lokalne samouprave, kao i da je članom 1. Predloga uredbe propisano da se uredba primenjuje na službenike u organima, službama i posebnim organizacijama autonomne pokrajine, jedinice lokalne samouprave i gradskoj opštini kao i službama i organizacijama koje osniva nadležni organ autonomne pokrajine, jedinice lokalne samouprave i gradske opštine, dok su u daljem tekstu Predloga uredbe izostavljene gradske opštine, te je u tom smislu nejasno da li se i koje odredbe i na njih odnose.

POVERENICA ZA ZAŠTITU RAVNOPRAVNOSTI

Brankica Janković

Mišljenje na Predlog uredbe o kriterijumima za razvrstavanje radnih mesta i merilima za opis radnih mesta službenika u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave